Кежмарак

Ке́жмарак (па-славацку: Kežmarok, па-нямецку: Kesmark/Käsmark, па-вугорску: Késmárk) — горад ва ўсходняй Славаччыне на рацэ Попрад паміж Высокімі Татрамі і Левочскімі Вэрхамі. Цэнтар Сьпіскай вобласьці Прэшаўскага краю. Насельніцтва каля 17 000 чалавек.

Кежмарак
славац. Kežmarok
Герб Кежмарку Сьцяг Кежмарку
Дата заснаваньня:	1251
Краіна:	Славаччына
Край:	Прашаўскі
Плошча:	24,780612 км² (2024)[1]
Вышыня:	626 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼15 145 чал. (31 сьнежня 2024)[2]
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	052
Паштовы індэкс:	060 01
Нумарны знак:	KK
Геаграфічныя каардынаты:	49°8′18″ пн. ш. 20°25′45″ у. д.
Кежмарак на мапе Славаччыны Кежмарак
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
https://www.kezmarok.sk

Гісторыя

Кежмарак паўстаў у XIII ст. аб’яднаньнем трох блізкіх паселішчаў — славацкіх рыбакоў, нямецкіх каляністаў і каралеўскіх мытных вартавых. Упершыню згадваецца ў 1251 годзе ў лісьце караля Бэлы IV як «Villa (Saxonum apud Ecclesiam) Sancte Elisabeth». Гарадзкія правы Кежмарак атрымаў у 1269 годзе і атрымаў права арганізаваць уласны сырны рынак (па-нямецку «Käsemarkt» — «сырны рынак»).

У Кежмарку ўвесну 1410 году, падчас Вялікай вайны, адбываліся перамовы вялікага князя літоўскага Вітаўта з каралём Жыгімонтам. 6 красавіка крыжакі зьдзейсьнілі спробу забойства Вітаўта, падпаліўшы тую частку места, дзе ён разьмясьціўся. У пажары аддзел наймітаў напаў на двор князя, але ахова здолела адбіцца^[3].

25 красавіка 1433 году горад быў значна пашкоджаны гусіцкім нападам. Пасьля 1440 году ў Кежмарку засядаў граф Сьпіша. У XV стагодзьдзі (потым яшчэ раз у 1655 годзе) зрабіўся вольным каралеўскім горадам. У пачатку XVI стагодзьдзя горад адзінагалосна прыняў лютэранства. У сярэднявеччы Кежмарак быў багатым гандлёвым і рамесным горадам.

Кежмарк быў цьвердзю магутнага роду Цёкалі (Thököly).

У 1918 году група кежмарскіх славакаў абвясьціла незалежную Славацкую рэспубліку.

Да Другой сусьветнай вайны ў Кежмарку пражывала вялікая колькасьць этнічных немцаў (глядзіце карпацкія немцы). Таксама была вялікая габрэйская абшчына. Падчас вайны пад пратэкцыяй першае Славацкае рэспублікі блізу 3000 габрэяў былі дэпартаваныя ў нямецкія лягеры сьмерці. Усе немцы пакінулі места ў 1944 годзе пры набліжэньні Чырвонае арміі.

У 1950 годзе Кежмарак быў абвешчаны архітэктурным запаведнікам.

Насельніцтва

Паводле перапісу 2001 году ў горадзе налічваліся 17 383 жыхары. 95,21% зь іх славакі, 1,59% цыганы, 0,83% чэхі і 0,43% немцы^[4]. Па веравызнаньні 77,50% рыма-каталікі, 10,98% без рэлігійнае прыналежнасьці, 4,83% лютаране і 2,63% грэка-каталікі^[4].

Гарады-пабрацімы[5]

Бохня, Польшча Глівіцы, Польшча Хайдусобасла, Вугоршчына Купішкі, Летува Ланшкроўн, Чэхія

Лэснэвэн, Францыя Новы Тарг, Польшча Пржыбрам, Чэхія Вайльбург, Нямеччына Згеж, Польшча

Славутыя ўраджэнцы

• Войцех Аляксандар, рэнтгеноляг
• Любаш Бартэчка, хакеіст
• Карл Сованка, мастак і скульптар
• Радаслаў Сухі, хакеіст
• Імрэ Цёкалі, прынц Трансыльваніі
• Юрай Герц, кінарэжысэр