E (літара)

Сымбалі з падобным напісаньнем: Е · е · Ε · ཇ

E, e (э; курсіў: E e) — 10-я літара беларускага лацінскага альфабэту^[1][2][3][4], 5-я літара базавага лацінскага альфабэту. Гэтая літара выкарыстоўваецца часьцей за астатнія ўва многіх мовах, напрыклад у чэскай, дацкай, нідэрляндзкай, ангельскай, францускай, нямецкай, вугорскай, лацінскай, латыскай, нарвэскай, гішпанскай і швэдзкай^{[5][6][7][8][9]}.

Літара лацінкі E
Ee
Выява
◄ A B C D E F G H I ►
Зьвесткі
Тып	асноўная лацінка, альфабэтны;
Гук	[e], [e̞], [ɛ], [ə], [ɪ~i], [ɘ], [ʲe], [h]
Назва ў Юнікодзе	latin capital letter e latin small letter e
Юнікод	E: U+0045 e: U+0065
HTML	E‎: &#69, &#x45 e‎: &#101, &#x65
UTF-16	E‎: 0x45 e‎: 0x65
URL-код	E: %45 e: %65
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

У лацінскім альфабэце мае назву «э». Такую ж ці прыкладна такую назву гэтая літара мае ў нямецкай, францускай, італьянскай, гішпанскай і многіх іншых мовах. Але ў ангельскім альфабэце гэтая літара мае назву [iː].

У адыгейскім лацінскім альфабэце 1918 году ў літары была загалоўная форма ^[10].

Гісторыя

Эгіпэцкі герогліф qʼ	Протасэміцкае	Протакананіцкае хілул	Фінікійскае He	Этрускае E	Грэцкі Эпсылён	Лацінскае / Кірылічнае E

Характарыстыка

Ee Ee Ee Ee
Назва па-беларуску: э. Код НАТО: Echo (/ˈɛxəʊ/, [эха]). Азбука Морзэ: ·
● ○ ○ ● ○ ○ Шрыфт Брайля	Сэмафорная азбука	Сьцягі міжнароднага збору сігналаў	Амслэн

У розных мовах

Вымаўленьне назвы літары ⟨e⟩ у эўрапейскіх мовах.
Беларусь адзначана на мапе, бо ў беларускае мовы ёсьць лацінскі альфабэт.

Беларуская мова

У беларускай мове літара ⟨e⟩ выкарыстоўваецца ў лацінскім альфабэце й вымаўляецца таксама, як і кірылічная літара ⟨э⟩^[1].

Кірылічная ⟨е⟩ перадаецца праз je, ie, e^[1].

Ангельская мова

Нягледзячы на тое, што ў сярэднеангельскім напісаньні выкарыстоўвалася ⟨e⟩ для абазначэньня доўгага й кароткага /e/, вялікі зрух галосных зьмяніў доўгі /eː/ (як у «me» або «bee») на /iː/, а кароткі /ɛ/ (як у «met» або «bed») заставаўся галосным сярэдняга ліку. У іншых выпадках літара глухая, як правіла, у канцы словаў, такіх як queue.

Мадыфікацыі ⟨e⟩

Дыякрытычныя знакі

Ĕ ĕ Ḝ ḝ Ȇ ȇ Ê ê Ê̄ ê̄ Ê̌ ê̌ Ề ề Ế ế Ể ể Ễ ễ Ệ ệ Ẻ ẻ Ḙ ḙ Ě ě Ɇ ɇ Ė ė Ė́ ė́ Ė̃ ė̃ Ẹ ẹ Ë ë È è È̩ è̩ Ȅ ȅ É é É̩ Ē ē Ḕ ḕ Ḗ ḗ Ẽ ẽ Ḛ ḛ Ę ę Ę́ ę́ Ę̃ ę̃ Ȩ ȩ E̩ e̩ ᶒ ⱸ^[11]

Лігатуры

Æ æ Œ œ

Іншыя формы^[12][13][14]

• U+1D07 ᴇ latin letter small capital e
• U+1D08 ᴈ latin small letter turned open e
• U+1D31 ᴱ modifier letter capital e
• U+1D32 ᴲ modifier letter capital reversed e
• U+1D49 ᵉ modifier letter small e
• U+1D4B ᵋ modifier letter small open e
• U+1D4C ᵌ modifier letter small turned open e
• U+2C7B ⱻ latin letter small capital turned e
• U+AB32 ꬲ latin small letter blackletter e
• U+AB33 ꬳ latin small letter barred e
• U+AB34 ꬴ latin small letter e with flourish
• ℮

Іншыя значэньні

Фізыка й матэматыка

• ${\displaystyle E}$ абазначае:
  • энэргію;
  • напружанасьць электрычнага поля^[15];
  • электрарухальную сілу;
  • асьветленасьць;
  • модуль Юнга.
• ${\displaystyle e}$ абазначае:
  • лік Эйлера;
  • электрон;
  • элемэнтарны электрычны зарад.

Музыка

• E — літарная назва пятага тону нашай асноўнай гамы[8]^[16];
• E — назва ноты Мі, паводле літарнай сыстэмы^[17][18];
• Е — назва першай струны ці квінты на скрыпцы й ніжняй струны на басэтлі^[17].

Іншае

• Выкарыстоўваецца для абазначэньня эўрапейскіх маршрутаў: E28.
• Абазначае Вітамін E.