Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў (Віцебск)

Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Віцебску. Знаходзілася на Духаўскай гары. Твор архітэктуры віленскага барока. Па гвалтоўным адабраньні ад Сьвятога Пасаду ў валоданьне Маскоўскага патрыярхату (1839 год) у 1870 годзе помнік перабудавалі ў маскоўскім стылі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў
Духаўская царква і манастыр базылянаў
Краіна	Беларусь
Места	Віцебск
Каардынаты	55°11′25.5″ пн. ш. 30°12′42.6″ у. д.
Канфэсія	праваслаўе
Эпархія	Віцебская
Архітэктурны стыль	клясыцызм
Будаўнік	Альгерд Гедзімінавіч
Дата заснаваньня	1380
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Стан	дзейны
Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў на мапе Беларусі Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў
Царква Сьвятога Духа і манастыр базылянаў на Вікісховішчы

Комплекс Віцебскага Духаўскага базылянскага манастыра складаўся з царквы і манастырскага корпуса. У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі царкву.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1340 годзе за вялікім князем Альгердам у Віцебску збудавалі праваслаўную царкву Сьвятога Духа. Магчыма, яна была мураванай. Пры царкве дзеяў манастыр^[1].

Царква ўпамінаецца пад 1503 годам. У інвэнтары 1618 году яна значыцца як мураваная. На рысунку места Віцебскага 1664 году царкву таксама адлюстравалі як мураваную. У XVIII ст. царкву разбудавалі ў стылі віленскага барока з фундацыі мяшчаніна Патапа Бібкі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Віцебск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Па гвалтоўнай ліквідацыі Грэцка-каталіцкай (Уніяцкай) царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі яго Ўрадаваму сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царкве).

У 1870 годзе царкву да непазнавальнасьці перабудавалі ў маскоўскім стылі.

Найноўшы час

У 1923 годзе савецкія ўлады зачынілі царкву. У Другую сусьветную вайну будынак царквы атрымаў нязначныя пашкоджаньні. У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі помнік архітэктуры.

Архітэктура

Помнік архітэктуры віленскага барока. Гэта была 3-нэфавая крыжова-купальная 2-вежавая базыліка. Над сяродкрыжжам стаяў высокі барабан з купалам. Пад царквой была скляпеністая крыпта.

У выніку перабудовы 1870 году вежы-званіцы разабралі, замест іх збудавалі новую званіцу. Аўтэнтычны выгляд страцілі бакавыя фасады.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Ю. Пешка, каля 1800 г.
• 
  Ю. Пешка, каля 1800 г.
• 
  За касьцёлам езуітаў, 1865 г.
• 
  Абмеры, 1870 г.

• 
  Па маскоўскай перабудове. Н. Орда, 1875—1876 гг.
• 
  1878 г.
• 
  1878 г.
• 
  1878 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  С. Юркоўскі, 1876 г.
• 
  С. Юркоўскі, 2-я пал. XIX ст.
• 
  да 1900 г.
• 
  1900 г.

• 
  1906 г.
• 
  1907 г.
• 
  1912 г.
• 
  1912 г.

• 
  1912 г.
• 
  1914 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  1941—1942 гг.

• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  4 студзеня 1944 г.