Могілкі Росы

Могілкі Росы^[a] — помнік гісторыі ў Вільні. Знаходзяцца ў паўднёва-ўсходняй частцы места, на Росах. Складаюцца з трох нэкропаляў: Старых Росаў, Новых Росаў і вайсковых могілак. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў Летувы.

Помнік гісторыі
Могілкі Росы лац. Mohiłki Rosy
Могілкі Росы
Краіна	Летува
Места	Вільня
Каардынаты	54°40′06″ пн. ш. 25°18′16″ у. д.
Першае згадваньне	1801
Дата заснаваньня	1769
Могілкі Росы на мапе Летувы Могілкі Росы
Могілкі Росы на Вікісховішчы

Гісторыя

У красавіку 1801 году магістрат Вільні выдзяліў зямельны пляц пад могілкі за тагачаснай мяжой места. 6 траўня 1801 году могілкі асьвяцілі, а 8 траўня на іх пахавалі бурмістра Яна Мюлера. У 1814 годзе да паўночнай часткі могілак далучылі яшчэ адну дзялянку.

У 1841—1850 гадох на могілках збудавалі капліцу паводле праекту архітэктара Тамаша Тышэцкага. У 1847 годзе на іншым баку Лістападавай вуліцы ўзьнікла новая частка могілак, якая атрымала назву Новыя Росы^[1]. У 1888 годзе паводле праекту архітэктара Юльяна Янушэўскага да капліцы дабудавалі вежу-званіцу. У 1914 годзе праводзілася ўпарадкаваньне могілак Новых Росаў^[2].

У 1920 годзе на могілках спачылі польскія жаўнеры, палеглыя ў польска-бальшавіцкай вайне. Па Другой сусьветнай вайне тут пахавалі жаўнераў Арміі Краёвай, загінулых у 1944 годзе^[3].

Па 1967 годзе пахаваньні на могілкіх праводзіліся толькі ў вынятковых выпадках.

22 лістапада 2019 году ў капліцы на могілках урачыста перапахавалі ўдзельнікаў нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў, у тым ліку яго кіраўнікоў Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага.

Асобы, пахаваныя на могілках

• Францішак Аляхновіч (1883—1944), драматург, тэатральны дзяяч, публіцыст (сымбалічная магіла)
• Аляксандар Аскерка (1830—1911), грамадзкі дзяяч, публіцыст, выдавец; у час паўстаньня 1863—1864 гадоў — начальнік Вільні
• Адам Вайткевіч (1796—1869), біскуп Менскай архідыяцэзіі
• Лявон Вітан-Дубейкаўскі (1869—1940), галоўны ўрадавы архітэктар БНР
• Гіпаліт Грынцэвіч (1876—1933), інжынэр-архітэктар
• Фадзей Дмахоўскі (1858—1930), беларускі маляр, пэдагог у Віленскім ўнівэрсытэце
• Кастусь Каліноўскі (1838—1864), лідэр беларускага нацыянальнага вызвольнага руху, рэвалюцыянэр-дэмакрат, публіцыст і паэт; адзін з кіраўнікоў нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў; Нацыянальны герой Беларусі
• Юліюш Клос (1881—1933), архітэктар, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту
• Іяхім Лялевель (1786—1861), гісторык, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту, удзельнік паўстаньня 1831 году
• Антон Луцкевіч (1894—1942), гісторык, публіцыст, міністар замежных справаў БНР (сымбалічная магіла)
• Іван Луцкевіч (1881—1919), гісторык, археоляг, пачынальнік беларускага нацыянальнага руху
• Ядвігін Ш. (сапр. — Антон Іванавіч Лявіцкі) (1869—1922), беларускі празаік, драматург і публіцыст, адзін з пачынальнікаў беларускай мастацкай прозы
• Уладзіслаў Паўлюкоўскі (1895—1955), паэт, этнограф
• Адам Пілсудзкі (1869—1935), брат маршалка Польшчы Юзэфа Пілсудзкага, віцэ-прэзыдэнт Вільні, сэнатар Другой Рэчы Паспалітай
• Павел Пякарскі (1889—1954), рэлігійны дзяяч
• Уладзіслаў Талочка (1887—1942), рэлігійны і культурны дзяяч
• Яўстах Тышкевіч (1814—1873), археоляг, гісторык, этнограф
• Казімер Сваяк (сапр. Канстанцін Стаповіч) (1890—1926), паэт, рэлігійны дзяяч
• Зыгмунт Серакоўскі (1826—1863, адзін з кіраўнікоў паўстаньня 1863—1864 гадоў
• Эўзэбіюш Славацкі (1773—1814), паэт, перакладчык, бацька Юльюша Славацкага
• Францішак Смуглевіч (1745—1807), мастак, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту
• Альбін Стаповіч (1895—1934), публіцыст, музыка
• Уладзіслаў Сыракомля (сапр. Людвік Кандратовіч) (1823—1862), паэт, перакладчык
• Уладзіслаў Талочка (1887—1942), беларускі рэлігійны і культурна-асьветны дзяяч
• Браніслаў Урублеўскі (1888—1941), юрыст, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту
• Чэслаў Янкоўскі (1857—1929), паэт

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  1838 г.
• 
  1869 г.
• 
  1872 г.
• 
  1876 г.

• 
  1881 г.
• 
  1882 г.
• 
  1882 г.
• 
  1882 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  В. Захарчык, 1865—1879 г.
• 
  Ю. Чаховіч, 1870-я гг.
• 
  С. Флёры, 1895 г.
• 
  1936 г.

• 
  Я. Булгак, да 1938 г.
• 
  Я. Булгак, да 1938 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  Я. Булгак, 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўная брама
• 
  Капліца
• 
  Вайсковыя могілкі
• 
  Помнік

Заўвагі

1. Таксама Могілкі Роса