Касьцёл Сьвятога Тадэвуша (Прывалкі)

Касьцёл Сьвятога Тадэвуша — помнік архітэктуры першай чвэрці XX стагодзьдзя ў Прывалках. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка. Дзее. Твор драўлянай архітэктуры нэаготыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцёл Сьвятога Тадэвуша (неадназначнасьць).

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Тадэвуша
Касьцёл Сьвятога Тадэвуша
Краіна	Беларусь
Вёска	Прывалкі
Каардынаты	53°56′45.59″ пн. ш. 23°55′21.30″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Тадэвуша на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Тадэвуша
Касьцёл Сьвятога Тадэвуша на Вікісховішчы

Гісторыя

Стары касьцёл, каля 1900 г.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы драўляны касьцёл у Прывалках збудавалі ў 1609 годзе з фундацыі караля і вялікага князя Жыгімонта Вазы. У 1777 годзе князь Францішак Ксавэры Агінскі, уладальнік маёнтку, аднавіў стары драўляны касьцёл.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Прывалкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе расейскія ўлады зачынілі касьцёл, а ў 1869 годзе перадалі яго ў валоданьне Ўрадаваму сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царкве).

У 1913 годзе будынак касьцёла, які доўгі час стаяў зачынены і струхнеў, перарабілі пад царкву Ўрадавага сыноду, у якой адбылося толькі адно набажэнства. За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе касьцёл згарэў.

Найноўшы час

У 1918—1919 гадох мясцовыя каталікі збудавалі новы драўляны касьцёл. 16 ліпеня 1920 году яго кансэкраваў ксёндз Францішак Бернат. У 1962 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл, будынак якога занядбалі. У 1990 годзе касьцёл вярнулі каталікам.

Архітэктура

Касьцёл з боку апсыды

Помнік драўлянай архітэктуры нэаготыкі. Гэта магутны прастакутны ў пляне аб’ём, алтарную групу якога складаюць бакавыя крылы трансэпта і 5-гранная апсыда. Над фасадам узвышаюцца высокія 4-гранныя вежы-званіцы зь сьпічастымі шпілямі, паміж якімі трыкутны франтон на прастакутным атыку. На званіцы два званы: стары з датай «1870» і новы, 1996 году. Сьпічастымі трыкутнымі франтонамі завяршаюцца крылы трансэпта. Бакавыя сьцены праразаюцца высокімі стральчатымі аконнымі праёмамі і ўмацоўваюцца ў прасьценках брусамі-сьцяжкамі^[1].

Унутраная прастора перакрываецца пад­шыўной стольлю, роўнай уздоўж бакавых сьцен і паўцыліндрычнай у цэнтры. У інтэр’еры тры нэабарокавыя алтары, аптычна намаляваныя на сьценах. У першым ярусе галоўнага алтара Маці Божая зь Дзіцяткам Езус, у другім — трыфорыюм з выявамі Сьвятога Аўгустына, Сьвятога Францішка і Сьвятога Казімера, на конхавым скляпеньні апсыды — сюжэт Перамяненьня Пана. Вокны прэзьбітэрыюму атачаюць выявы Сьвятых Яна Хрысьціцеля і Сымона (налева), а таксама Сьвятых Тадэвуша і Марка Эвангеліста. Над вокнамі надпіс «Pod Twoją obronę ucekamy sіę». Бакавыя алтары 2-ярусныя: левы прысьвячаецца Сьвятому Язэпу (наверсе абраз Сьвятога Антонія), правы — Укрыжаваньню, наверсе абраз Сьвятой Ганны. Над нартэксам месьцяцца балькон арганных хораў, які абапіраецца на дзьве калёны.