Малайзія

Мала́йзія (па-малайску: Malaysia) — краіна ў паўднёва-ўсходняй Азіі, на Малацкім паўвостраве і востраве Барнэо; плошча 330 803 км², насельніцтва 31,5 млн чал. (2017), сталіца — Куала-Лумпур (каля 1 500 000 жыхароў). Мяжуе з Тайляндам, Брунэем і Інданэзіяй.

Малайзія Malaysia
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэвіз: Bersekutu Bertambah Mutu («Адзінства — гэта моц»)
Дзяржаўны гімн: «Negaraku»
Афіцыйная мова	малайская
Сталіца	Куала Лумпур
Найбуйнейшы горад	Куала Лумпур
Форма кіраваньня кароль	канстытуцыйная манархія Мухамад V
Плошча  • агульная  • адсотак вады	66-е месца ў сьвеце 330 803 км² 0,3%
Насельніцтва  • агульнае (2024)  • шчыльнасьць	43-е месца ў сьвеце 34 564 810 85,8/км²
СУП  • агульны (2024)  • на душу насельніцтва	30 месца ў сьвеце $384,388 млрд $14 081
Валюта	Рынгіт (MYR)
Часавы пас	MST (UTC+8)
Незалежнасьць — ад Вялікабрытаніі	31 жніўня 1957
Аўтамабільны знак	MYS
Дамэн верхняга ўзроўню	.my
Тэлефонны код	+60

Палітыка

Малайзія — канстытуцыйная манархія. Краінай кіруе кароль, які выбіраецца на 5 гадоў Сходам Уладароў (уладальнікі і губэрнатары штатаў — султаны). Заканадаўчая ўлада належыць да дзьвюхпалатнага парлямэнту (Палата Прадстаўнікоў (219 дэпутатаў) зь пяцігадовым тэрмінам дзеяньня і Сэнат (70 сэнатараў) з трохгадовым тэрмінам дзеяньня). Выканаўчую ўладу прадстаўляе ўрад, а прэм’ер-міністра назначае кароль. Штаты Малайзіі маюць унутраную аўтаномію, з уласнай канстытуцыяй і органамі ўлады, але замежныя справы, абарона, фінансы і асьвета падпарадкаваны цэнтральнаму ўраду.

Адміністрацыйны падзел

Малайзія — гэта фэдэрацыя 13 штатаў. Адзінаццаць зь іх разьмешчаныя на Малацкім паўвостраве, а дзьве на востраве Барнэо.

Заходняя Малайзія

• Султанат Джахор (сталіца Джахор-Бахру), код JH
• Султанат Кедах (сталіца Алор-Стар), код KH
• Султанат Келантан (сталіца Кота-Бару), код KN
• Губэрнатарства Малака (сталіца Малака), код MK
• Штат Нігеры-Сембелан (сталіца Серэмбан), код NS
• Султанат Паханг (сталіца Куантан), код PH
• Султанат Перак (сталіца Іпо), код PK
• Каралеўства Перліс (сталіца Кангар), код PS
• Губэрнатарства Пулаў-Пінанг (сталіца Джарадтаўн), код PP ці PN
• Султанат Селангор (сталіца Шах-Алам), код SL
• Султанат Трэнгану (сталіца Куала-Трэнгану), код TR
• Фэдэральныя тэрыторыі:
  • Путраджая (новая адміністрацыйная сталіца), код PTJ
  • Куала-Лумпур (былая сталіца), код KL

Усходняя Малайзія

• Губэрнатарства Сабах (сталіца Кота-Кінабалу), код SBH
• Губэрнатарства Саравак (сталіца Кучынг), код SWK
• Фэдэральныя тэрыторыі
  • Лабуан (сталіца Вікторыя), код LB

З 16 верасьня 1963 году Сынгапур быў яшчэ адным штатам, пакуль не атрымаў незалежнасьць 9 жніўня 1965 году.

Геаграфія

Краіна разьмешчаная на тэрыторыях, падзеленых Паўднёвакітайскім морам: паўднёвая частка Малацкага паўвострава і паўночная частка вострава Барнэо. Характар тэрыторыяў падобны ў абедзьвюх частках — прыморскія раўніны, якія паступова пераходзяць у лясістыя ўзгор’і. Самым высокім пунктам Малайзіі зьяўляецца гара Кунабалу (4101 м), разьмешчаная на Барнэо.

Вежы Пэтронас у Куала Лумпуры. Адны з самых вялікіх хмарачосаў у сьвеце.

Паверхня краіны ў асноўным раўнінная. На клімат Малайзіі актыўна ўзьдзейнічаюць мусоны.