Сьцяпонас Кайрыс

Сьцяпанас Кайрыс (па-летувіску: Steponas Kairys), сапраўднае прозьвішча Тумасоніс (лет. Tumasonis; 3 студзеня 1879, Ужунавесцы, Вількамірскі павет, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя — 16 сьнежня 1964, Бруклін, ЗША) — летувіскі інжынэр, публіцыст, палітык-сацыял-дэмакрат, дэпутат Думы ІІ скліканьня Расейскай імпэрыі, адзін з падпісантаў акту аб незалежнасьці Летувы 1918 году, віцэ-спікер Сойму Летувіскай Рэспублікі. Муж беларускай паэткі Алёйзы Пашкевіч. Пісаў пад псэўданімамі: Viktor, Marjan, Dagilis, Dėdė, Kugis-Mugis, Raulas Kemeklis^[2].

Сьцяпанас Кайрыс
лет. Steponas Kairys
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	20 сьнежня 1878 (1 студзеня 1879) або 1879[1] Ужунвежэй[d], Вількамірскі павет[d], Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	16 сьнежня 1964(1964-12-16) Бруклін, Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША
Партыя	Сацыял-дэмакратычная партыя, Летува
Адукацыя	Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут Шавельская гімназія[d]
Сужэнец	Алёйза Пашкевіч
Узнагароды

Жыцьцяпіс

Скончыў Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут, пазьней працаваў на чыгунках у раёне Самары і Курску. Пасьля вяртаньня ў Летуву ў 1912 годзе працаваў над вадаправодамі і мястовай каналізацыяй ў Вільні. З 1923 году вучыўся ў Ковенскім унівэрсытэце Вітаўта Вялікага — у 1940 годзе атрымаў ступень доктара інжынэрыі^[3].

З маладых гадоў займаўся палітыкай: у 1900 годзе ўступіў у Сацыял-дэмакратычную партыю Летувы, быў абраны ў склад ейнага цэнтральнага камітэту. У 1905 годзе прыняў удзел у абмеркаваньнях віленскага сойму як сябра ягонага прэзыдыюму^[4].

16 лютага 1918 разам з дзевятнаццаццю іншымі сябрамі рады падпісаў акт аб незалежнасьці Летувы^[5].

У 1920 годзе абраны ў Сойм Летувы, пазьней быў дэпутатам соймаў I, II і III кадэнцыі (1922—1923, 1923—1926, 1926—1927). Пасьля ваеннага перавароту 17 сьнежня 1926 году знаходзіўся ў апазіцыі супраць рэжыму Сьмятоны^[6].

У 1943 годзе стаў правадыром Вярхоўнага камітэту вызваленьня Летувы (Vyriausiasis Lietuvos išlaisvinimo komitetas, VLIK). У 1945 годзе эміграваў спачатку ў Нямеччыну, затым у ЗША^[7].

Пасьля атрыманьня Летувой незалежнасьці ў 1991 годзе перапахаваны на Пятрашунскіх могілках у Коўне^[8].

Публікацыі

• Japonija seniau ir dabar, 1906.

• Japonų konstitucija, 1906.

• Kaip japonai gyvena dabar, 1906.

• Miesto kanalizacija, 1939.

• Lietuva budo, Čikaga, 1957.

• Tau, Lietuva, Čikaga, 1964.