Вэлетры

Вэле́тры (па-італьянску: Velletri) — горад у Італіі, які месьціцца ў рэгіёне Ляцыё. Уваходзіць у склад мэтраполіі Рыму.

Вэлетры
Краіна:	Італія
Плошча:	118,23 км² (9 кастрычніка 2011)[1]
Вышыня:	332 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼52 528 чал. (1 студзеня 2023)[2]
Тэлефонны код:	06
Паштовы індэкс:	00049
Нумарны знак:	ROMA
Геаграфічныя каардынаты:	41°40′0″ пн. ш. 12°47′0″ у. д.
Вэлетры на мапе Італіі Вэлетры
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
https://www.comune.velletri.rm.it/

Гісторыя

Вэлетры быў старажытным горадам племя вольскі. Паводле паданьню ён уступіў у канфлікт з рымлянамі за часам кіраваньня Рымам Анка Марцыюса, то бок чацьвертага караля Рыму. З Вэлетры паходзіў род Актавіяў, да якой належыў першы рымскі імпэратар Актавіян Аўгуст. У Сярэднявеччы гэта быў адзін зь нямногіх вольных гарадоў-камунаў як ў Ляцыё, гэтак і ў цэнтральнай Італіі. Аднак, пэўны час падэстамі назначаліся людзі, узгодненыя ў Рыме. У 1408 годзе нэапалітанскі кароль Уладзіслаў заняў Вэлетры падчас сваёй спробы заваяваць Папскую дзяржаву. У 1589 годзе папа рымскі Сыкст V распусьціў грамадзянскі ўрад. У 1591 годзе пры Грыгорыюсу XIV места канчаткова страціла вольны статус.

У вайне за аўстрыйскую спадчыну 1740—1748 гадоў гішпана-нэапальскія войскі Бурбонаў здабылі перамогу ў бітве пры Вэлетры, адолеўшы армію аўстрыйскіх Габсбургаў. На пачатку XIX стагодзьдзя жыхары Вэлетры паўсталі і абвесьцілі аб стварэньні рэспублікі, якая праіснавала да 1814 году^[3]. У 1856 годзе ў месьце зьявіўся тэлеграф. У 1866 годзе папа рымскі Піюс IX урачыста адкрыў чыгунку, якая злучыла Вэлетры з Рымам. Гэта была ўжо трэцяя чыгуначная лінія ў Папскай дзяржаве. Пасьля горад трапіў у склад аб’яднанай Італіі. За часам Другой сусьветнай вайны ля Вэлетры былі жорсткія баі паміж нямецкім войскам і хаўрусьнікамі антыгітлераўскай кааліцыі.