Харон (спадарожнік)

Харо́н (134340 I) — спадарожнік Плютона (па іншай вэрсіі — меншы кампанэнт падвойнай карлікавай плянэтнай сыстэмы Плютон — Харон). Названы ў гонар Харона — перавозьніка душ мёртвых праз раку Стыкс у старажытнагрэцкай міталёгіі.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Харон (неадназначнасьць).

Харон

спадарожнік Плютона
Гісторыя адкрыцьця
Першаадкрывальнік	Джэймз Ўолтэр Крысьці
Дата адкрыцьця	22 чэрвеня 1978
Месца адкрыцьця	United States Naval Observatory Flagstaff Station[d]
Арбітальныя характарыстыкі
Вялікая паўвось	19 591,4 км
Эксцэнтрысытэт	0
Арбітальны пэрыяд	6,387 230 4 дзён (6 дзён 9 г 17 хв 36,7 с ± 0,1 с)
Нахіл арбіты	112,78 ± 0,02° (да экліптыкі)
Фізычныя характарыстыкі
Дыямэтар	1212±16 км
Сярэдні радыюс	19 640 км
Плошча паверхні	4,58×106 км²
Маса	1,52×1021 кг
Шчыльнасьць	1,65 ± 0,06 г/см³
Прыскарэньне вольнага паданьня	0,278 м/с²
Пэрыяд вярчэньня вакол сваёй восі	сынхранізаваны
Нахіл восі вярчэньня	0 (?)
Альбэда	пераменнае ад 0,36 да 0,39
Абсалютная зорная велічыня	1
Бачная зорная велічыня	16,8
Тэмпэратура паверхні	−220°C (53 К)
Атмасфэра	вельмі разрэжаная (ціск меншы за 0,11 мкБар)
Харон у Вікісховішчы

Харон быў адкрыты амэрыканскім астрафізыкам Джэймзам Крысьці 22 чэрвеня 1978 на здымку, атрыманым у Ваенна-марской абсэрваторыі ЗША, Флагстаф, Арызона.

Статус

Традыцыйна Харон лічыцца спадарожнікам Плютона. Аднак, існуе меркаваньне, што паколькі цэнтар мас сыстэмы Плютон — Харон знаходзіцца па-за Плютонам, Плютон і Харон павінны разглядацца ў якасьці падвойнай карлікавай плянэтнай сыстэмы.

Паводле праекту Рэзалюцыі 5 XXVI Генэральнай асамблеі МАЗ (2006) Харону (нараўне з Цэрэрай і аб’ектам 2003 UB₃₁₃) меркавалася прысвоіць статус плянэты. У зацемках да праекту рэзалюцыі паказвалася, што ў такім разе Плютон — Харон будзе лічыцца падвойнай плянэтай^[1].

Аднак, у канчатковым варыянце рэзалюцыі ўтрымлівалася іншае рашэньне: было ўведзенае паняцьце карлікавая плянэта. Да гэтага новага клясу аб’ектаў былі аднесеныя Плютон, Цэрэра і Эрыс (раней: аб’ект 2003 UB₃₁₃). Харон ня быў уключаны ў лік карлікавых плянэт^[2].

Характарыстыкі

Харон разьмешчаны ў 19 640 км ад цэнтру Плютона; арбіта нахіленая на 55° да экліптыкі. Дыямэтар Харона 1212±16 км, маса — 1,9×10²¹ кг, шчыльнасьць — 1,72 г/см³^[3]. Адно абарачэньне Харона займае 6,387 сутак (з прычыны прыліўнога тармажэньня ён супадае з пэрыядам кручэньня Плютона), таму Плютон і Харон стала зьвернутыя адзін да аднаго адным і тым жа бокам.

Адкрыцьцё Харона дазволіла астраномам вылічыць сапраўдную масу Плютона. Асаблівасьці арбіт вонкавых спадарожнікаў паказваюць, што маса Харона складае прыблізна 11,65 % масы Плютона.

Харон прыкметна цямней Плютона. Падобна, што гэтыя аб’екты істотна адрозьніваюцца па складзе. У той час як Плютон пакрыты азотным лёдам, Харон пакрыты вадзяным лёдам, і яго паверхня мае больш нэўтральны колер. У цяперашні час лічаць, што сыстэма Плютон-Харон утварылася ў выніку сутыкненьня Плютона і прота-Харона; сучасны Харон утварыўся з аскепкаў, выкінутых на арбіту вакол Плютона; пры гэтым таксама маглі ўтварыцца некаторыя аб’екты поясу Койпэра.

Глядзіце таксама

• Спадарожнікі Плютона