Несьцерка (п’еса)

«Несьцерка» — п’еса Віталя Вольскага (камэдыя ў трох дзеях, сямі карцінах), напісаная ў 1940 годзе. Першая пастаноўка адбылася 18 траўня 1941 году на сцэне Другога Беларускага дзяржаўнага тэатру^[1] падчас гастроляў у Петразаводзку (Карэла-Фінская ССР, СССР)^[2].

«Несьцерка»
Вокладка выданьня «Несьцерка», 1951 год
Жанр:	п’еса камэдыя
Аўтар:	Віталь Вольскі
Мова арыгіналу:	беларуская
Год напісаньня:	1940
Публікацыя:	1951
Электронная вэрсія

У 1941 годзе п’еса была адзначаная першай прэміяй на Ўсесаюзным конкурсе на лепшы драматургічны твор. І па сёньняшні дзень спэктакль па п’есе Вольскага, перажыўшы ўжо не адну рэдакцыю, зьяўляецца свайго роду візыткай Беларускага акадэмічнага тэатра імя Якуба Коласа — зь п’есы «Несьцерка» нязьменна адкрываецца кожны чарговы яго сэзон)^[3]. У 1946 годзе твор адзначылі Дзяржаўнай прэміяй СССР. Першапачатковы спэктакль ставіўся без замены дэкарацыяў і рэжысуры да 1986 году. Сучасную пастаноўку ў 2006 годзе стварыў Віталь Баркоўскі^[2].

Сюжэт

Сюжэт камэдыі «Несьцерка», пабудаваны паводле матываў беларускіх народных казак. Ён уяўляе сабой шэраг займальных прыгодаў, якія здараюцца з галоўнымі пэрсанажамі.

Галоўны герой, селянін Несьцерка, жадае дапамагчы хлопцу Юрасю ажаніцца з Насьцяй. Дзеля гэтага яму даводзіцца пераадолець нямала перашкод: абхітрыць пана, перамагчы ў дыспуце шкаляра, ашукаць судзьдзю, а таксама прымусіць шкаляра адмовіцца ад шлюбу.

На працягу ўсёй п’есы прасочваецца некалькі сюжэтных ліній: лінія Несьцеркі, які ратуецца ад шляхцюкоў, якія абвінавачваюць яго ў наўмысным шкодніцтве, лінія каханьня Юрася і Насьці, лінія шкаляра Самахвальскага, які прэтэндуе на найхутчэйшае ўзыходжаньне да кар’ерных вяршынь. І яшчэ сюжэтная лінія пошуку справядлівасьці, зьвязаная з судзьдзёй, шляхцюкамі і панам Бараноўскім.

Усе гэтыя лініі і выяўляюць вобраз галоўнага героя^[1].

Жанр

П’еса «Несьцерка» зьяўляецца народна-лубачнай сатырычнай камэдыяй. Віталь Вольскі паспрабаваў у ёй выкарыстаць формы старадаўняга народнага тэатра, беларускай інтэрмэдыі, балаганных прадстаўленьняў, сцэны са скамарохамі. Ён таксама ўмела выкарыстаў паданьні, якія існавалі ў народзе — пра шамякаў суд, «вучоны» дыспут, рашэньне трох загадак на кемлівасьць і інш.^[1].

Аўтар пра п’есу

Сам аўтар п’есы, вядомы беларускі драматург Віталь Фрыдрыхавіч Зэйдэль-Вольскі так пісаў пра сваю задуму:

	Я паставіў перад сабой задачу стварыць камэдыю з напружаным і выразна акрэсьленым сюжэтам, вясёлую і лёгкую, тэатральна-прыўзьнятую, асьветленую іскрамі народнага гумару, упрыгожаную яркімі фарбамі, музыкай, сьпевамі і танцамі. Мне хацелася даць тэатру драматычны матэрыял для спэктаклю яркага, жывога і маляўнічага, каб глядач увесь час адчуваў сябе ў атмасфэры народнага відовішча, каб няспыннымі хвалямі ліўся са сцэны ў залю жывы струмень народнага мастацтва.
—«Літаратура і Мастацтва» 24 траўня 1941

Папулярнасьць п’есы

Пра папулярнасьць п’есы і яе галоўнага героя сьведчыць тое, што, апроч пастановак п’есы на тэатральных падмостках вясёлы, кемлівы і дасьціпны Несьцерка перабраўся на цыркавую арэну, на эстраду, ў кіно, увасобіўся ў шматлікіх беларускіх сувэнірах^[1]. Назвай «Несьцерка» названая кавярня ў Нясьвіжы^[4], крама прамтавараў у Менску^[5], і іншыя прадпрыемствы гандлю.

На студыі «Беларусьфільм» зьняты поўнамэтражны мультфільм «Прыгоды Несьцеркі» з васьмі гісторыяў рэжысэра Ігара Воўчака^[6][7]. На 70-ую гадавіну першай пастаноўкі, 18 траўня 2011 году, п’есу ўжо сыгралі 600 разоў^[2].