Чарнігаў
места ў Чарнігаўскай вобласьці Ўкраіны From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Чарні́гаў (па-ўкраінску: Чернігів) — места на поўначы Ўкраіны, на правым беразе ракі Дзясны. Адміністрацыйны цэнтар Чарнігаўскай вобласьці і Чарнігаўскага раёну. Насельніцтва на 2025 год — 272 тыс. чал. Горад-герой Украіны (2022)[3]
Вузел чыгуначных лініяў (на Гомель, Нежын) і аўтамабільных дарог, порт.
Remove ads
Этымалёгія назвы
Паводле легенды места атрымала сваю назву ў гонар першага мясцовага князя — Чорнага.
Гісторыя
- 907: першыя згадкі, старадаўняе паселішча севяранаў.
- XI—XIII стагодзьдзі: цэнтар Севершчыны і Чарнігаўскага княства. Першым ягоным гаспадаром быў Мсьціслаў Уладзімеравіч, брат Яраслава Мудрага. Гэты князь збудаваў новы мураваны княжы двор і распачаў будаўніцтва Спаскага сабору.

- кан. XI ст.: заснаваная Чарнігаўская япархія.
- 1353: увайшоў у Вялікае Княства Літоўскае.
- XIV ст.: у Чарнігаве збудавалі драўляны замак.
- 1482 і 1497: пацярпеў ад набегаў Арды.
- 1503: захоплены Масковіяй.
- 1618: згодна з Дэвулінскім замірэньнем увайшоў у склад Рэчы Паспалітай.
- 1623: атрымаў Магдэбурскае права і герб «Сьвяты Ўладыслаў з чырвонай харугвай у руках».
- 1635: адміністрацыйны цэнтар Чарнігаўскага ваяводзтва.

- 1646: у месьце пачала працу першая друкарня.
- 1654: згодна зь Пераяслаўскай дамовай трапіў пад уладу Маскойскай дзяржавы.
- 1672: у «Титулярнике» маскоўскага цара Аляксея Міхайлавіча герб Чарнігава ўпершыню прадстаўлены ў выглядзе чорнага аднагаловага арла з крыжом праз плячо, аднак ажно да кан. XVIII ст. мескі магістрат працягваў карыстацца гербам часоў Рэчы Паспалітай.[4]
- 1700: заснаваньне Чарнігаўскага Калегіюму, аднаго з галоўных асяродкаў асьветы і навукі Гетманшчыны.
- 1808: цэнтар Чарнігаўскай губэрні.
- 1917: увайшоў у склад Украінскай Народнай Рэспублікі.
- 1919: у складзе УССР.
- 1932: цэнтар вобласьці.
- 2006: на сьвята заступніцы Беларусі Эўфрасіньні Полацкай, дзякуючы імкненьням сьвятароў Украінскае Праваслаўнае Царквы Кіеўскага патрыярхату, у Чарнігаве адбылося першае набажэнства на беларускай мове.[5]
Remove ads
Насельніцтва

- XVIII стагодзьдзе: 1765 год — 1 830 чал. (915 мужчынаў і 915 жанчын).[8]
- XIX стагодзьдзе: 1801 год — 4 тыс. чал.; 1844 год — 12 тыс. чал.; 1897 год — 27 006 (13 127 мужчынаў і 13 879 жанчын)
- XX стагодзьдзе: 1913 год — 35 тыс. чал.; 1939 год — 69 тыс. чал.; 1959 год — 90 тыс. чал.; 1970 год — 159 тыс. чал.; 1977 год — 233 тыс. чал.[9]; 1991 год — 306 тыс. чал.[10]
- XXI стагодзьдзе: 2001 год — 304 994 чал.; 2006 год — 299 609 чал.; 2009 год — 299 989 чал.
Мова
Эканоміка
Прадпрыемствы хімічнай, харчовай, лёгкай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай прамысловасьці.
- ААТ «Чарнігаўскае хімвалакно»(банкрот з 2012 року)
- ЗАТ «Чарнігаўскі аўтобусны завод»
- ААТ «Чарнігаўвоўна»
- ЗАТ «Чарнігаўскі мясакамбінат»
- ЗАТ «Піўны камбінат „Дзясна“»
- Чарнігаўская фабрыка музычных інструмэнтаў
Славутасьці
Музэі: гістарычны, мастацкі, літаратурна-мэмарыяльны М. Кацюбінскага. У месьце знаходзіцца шэраг помнікаў архітэктуры.
- Княскага часу:
- Спаса-Праабражэнскі сабор (XI ст.)
- Царква Сьвв. Барыса і Глеба (XII ст.)
- Царква Сьв. Прарока Ільлі (XII ст.)
- Царква Ўсьпеньня Прасьв. Багародзіцы (XII ст.)
- Елецкі Ўсьпенскі манастыр (XII ст.)
- Царква Сьв. Параскевы Пятніцы
- XVII—XX стст:
- Калегіюм (1702)
- Палкавая канцылярыя — камяніца Лізагуба (кан. XVIII ст.)
- Царква Траецкага Ільлінскага манастыра (1679—1689)
- Будынак тэатру (1958)
Remove ads
Галерэя
- Царква Сьвв. Барыса і Глеба
- Калегіюм
- Царква Сьв. Кацярыны
- Царква Сьв. Тройцы
- Красная плошча
- Елецкі манастыр
Месты-сябры
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads