Штэфан Гайм

Ге́льмут Фліг (па-нямецку: Helmut Flieg; 10 красавіка 1913 — 16 сьнежня 2001) — нямецкі пісьменьнік габрэйскага паходжаньня, вядомы пад псэўданімам Штэфан Гайм (па-нямецку: Stefan Heym). Гістарычны й міталягічны раман-прыпавесьць выступае ў Гайма формай гуманістычнай сацыяльнай крытыкі.

Штэфан Гайм
Stefan Heym
Штэфан Гайм, лістапад 1989 году
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Гельмут Фліг (Helmut Flieg)
Псэўданімы	Штэфан Гайм
Нарадзіўся	10 красавіка 1913 Кемніц, Саксонія, Нямецкая Імпэрыя
Памёр	16 сьнежня 2001 гатэль Эйн Бокек, Паўднёвы раён, Ізраіль
Пахаваны	Жыдоўскія могілкі Вайсэнзэе[d]
Сужэнец	Gertrude Heym[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік
Гады творчасьці	1938—2003
Жанр	раман-прыпавесьць
Мова	нямецкая[1] і ангельская[1]
Прэміі	Прэмія Генрыха Мана (1953), Нацыянальная прэмія НДР (1959), Ерусалімская прэмія (1993)
Узнагароды	прэмія Генрыха Мана[d] (1953) Ерусалімская прэмія (1993)
Подпіс
Штэфан Гайм у Вікісховішчы
http://www.stefan-heym.de/

Біяграфія

Раньнія гады

Злучаныя Штаты

Пасьля прыходу да ўлады Гітлера Штэфан Гайм зьяжджае ў Чэхаславаччыну, дзе супрацоўнічае ў нямецкамоўных выданьнях. Пасьля самагубства бацькі ён бяжыць яшчэ далей — у Амэрыку. Пакінутая на радзіме сям’я загіне ў нацысцкіх лягерах зьнішчэньня. Штэфан Гайм даведаецца пра гэта шмат пазьней. Ён вучыцца ў Чыкага й становіцца амэрыканскім пісьменьнікам і публіцыстам. Дыплёмную працу «Пра іронію ў Генрыха Гейнэ» абараняе ў 1936 годзе. Піша па-ангельску свой першы раман «Закладнікі» (1942) і сам перакладае яго на нямецкую мову.

У 1943 годзе ўступае ў шэрагі амэрыканскага войску й у званьні сяржанта псыхалягічнай службы высаджваецца ў 1944 годзе ў Нармандыі. У 1945 годзе засноўвае ў Мюнхэне газэту «Новы час».

За «пракамуністычныя настроі» яго адклікаюць у ЗША й звальняюць з войска. У 1948 годзе Штэфан Гайм публікуе раман «Крыжакі», які стаў бэстсэлерам. У 1951 годзе ў знак пратэсту супраць вайны ў Карэі Штэфан Гайм вяртае ўраду ЗША ўсе свае ўзнагароды й пакідае краіну, якая яго прытуліла.

Нямецкая Дэмакратычная Рэспубліка

Праз Варшаву й Прагу ён, разам з жонкай-амэрыканкай вяртаецца ў Нямеччыну й селіцца ва Ўсходнім Бэрліне ў 1952 годзе.

З 1953-га па 1956-ы працуе каляністам газэты «Бэрлінэр Цайтунг». Выступае, па ўласных словах Гайма, не як «сапернік», а як «крытык рэжыму», паступова ўступаючы ва ўсё глыбейшы канфлікт зь уладамі НДР. Да пачатку 70-х гадоў яго кнігі друкуюцца толькі на Захадзе. Ён пратэстуе супраць высыланьня з краіны Вольфа Бірмана. Канчатковы парыў Штэфана Гайма зь афіцыёзам настае пасьля публікацыі яго кнігі «Пяць дзён у чэрвені» — пра працоўнае паўстаньне ў НДР 17 чэрвеня 1953 году. Гайма выключаюць са Зьвязу пісьменьнікаў НДР. Як пэнсіянэр ён мае права выяжджаць на Захад, дзе ў 1984 годзе публікуе прапанову пра канфэдэрацыю ФРН і НДР. Афіцыёз НДР лічыць Штэфана Гайма небясьпечным рэвізіяністам, на Захадзе яго гатовыя прымаць толькі як крытыка рэжыму САПН.

Аб’яднаная Нямеччына

Штэфан Гайм адпрэчвае тое, што звалі «сацыялізмам» у НДР, але не гатовы прыняць і капіталізму ў той форме, у якой з гэтым новым ладам прапанавана мець справу жыхарам новых усходніх земляў. У 1994 годзе настае самы стромкі заваротак у кар’еры пісьменьніка: не становячыся чальцом Партыі дэмакратычнага сацыялізму, Гайм выстаўляе сваю кандыдатуру на выбарах у бундэстаг па сьпісах Партыі дэмакратычнага сацыялізму й бярэ верх у цэнтральным раёне Бэрліну Прэнцлаўэр Берг над кандыдатам сацыял-дэмакратаў Вольфгангам Цірзэ. Як найстарэйшы дэпутат менавіта Штэфан Гайм, хоць ён і ўяўляў самую малалікую парлямэнцкую фракцыю, адкрывае паседжаньне бундэстага скліканьня 1994 году.

Кіруючая партыя ўстрымліваецца ад традыцыйных аплядысмэнтаў: з чальцоў Хрысьціянска-дэмакратычнага зьвязу Нямеччыны яму пляскае толькі тагачасны старшыня бундэстага Рыта Зюсмут.

У верасьні 1995 году ў знак пратэсту супраць падвышэньня дэпутацкага грашовага забесьпячэньня Штэфан Гайм адмовіўся ад свайго мандата, але не спыніў ні палітычнай дзейнасьці, ні літаратурнай працы. У 1995 годзе ён публікуе, у прыватнасьці, раман «Радэк» — пра нямецкага рэвалюцыянэра Карле Радэкэ, выгнаным з Бэрліну ў 1919 годзе й сталым спачатку адным з ідэолягаў сацыялістычнага будаўніцтва ў сталінскім СССР, а потым і адной зь ахвяр ім самім пабуджанага тэрору.

Яшчэ ў 1993 годзе Штэфан Гайм стаў першым нямецкім пісьменьнікам — ляўрэатам Ерусалімскай літаратурнай прэміі за ўнёсак у барацьбу супраць расізму й ксэнафобіі. Гэтым разам ён прыехаў у Ерусалім, каб выступіць на канфэрэнцыі, прымеркаванай да дня нараджэньня вялікага нямецкага паэта Гэнрыха Гэйнэ (1797—1856). Штэфан Гайм «падвёў» арганізатараў канфэрэнцыі. Замест абвешчанай у праграме тэмы ён загаварыў наогул не пра Гэнрыха Гэйнэ, які быў немцам, габрэям, грамадзянінам сьвету, назаўжды пакінуўшым Нямеччыну ў 1831 годзе, а пра іронію, якая працінае творчасьць вялікага паэта.

Па словах Вольфа Бірмана, спазнаўшы ад жыцьця спаўна, Штэфан Гайм і сысьці прымудрыўся на высокай гумарыстычнай ноце, прыняўшы сьмерць у Мёртвага мора.

Творы

На ангельскай мове

• 1938 «Нацысты ў ЗША» (Nazis in U.S.A.)
• 1942 «Закладнікі» (Hostages)
• 1944 «Ва ўсьмешлівым сьвеце» (Of Smiling Peace)
• 1948 «Удзельнікі грамадзкай кампаніі» (The Crusaders)
• 1951 «Вачамі розуму» (The Eyes of Reason)
• 1953 «Голдзбэрг» (Goldsborough)
• 1958 «Канібалы й іншыя гісторыі» (The Cannibals and Other Stories)
• 1959 «Касьмічны эпоха» (The Cosmic Age)
• 1963 «Цені й агні» (Shadows and Lights)
• 1964 «Паперы Андрэаса Лэнза» (The Lenz Papers)
• 1963—1965 «Архітэктары» (The Architects written)
• 1969 «Няўпэўнены сябра» (Uncertain Friend)
• 1973 «Рэпартаж Кінг Дэвіда» (The King David Report)
• 1975 «Каралева супраць Дэфо» (The Queen against Defoe)
• 1977 «Пяць дзён у чэрвені» (Five Days in June)

На нямецкай мове

• 1979 «Колін» (Collin)
• 1979 «Маленькі кароль, які павінен быў вучыць дзіця й іншыя новыя казкі для разумных дзяцей» (Der kleine König, der ein Kind kriegen mußte und andere neue Märchen für kluge Kinder)
• 1981 «Агасфэр» (Ahasver)
• 1983 «Ата Троль. Спроба аналізу» (Atta Troll. Versuch einer Analyse)
• 1984 «Чорная гара» (Schwarzenberg)
• 1986 «Крыжакі вайны» (Reden an den Feind)
• 1988 «Нэкралёг» (Nachruf) — аўтабіяграфія
• 1989 «Мая кузіна — ведзьма й наступныя казкі для разумных дзяцей» (Meine Cousine, die Hexe und weitere Märchen für kluge Kinder)
• 1990 «Пабудавана на пяску» (Auf Sand gebaut)
• 1990 «Сталін пакідае памяшканьне» (Stalin verlässt den Raum)
• 1990 «Умяшаньне» (Einmischung)
• 1992 «Лямец» (Filz)
• 1995 «Радэк» (Radek)
• 1996 «Зіма нашай незадаволенасьці» (Der Winter unsers Missvergnügens)
• 1997 «Жонкі заўсёды зьнікаюць і іншыя мудрасьці» (Immer sind die Weiber weg und andere Weisheiten)
• 1998 «Паргфрыдар» (Pargfrider)

Пасьмяротна:

• 2002 «Мужчыны заўсёды вінаватыя» (Immer sind die Männer schuld)
• 2003 «Адкрытыя словы ва ўласнай рэчы» (Offene Worte in eigener Sache)