G (літара)

Сымбалі з падобным напісаньнем: Ԍ · ԍ · ɢ

Сымбалі з падобным напісаньнем: Ɡ · ɡ · ᶢ · ց · g

G, g (ґе; курсіў: G g) — 7-ая літара лацінскага альфабэту, 12-ая літара беларускага лацінскага альфабэту^[1][2][3].

Літара лацінкі G
Gg
Выява
◄  C D E F G H I J K  ►
Зьвесткі
Тып	асноўная лацінка, альфабэтны;
Гук	[g] [d͡ʒ] [ʒ] [ŋ] [j] [ɣ~ʝ] [x~χ] [d͡z] [ɟ] [k] [ɠ] [ɢ]
Альфабэтная пазыцыя	7 (12)
Назва ў Юнікодзе	latin capital letter g latin small letter g
Юнікод	G: U+0047 g: U+0067
HTML	G‎: &#71… &#x47 g‎: &#103… &#x67
UTF-16	G‎: 0x47 g‎: 0x67
URL-код	G: %47 g: %67
Гісторыя
Варыяцыі	₲
Разьвіцьцё
Γ γ 𐌂 C c G g
Іншае
Кірунак пісьма	зьлева направа
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Назва

Табліца з назвамі й вымаўленьнем літары G у розных мовах Эўропы.

Мова	Назва	МФА[a]	Альфабэт
Ангельская	джы (gee/gees)[4]	[ˈdʒiː]	ЛАЦ
Беларуская	ґе (gie) лацінская ґ	[ˈgʲɛ]	КІР•ЛАЦ
Гішпанская	хе (ge/ges)	[ˈxɛ]	ЛАЦІНСКІ
Лацінская	ґэ	[ˈgeː]
Нямецкая	ґэ (ge)[5]	[ˈgeː]
Польская	ґе (gie)	[ˈgʲɛ]
Француская	жэ (gé)	[ˈʒe]
Эспэранта	ґо (go)	[ˈgɔ]

Характарыстыка

Gg Gg Gg Gg
Назва па-беларуску: ґе. Код НАТО: Golf (/ɡʌlf/, [ґолф]). Азбука Морзэ: −−·
● ● ● ● ○ ○ Шрыфт Брайля	Сэмафорная азбука	Сьцягі міжнароднага збору сігналаў	Амслэн

Выкарыстаньне

• У біяхіміі G — сымбаль гліцыну й гуаназіну, а таксама тып бялку (G-бялок).
• У астраноміі g — прэфікс папярэдняга абазначэньня камет, астэроідов і малых плянэт, адкрытых зь 1 па 15 красавіка любога году.
• У міжнароднай сыстэме нумарных знакаў транспартных сродкаў пазначае Габон.
• У музыцы — нота соль альбо акорд соль мажор.
• У фінансах — на Нью-Ёрцкай фондавай біржы пазначае кампанію Gillette.
• У мовах праграмаваньня G-мова праграмаваньня, які выкарыстоўваецца ў LabVIEW.
• У фізыцы G — гравітацыйная пастаянная і энэргія Гібса, g — адзінка паскарэньня, выкліканага гравітацыяй, а таксама множнік Ляндэ (або g-фактар) і Мэтрыка прасторы-часу, g — глюон, элемэнтарная бязмасавая часьціца.
• У паштовых індэксах першая літара: у Канадзе пазначае правінцыю Квэбэк; у Вялікабрытаніі — Глазга.
• У кіно G — рэйтынг General audiences па сыстэме рэйтынгаў амэрыканскай кінаасацыяцыі — «фільм дэманструецца без абмежаваньняў».

Гісторыя

У этрускім альфабэце, які ёсьць асновай лацінскага, гук /g/ абазначаўся літарай, падобнай па напісаньні з C. Да трэцяга стагодзьдзя да н. э. у лацінскай мове літара C пазначала й гук /k/, і гук /g/. Перажытак такога дваістага абазначэньня захаваўся ў традыцыі скарачаць рымскія імёны Гай і Гней як C. і Cn., адпаведна.

Прыкладна ў трэцім стагодзьдзі да н. э. да літары C дадалі зьнізу вэртыкальную рысу, атрымаўшы новую літару. У пісьмовых крыніцах згадваецца вынаходнік літары G — Спурый Карвілій Руга^[6], які вучыў каля 230 да н. э., — першы рымлянін-вольнаадпушчанік, які адкрыў платную школу. Дзякуючы шырокаму прымяненьню рымлянамі засечак у вэртыкальнай рысы новай літары зьявілася гарызантальная засечка, якая разьвілася ў неадʼемны гарызантальны элемэнт сымбаля G. пры гэтым вэртыкальная рыса, наадварот, стала неабавязковым элемэнтам, у многіх сучасных шрыфтах не выкарыстоўваным. У рукапісным варыянце вэртыкальную рысу малявалі ў выглядзе хвосьціка ў літары C, як у адным з варыянтаў напісаньня грэцкай літары сыгмы — ↅ.

Цікавыя факты

• Сучасная маленькая літара g мае два друкарскіх варыянты: «адкрыты хвост» і «завесны хвост».

Заўвагі

1. Гэты артыкул зьмяшчае фанэтычную транскрыпцыю ў Міжнародным фанэтычным альфабэце (МФА). Уводную інструкцыю па сымбалях МФА чытайце на Дапамога:МФА. Пра адрозьненьні між [ ], / / і ⟨ ⟩ чытайце ў МФА § Разьдзяляльнікі дужак і транскрыпцыі.