Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя і кляштар трынітарыяў (Крывічы)
помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Крывічах From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Касьцёл Сьвято́га Апо́стала Андрэ́я і кля́штар трыніта́рыяў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Крывічах. Знаходзіцца ў цэнтры мястэчка[a]. Касьцёл дзее, кляштар існаваў да 1832 году. Твор архітэктуры барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Помнік сакральнай архітэктуры | |
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя і кляштар трынітарыяў | |
![]() Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя і кляштар трынітарыяў | |
Краіна | Беларусь |
Мястэчка | Крывічы |
Каардынаты | 54°42′26″ пн. ш. 27°17′31″ у. д. |
Канфэсія | Каталіцкая царква |
Эпархія | Менска-Магілёўская архідыяцэзія |
Архітэктурны стыль | барока |
Дата заснаваньня | 1776, 1796 |
Статус | Ахоўная зона |
Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя і кляштар трынітарыяў на мапе Беларусі ± ![]() ![]() Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя і кляштар трынітарыяў | |
![]() |
Комплекс складаецца з касьцёла, кляштарнага корпуса, брамы і агароджы.
Remove ads
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Манахі-трынітарыі прыбылі ў мястэчка Крывічы з Галіцыі па закрыцьці іхных кляштараў уладамі Аўстра-Вугоршчыны. У 1776—1777 гадох, з фундацыі 1770 году цівуна і падкаморыя троцкага Андрэя Ўладзіслава Ўкольскага і яго жонкі Тэрэзы з Войнаў, тут збудавалі драўляны касьцёл, разьлічаны на шэсьць манахаў. У 1796 годзе на гэтым месцы скончылася будаваньне мураванага касьцёла[1], кансэкраванага біскупам жамойцкім Калумна-Цяцішэўскім.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Крывічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. З 1796 году пры касьцёле існавала парафія. Да сярэдзіны ХІХ стагодзьдзя яна абслугоўвалася таксама 6 капліцамі — у Карчаватцы (цяпер Докшыцкі раён Віцебскай вобласьці), Клесіне (Вялейскі раён), Княгініне і ў саміх Крывічах — на могілках і ў панскім двары. Пры кляштары дзеяў драўляны шпіталь.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) 19 верасьня 1832 году расейскія ўлады гвалтоўна ліквідавалі кляштар трынітарыяў. З таго часу касьцёл Сьвятога Андрэя стаў парафіяльным, а кляштарны корпус — плябаніяй.
У 1883 годзе комплекс абнесьлі бутавай агароджай з 3-аркавай брамай з чырвонай цэглы. У 1907 годзе замест драўлянай падлогі паклалі плітку з геамэтрычным арнамэнтам.
Найноўшы час
На 1941 год парафія налічвала 4100 чалавек[1]. У 1942 годзе ад пажару згарэў дах касьцёла, вежа і гаспадарчыя пабудовы. На працягу году вернікі адрамантавалі касьцёл.
За савецкім часам касьцёл не зачыняўся.
Remove ads
Архітэктура
Касьцёл
Касьцёл — помнік архітэктуры барока з рысамі віленскага барока. Гэта 1-нэфавая базыліка з квадратнаю апсыдай і з высокай 3-яруснай вежай-званіцай на галоўным фасадзе (трэці ярус так і ня завяршылі). Кароткі і шырокі нэф касьцёла перакрываецца цыліндрычным з распалубкамі скляпеньнем вялікага пралёту і падзяляецца на тры травеі шырокімі падпружнымі аркамі, якія ў канструкцыйных вузлах абапіраюцца на пілястры іянічнага ордэру. У падоўжным кірунку яны злучаюцца разгрузачнымі аркамі. У выніку значнай вышыні прапорцыі бакавых фасадаў набліжаюцца да квадрата, а іх вэртыкальная дынаміка ўзмацняецца дадаткова высока разьмешчанымі вокнамі. Квадратная ў пляне алтарная апсыда роўная вышынёй з нэфам і аб’ядноўваецца зь ім агульнай цягай карніза.
3-ярусная вежа мае характэрныя для стылю заломы карнізаў, вуглавыя скосы з лапаткамі і парабалічную абмалёўку праёмаў. Каваныя ажурныя крыжы завяршаюць купал званіцы і апсыды[1]. Пры надзвычайнай масіўнасьці вежы (таўшчыня муроў у ніжнім ярусе звыш 2 м) скошаныя куты, увагнутыя паверхні прасьценкаў, шматлікія ордэрныя падзелы, рэзкае скарачэньне паводле памераў верхняга яруса надаюць ёй магутную экспрэсію. Унутраная прастора вежы арганізоўваецца ў форме авала, за ёй над уваходам у нэф месьцяцца арганныя хоры з крывалінейным абрысам у пляне. Узьнятыя на двух слупох хоры маюць плаўны выгін у цэнтральнай частцы, злучаны з заляй вітымі ўсходамі ў тоўшчы званіцы.
Дамінантаю інтэр’еру выступае барокавы алтар з цудоўнай фігурай Збаўцы, прывезенай у Крывічы з трынітарскага кляштару ў Антокалі — прадмесьця Вільні. Алтар ёсьць карынцкай калянадай і мае багатую аздобу з пазалочанай лепкі, фігурак пуцьцяў і статуй Сьвятога Пятра, Сьвятога Паўла, Маці Божай і Яна Эвангеліста.
У касьцёле знаходзіцца мэмарыяльная шыльда, прысьвечаная пісьменьніку і грамадзкаму дзеячу Яну Барэйку-Ходзьку, які ў 1777 годзе нарадзіўся ў Крывічах. Яму належаць успаміны і нарысы з гісторыі Меншчыны і касьцёлаў Менскай дыяцэзіі.
Кляштар
Кляштарны корпус — невялікі 2-павярховы прастакутны ў пляне будынак, які далучаецца да паўднёва-ўсходняга мура касьцельнай апсыды. Фасады падзяляюцца прастакутнымі аконнымі праёмамі і роўнымі лапаткамі ў прасьценках[1].
Remove ads
Галерэя
Гістарычныя здымкі
- Старыя здымкі
- каля 1900 г.
- 1910 г.
- 1910 г.
Сучасныя здымкі
- Сучасны стан
- Інтэр’ер касьцёла
- Жылы корпус
- Брама
Заўвагі
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads