Сяргей Кавалік

Сяргей Піліпавіч Кавалік (13 кастрычніка [ст. ст. 25] 1846, в. Свадкавічы, Чэрыкаўскі павет, Магілёўская губэрня, Расейская імпэрыя — 26 красавіка 1926, Менск, БССР) — рэвалюцыянэр-народнік.

Сяргей Кавалік
Дата нараджэньня	25 кастрычніка 1846(1846-10-25)
Месца нараджэньня	Свадкавічы[d], Чэрыкаўскі павет, Магілёўская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	26 красавіка 1926(1926-04-26)[1] (79 гадоў)
Месца сьмерці	Менск, БССР, СССР[1]
Месца пахаваньня	Вайсковыя могілкі
Месца вучобы	Кіеўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Тараса Шаўчэнкі
Занятак	палітык
Дзеці	Марыя Кавалік[d]

Біяграфія

Нарадзіўся у сям’і вайскоўца, сына казака Зенькоўскага павету Палтаўскай губэрні, які скончыў вайсковую школу ў Пецярбурзе, а па выхадзе ў адстаўку у чыне палкоўніка, купіў маёнтак Свадкавічы, у якім налічвалася 100—150 душ прыгонных сялянаў.

Навучаўся ў Аляксандраўскім Берасьцейскім корпусе, потым у Паўлаўскім ваенным вучылішчы. Скончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт атрымаўшы ступень кандыдата матэматыкі. Адзін з арганізатараў «хаджэньня ў народ» рэвалюцыйных народнікаў. Арыштаваны 14 чэрвеня 1874 г. і па працэсе 193-х 23 студзеня 1878 г. асуджаны да пазбаўленьня ўсіх правоў стану і катаржным працам у крэпасьцях на 10 гадоў.

Тэрмін катаржных прац скончыўся на Кары 4 верасьня 1883 г., і ён быў прызначаны на пасяленьне ў Якуцкую вобласьць. Дастаўлены ў г. Якуцк 26 лістапада 1883 г. і прызначаны на пасяленьне ў акруговы горад Верхаянск Верхаянскай акругі, куды прыбыў 6 студзеня 1884 г. 15 студзеня 1885 г. зафіксаваў самую нізкую тэмпэратуру ў Верхаянску −67,8 °C. У верасьні 1886 г. уступіў у шлюб з спавівальнай бабкай Вольгай Васільевай.

Прылічаны 17 студзеня 1892 г. да сялян Усьцьянскага паселішча Верхаянскай акругі і ў сакавіку выехаў зь сям’ёй у г. Якуцк. Жыў у Намскім улусе Якуцкай акругі, а 7 ліпеня 1892 г., атрымаўшы дазвол Іркуцкага генэрал-губэрнатара, выехаў на жыхарства ў г. Верхаленск Іркуцкай губэрні. У сакавіку 1893 г. пераехаў на жыхарства ў г. Балаганск Іркуцкай губэрні.

Па даручэньні Ўсходне-Сыбірскага аддзелу Імпэратарскага Расейскага геаграфічнага таварыства, як знаўца якуцкай мовы, выехаў у Алёкмінскую акругу Якуцкай вобласьці для дасьледаваньня ўплыву золатапрамысловасьці на побыт мясцовага насельніцтва. Прыбыў у верасьні 1894 г. у Віцімскую сыстэму, адкуль пераехаў у Алёкмінскую сыстэму, а 23 сакавіка 1895 г. праз Мачынскую рэзыдэнцыю выехаў у г. Алёкмінск. Заставаўся ў Алёкмінскай акрузе да кастрычніка 1895 г. і пасьля завяршэньня прац вярнуўся ў г. Іркуцк.

Паводле маніфэсту 14 траўня 1894 г., тэрмін абавязковага знаходжаньня ў Сыбіры яму быў скарочаны. 5 сакавіка 1898 г. быў прылічаны ў мяшчане г. Верхаленску.

У 1898 г. вярнуўся з выгнаньня ў Беларусь. Нейкі час пражыўшы у сваёй таварышкі па судзе В. І. Вахоўскай, па мужы Бонч-Асмалоўскай, у маёнтку Блонь Ігуменскага павету Менскай губэрні. Затым пераехаў ў Менск, дзе працаваў галоўным кантралёрам-бугальтарам, затым памочнікам акцызнага наглядчыка у Губэрнскім акцызным упраўленьні, быў чальцом Менскага таварыства аматараў прыгожых мастацтваў. У час І-й Усясьветнай вайны служыў у «Земскім Саюзе». Пасьля кастрычніка 1917 году працаваў старшынёй Губэрнскага зямельнага камітэта, пры немцах у Земскай Губэрнскай Управе, потым у Камісарыяце забесьпячэньня, выкладаў матэматыку у Менскім політэхнічным інстытуце (чытаў курс па аналізе бесканечна-малых і аналітычнай геамэтрыі), быў старастам Менскага аддзяленьня Ўсесаюзнага таварыства былых паліткатаржан і ссыльнапасяленцаў.

Памёр 26 красавіка 1926 г. у Менску і пахаваны на Вайсковых могілках.

Дачка Марыя, у замустве Бонч-Асмалоўская.

Творы

• Верхоянские якуты и их экономическое положение. Иркутск. 1895.
• Изучение влияния золотопромышленности на быт якутов. // ИВСОИРГО. Т. XXVIII. № 3. Иркутск. 1897.
• О киренских якутах. // ИВСОИРГО. Т. XXVIII. № 4. Иркутск. 1897.
• Движение семидесятых годов по большому процессу. // Былое. № 11. 1906.
• Революционеры-народники в каторге и ссылке. // Каторга и ссылка. № 4. Москва. 1924.
• Революционное движение 70-х годов и процесс 193-х. Москва. 1928.