Пітэр Усьцінаў

Сэр Пі́тэр Алякса́ндар У́сьцінаў (па-ангельску: Sir Peter Alexander Ustinov; 16 красавіка 1921, Лёндан, Брытанская імпэрыя — 28 сакавіка 2004, Жэнальё, кантон Во, Швайцарыя) — брытанскі актор тэатру і кіно, кінарэжысэр, пастаноўца опэраў і драматычных спэктакляў, драматург, сцэнарыст, пісьменьнік, журналіст, тэле- і радыёвядучы, прадусар. Акрамя гэтага, займаў розныя акадэмічныя пасады, быў Амбасадарам добрай волі UNICEF і прэзыдэнтам Сусьветнага фэдэралісцкага руху.

Пітэр Усьцінаў
Peter Ustinov
Імя пры нараджэньні	Peter Alexander von Ustinov
Дата нараджэньня	16 красавіка 1921(1921-04-16)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня	Кэмдэн[d], Вялікі Лёндан, Ангельшчына, Вялікабрытанія[d]
Дата сьмерці	28 сакавіка 2004(2004-03-28)[1][2][3][…] (82 гады)
Месца сьмерці	Жэналье[d][4]
Прычына сьмерці	сэрцавая няздатнасьць[4]
Месца пахаваньня	могілкі Бурсэну[d]
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Месца вучобы	Ўэстмінстэрская школа[d]
Занятак	актор, кінарэжысэр, драматург, прадусар
Месца працы	Унівэрсытэт Дандзі[d]
Гады дзейнасьці	1940—2004
Сябра ў	Club of Budapest[d], Акадэмія прыгожых мастацтваў[d] і Каралеўскае таварыства мастацтваў[d]
Бацька	Jona von Ustinow[d][4]
Маці	Nadia Benois[d][4]
Дзеці	Igor Ustinov[d], Pavla Ustinov[d], Andrea Ustinov[d] і Tamara Ustinov[d]
Узнагароды	ордэн Карла Валентына[d] (1981) медаль Бенджаміна Франкліна[d] (1958) ганаровы доктар Таронтаўскага ўнівэрсытэту[d] ганаровы доктар Дарэмскага ўніверсітэта[d] ганаровы доктар Атаўскага ўнівэрсытэту[d] прэмія Баварскай тэлевізіі[d] (1998) Golden Schlitzohr[d] (1987) прэмія «Залаты Глёбус» за найлепшую мужчынскую ролю другога пляну — кінафільм[d] Срэбны мядзьведзь[d] прайм-таймавая прэмія «Эмі» за найлепшую мужчынскую ролю ў мінісэрыяле ці фільме[d] (1958) прайм-таймавая прэмія «Эмі» за найлепшую мужчынскую ролю ў мінісэрыяле ці фільме[d] (1967) ганаровы доктар Брусэльскага вольнага ўнівэрсытэту[d] (1995) Critics' Circle Award for Distinguished Service to the Arts[d]
IMDb	ID nm0001811
Пітэр Усьцінаў у Вікісховішчы

Ляўрэат прэміяў Акадэміі, «Эмі», «Грэмі», «Залаты Глёбус» BAFTA. Камандор ордэна Брытанскай імпэрыі, рыцар-бакаляўр.

Жыцьцяпіс

Паходжаньне

Пітэр Усьцінаў нарадзіўся ў Швайцарскім катэджы (Лёндан) у шматнацыянальнай сям’і Усьцінавых-Бэнуа. Пры нараджэньні атрымаў імя Пітэр Аляксандар фон Усьцінаў (анг. Peter Alexander von Ustinov)^[5] і намаганьнямі бабулі-верніцы быў ахрышчаны паводле пратэстанцкага абраду як «Пэтэрус Аляксандрус» у адной з цэркваў Гамбургу.

Бацька — нямецкі падданы расейскага, армянскага, нямецкага, этыёпскага і жыдоўскага паходжаньня Ёна «Барон» Усьцінаў(en) (анг. Jona von Ustinov) па мянушцы «Клоп»^[6]. У Першую сусьветную вайну быў лейтэнантам Люфтштрайткрэфтэ. У 1930-х Ёна працаваў прэс-сакратаром нямецкай амбасады ў Лёндане, а пасьля прыходу да ўлады Гітлера атрымаў брытанскае грамадзянства і стаў супрацоўнікам брытанскай выведкі. Баронскі тытул, нададзены (паводле сямейнага паданьня) Платону Ўсьцінаву імпэратарам Вільгельмам I, з пачаткам вайны зь Нямеччынай выглядаў падазрона, таму Ўсьцінавы мусілі яго пазбыцца.

Маці Пітэра — мастачка расейскага, францускага, італьянскага і нямецкага паходжаньня Надзея Бэнуа^[7][8], адна з дачок пецярбурскага архітэктара Лявонція Бэнуа. З будучым мужам пазнаёмілася і абвянчалася ў 1920 року ў Петраградзе, куды Ёна прыбыў, паводле біёграфаў, каб адшукаць маці і сястру. Неўзабаве па падробных дакумэнтах яны зьехалі на швэдзкім параходзе ў Амстэрдам, а праз пэўны час перабраліся ў Лёндан.

Пітэр навучаўся ва Ўэстмінстэрскім коледжы, дзе ягоным аднаклясьнікам быў старэйшы сын Рыбэнтропа Рудольф.

Кар’ера

Усьцінаў у ролі Нэрона ў фільме Кама градзешы (1951)

Дэбютаваў на сцэне ў 17-гадовым узросьце. У вайну служыў у брытанскім войску, дзе пэўны час пісаў сцэнар для фільму Дэвіда Нівэна «Шлях наперад». У 1942 року ўпершыню зьняўся ў кіно («Адзін з нашых самалётаў не вярнуўся»), пасьля яшчэ ў некалькіх прапагандысцкіх фільмах.

У 1950-я пачаў пісаць і ставіць уласныя п’есы і граць у іх. Найбольш вядомай ягонай п’есай стала «Раманаў і Джульета» (1956). Здымаўся ня толькі ў Вялікабрытаніі, але і ў ЗША. Неаднакроць выконваў ролю знакамітага шпега Эркюля Пуаро, выконваў ролі імпэратара Нэрона («Кама градзешы»), Лентула Батыята («Спартак»), капітана Вэрэ («Білі Бад»). Быў сцэнарыстам і рэжысэрам некалькіх фільмаў: «Школа для сакрэтаў» (1946), «Гарачыя мільёны» (1968), «Леў і ястраб» (1984). Агулам здымаўся ў 88 фільмах.

У 1960-я зрэжысэраваў некалькі опэраў: «Джаньні Скікі» Пучыні, «Гішпанскую гадзіну» Равэля, «Спадзяваньне» Шонбэрга і «Чароўную флейту» Моцарта.

Цягам шасьці гадоў быў рэктарам Дарэмскага ўнівэрсытэту. У 1977 року выйшла ягоная аўтабіяграфічная кніга «Дарагі я» (анг. Dear Me).

З канца 1960-х сцэнічная дзейнасьць адышла на другі плян пасьля таго, як Пітэр Усьцінаў далучыўся да дзейнасьці ЮНІСЭФ — быў ейным Амбасадарам добрай волі і зьбіральнікам сродкаў. У гэтай ролі ён наведваўся ў дамы гаротных дзяцей, каб іх весяліць сваімі выступамі.

З 1991 да сьмерці быў прэзыдэнтам Сусьветнага фэдэралісцкага руху, верыў у непазьбежнасьць і неабходнасьць сусьветнага ўраду^[9].

Бегла размаўляў па-ангельску, француску, гішпанску, італьянску, нямецку і расейску, крыху па-турэцку і грэцку.

Чатыры разы ляўрэат прэміі «Эмі», ляўрэат прэміі Акадэміі.

У 1960-х прыняў швайцарскае грамадзянства, каб пазьбегнуць вялізных брытанскіх падаткаў. Тым ня меней, у 1990 атрымаў званьне рыцара-бакаляўра, а ў 1992 быў прызначаны канцлерам Дарэмскага ўнівэрсытэту, да гэтага двойчы абіраўшыся рэктарам унівэрсытэту Дандзі^[10].

Сям’я

Магіла 2024 год.

Усьцінаў быў жанаты тройчы. Першая жонка — Ізольда Дэнгам (1920—1987), зь якой ён ажаніся ў 1940 і разьвеўся ў 1950 року; ад гэтага шлюбу меў дачку Тамару. Другая жонка — акторка Сюзана Клуцье; шлюб доўжыўся з 1954 да разводу ў 1971, і прынёс дачок Паўлу і Андрэю ды сына Ігара.

Трэці раз Пітэр ажаніўся ў 1972 року з Геленай дзю Ляў д’Алеманс. Сканаў у Швайцарыі ад сардэчнай недастатковасьці ва ўзросьце 82 гадоў. Свой апошні спачын ён знайшоў на могілках Бурсін у швейцарскім кантоне Во. На ягонай магільнай пліце — нягледзячы на ​​тое, што ён сам сябе называў сьвецкім гуманістам — крыж і надпіс:

" SIR PETER USTINOV

1921—2004

Writer-Actor-Humanist

Musicien-Membre de l’Institut "

Фільмаграфія

• «Адзін з нашых самалётаў не вярнуўся» (1942) — сьвятар
• «Адэта» (1950) — лейтэнант Алекс Рабіновіч
• «Кама градзешы» (1951) — Нэрон
• «Эгіпцянін» (1954) — Капта
• «Мы — не анёлы» (1955) — Жуль
• «Лола Мантэс» (1955) — канфэрансье
• «Спартак» (1960) — Лентул Батыят
• «Білі Бад» (1962) — капітан Вэрэ
• «Тапкапі» (1964) — Артур Сайман Сымпсан
• «Лэдзі Л.» (1965) прынц Ота Баварскі
• «Камэдыянты» (1967) — амбасадар Пінэда
• «Зьнік дыназаўр» (1975) Хнап Ван, супрацоўнік кітайскіх спэцслужбаў
• «Уцёкі Логана» (1976) — стары
• «Ісус з Назарету» (1977) — Ірад
• «Ашанці» (1979) — Сулейман
• «Вялікае лялечнае падарожжа» (1981) — кіроўца грузавіку
• «Француская рэвалюцыя» (1989) — Анарэ дэ Мірабо
• «Вакол свету за 80 дзён» (1989) — дэтэктыў Фікс
• «Алей Лярэнца» (1992) — прафэсар Ніколаіс
• «Нежанаты» (1999) — дзядуля Джэймс Шэнан
• «Аліса ў Краіне цудаў» (1999) — Морж
• «Вікторыя і Альбэрт» (2001|) — Вільгельм IV
• «Лютэр» (2003) — Фрыдрых III

Рэжысэр

• «Школа для сакрэтаў» (1946)
• «Раманаў і Джульета» (1961)
• «Білі Бад» (1962)
• «Лэдзі Л.» (1964)
• «Хамэрсьміт выйшаў вонкі» (1972)
• «Леў і ястраб» (1984)

Сцэнарыст

• «Шлях наперад» (1944)
• «Школа для сакрэтаў» (1946)
• «Гарачыя мільёны» (1968)

Тэатральныя творы

Рэжысэр-пастаноўца

• «Любоў да трох апэльсінаў» (1997)

Драматург

• «На паўшляху да вершаліны» (1967)