Вітэрба

Вітэ́рба (па-італьянску: Viterbo) — горад у італьянскім рэгіёне Ляцыё, а таксама адміністрацыйны цэнтар аднайменнай правінцыі. Акрамя сельскай гаспадаркі, у рэгіёне Вітэрба здабываецца мармур і драўніна. У горадзе месьціцца залаты запас Італіі, а таксама працуюць Акадэмія выяўленчых мастацтваў, Тусцыйскі ўнівэрсытэт, а таксама штаб-кватэра і навучальны цэнтар італьянскай авіяцыі.

Вітэрба
Краіна:	Італія
Плошча:	406,23 км² (9 кастрычніка 2011)[1]
Вышыня:	326 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼65 949 чал. (1 студзеня 2023)[2]
Тэлефонны код:	0761
Паштовы індэкс:	01100
Нумарны знак:	VT
Геаграфічныя каардынаты:	42°25′7″ пн. ш. 12°6′15″ у. д.
Вітэрба на мапе Італіі Вітэрба
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.comune.viterbo.it/

Гісторыя

Фігурка этрускага ваяра, знойдзеная ля Вітэрба. Датуецца 500 годам да н. э.

Першая згадка аб месьце датуецца VIII стагодзьдзем нашай эры. Паселішча было ўмацаванае ў 773 годзе лянгабардзкім каралём Дэзыдэрыюсам у ягонай марнай спробе заваяваць Рым. Калі папы пачалі падтрымліваць франкаў, Вітэрба хутка апынуўся часткай Папскай дзяржавы, але гэты статус аспрэчваўся імпэратарамі ў наступныя стагодзьдзі. У 1095 годзе ў Вітэрба паўстала камуна.

У часы, калі папы мелі цяжкасьці з усталяваньнем улады над Рымам, Вітэрба стаўся іхняй улюбёнай рэзыдэнцыяй. Гэта пачалося з папы Эўгеніюша III, якога аблажылі ў Вітэрба, але плёну захопнікам гэта не дало. У 1164 годзе Фрыдрых Барбароса зрабіў места рэзыдэнцыяй свайго антыпапы Пасхала III. Праз тры гады ён надаў яму назву гораду і скарыстаў ягонае апалчэньне у супрацьстаяньні з Рымам. У 1172 годзе Вітэрба пачаў сваю экспансію, разбурыўшы стары горад Фэрэнта і заваяваўшы іншыя землі. У той час гэта была багатая і квітнеючая камуна, адна з найважнейшых у Цэнтральнай Італіі, з насельніцтвам амаль 60 тысячаў чалавек.

У 1207 году папа Інакенцыюс III зладзіў сабор у мясцовай катэдры. У XIII стагодзьдзі ім па чарзе кіравалі тыраны з радоў Гаці і Дзі Віка. Фрыдрых II здолеў залучыць Вітэрба на бок гібэлінаў у 1240 годзе, але мяшчане выгналі нямецкія войскі з гораду ў 1243 годзе. Фрыдрых аблажыў горад, але ня даў рады. З гэтага моманту Вітэрба заўсёды быў ляяльным гвэльфскім горадам. Паміж 1257 і 1261 гадамі тут месьцілася рэзыдэнцыя папы Аляксандра IV, ажно да ягонага скону. Ягоны пераемнік Урбан IV быў абраны ў Вітэрба. Іншымі папамі, абранымі ў Вітэрба, былі Грыгорыюс X, Ян XXI, Мікалай III і француз Мартын IV. Жыхары места не пагадзіліся з абраньнем іншаземца і ачоленыя нэапальскім каралём Карлам I уварваліся ў катэдру, дзе праходзіў канклаў, арыштаваўшы двух кардыналаў. Пасьля гэтага папы пазьбягалі Вітэрба цягам 86 гадоў.

Бяз папаў горад зноў трапіў у рукі роду Дзі Віка. Апошнім зь іх быў Джакама, які зьведаў паразу ў 1431 годзе. З гэтага часу Вітэрба быў другарадным горадам Папскай дзяржавы. У 1871 годзе места ўвайшло ў склад Італіі.