Цені (п’еса)

«Цені» — драма беларускага драматурга Францішка Аляхновіча, пастаўленая ў 1919 годзе і апублікаваная асобным выданьнем у 1920 годзе^[1]. Гэты твор зьяўляецца своеасаблівым працягам праблем, узьнятых у драме «Страхі жыцьця»^[2].

Цені
Аўтар	Францішак Аляхновіч
Дата прэм’еры	1919
Жанр	драма

Сюжэт

Галоўны герой п'есы — бацька сямейства Сьцяпан, чыі ўзвышаныя парываньні і прага творчасьці пераўтвараюцца ў сваю супрацьлегласьць, у эгаістычныя памкненьні. Яго 18-гадовы сын Міхась ня думае пра нейкі працоўны занятак, а, зачыніўшыся ў пакоі, марыць пра падарожжы па Млечным шляху. У доме зьяўляецца загадкавая прыгажуня Матыльда. Заблытаныя адносіны мужчынскай паловы сям'і з Матыльдай прысьпешваюць сьмерць жонкі Сьцяпана Марыі. Міхась застрэльваецца. Усе гэтыя падзеі завяршаюцца канчатковай стратай адчуваньня рэальнасьці ў Сьцяпана, у выніку чаго ён сустракаецца з сваім ценем.

Аналіз

Доктар філялягічных навук Валеры Марціновіч адзначае:

Трагедыя ж Сьцяпана пачынаецца тады, калі ён добра ўсьвядоміў, што ў сьвеце, дзе ўсё перавернута, сподні, адваротны бок і ёсьць сапраўдная сутнасьць, норма існаваньня. За ілюзорнай абалонкай рэчаіснасьці герою адкрылася яе сапраўднае аблічча.^[3]

Максім Гарэцкі выводзіў задуму п'есы наступным чынам:

Галоўная думка драмы, ня зусім ясна і даступна выказаная і нямаючая пеўнага адзінства ў сваім зьясьненьні, заключаецца, подлуг актавых прадмоў, вось у чым: людзі — ніштожныя капашлівыя чарвякі, мізэрныя мімаходныя цені, жыцьцё іх — мамэнцік Вечнасьці; аднак, надароныя веснавымі, поэтычнымі парываньнямі, яны часам лезуць у спрэчку з гэнай Вечнасьцю, хочуць здабыць яе тайны, — і ў тым краса і змысл іх істнаваньня^[4].

Бібліяграфія

Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 17 студзеня. — № 11. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 18 студзеня. — № 12. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 23 студзеня. — № 16. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 24 студзеня. — № 17. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 25 студзеня. — № 18. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. // Беларусь : штодзённая палітычна-эканамічная і літаратурная газэта. — 1920, 28 студзеня. — № 20. Францішак Алехновіч. Цені: драма ў 3 актах. — Менск: Друкарня Інвалідаў, 1920. — 47 с. Францішак Аляхновіч. Цені. (Драма ў 3 актах). // Выпісы з беларускае літаратуры. Новы і найноўшы кругабегі : уложана спецыяльнай камісіяй пры выдавецтве. — Менск: Савецкая Беларусь, 1923. — С. —.

Францішак Аляхновіч. Выбраныя творы. Драматургія; Проза; Вершы; Публіцыстыка; Лісты; Тэатразнаўства; Успаміны / укладанне, прадмова Анатоля Сабалеўскага ; каментарый Генадзя Кажамякіна. — Менск: Беларускі кнігазбор, 2005. — 541 с. — (Беларускі кнігазбор. Серыя 1, Мастацкая літаратура). — 1200 ас. — ISBN 985-504-005-8 Крытыка, рэцэнзіі С. «Цені». Драма ў 3 актах. Ф. Алехновіча. Менск 1920 г. // Беларускае жыцьцё : ілюстраваная часопісь. — 1920, 11 сакавіка. — № 6 (28). — С. 8. Максім Гарэцкі. Гісторыя беларускае літэратуры. — Выданьне другое (папраўленае).. — Вільня: Віленскае выдавецтва Б. Клецкіна, 1921. — С. 198. — 207 с. Валеры Максімовіч. «Новая драма» Францішка Аляхновіча // Роднае слова : штомесячны навукова-метадычны часопіс. — 1997. — № 9 (117). — С. 47—58. — ISSN 0234-1360. Валеры Максімовіч. Непазбыўныя цені жыцьця: П’еса Францішка Аляхновіча «Цені» у ракурсе «новай драмы» // Роднае слова : штомесячны навукова-метадычны часопіс. — 1997. — № 10 (118). — С. 41—49. — ISSN 0234-1360.