Барсэлёна

Барсэлёна (па-гішпанску: Barcelona і па-каталянску: Barcelona) — горад у паўночна-ўсходняй Гішпаніі на ўзьбярэжжы Міжземнага мора. Горад зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам правінцыі з аналягічнай назвай і сталіцай Каталёніі. Знаходзіцца за 120 км ад мяжы з Францыяй. Барсэлёна другі паводле колькасьці насельніцтва горад Гішпаніі й дзясяты Эўрапейскага Зьвязу. Зьяўляецца буйным прамысловым цэнтрам краіны. Мае вялікі марскі й аэрапорт.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Барсэлёна (неадназначнасьць).

Барсэлёна
гішп. Barcelona
раён 22@, Саграда Фамілія, стадыён «Камп Ноў», замак Трох Цмокаў, Нацыянальны палац, пляж пры гатэлі «W Barcelona»
Герб Барсэлёны Сьцяг Барсэлёны
Першыя згадкі:	ІІІ стагодзьдзе да н. э.
Краіна:	Гішпанія
Аўтаномная супольнасьць:	Каталёнія
Правінцыя:	Барсэлёна
Кумарка:	Барсэлянэс
Мэр:	Хаўмэ Кальбоні Куадрада[d]
Плошча:	101,4 км²
Вышыня:	9 м н. у. м.
Унутраны падзел:	10 раёнаў
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	1 620 809 чал.
шчыльнасьць:	15 984,31 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+34 93
Паштовыя індэксы:	080xx
INE:	08 0193
Нумарны знак:	B
Геаграфічныя каардынаты:	41°22′57″ пн. ш. 2°10′37″ у. д.
Барсэлёна на мапе Гішпаніі Барсэлёна
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.barcelona.cat

Барсэлёна займае 100,4 км² плошчы, а колькасьць насельніцтва налічвае каля 1,7 млн чалавек (разам з прыгарадамі — 3,8 млн чалавек).

У 1992 годзе тут праходзілі летнія Алімпійскія гульні.

Тапаніміка

Першакрыніца назвы Барсэлёна невядомая, наконт гэтага існуюць розныя тэорыі й інтэрпрэтацыі чытаньня. Назва места ўзьнікла магчыма зь фінікійскае мовы як Баркэно (Barkeno). Маюцца сьведкі на старажытнай манэце з надпісам рукапісным ібэрыйскім шрыфтам^[a], што гучыць на старажытнагрэцкай як Βαρκινών, Barkinṓn.

Гісторыя

Горад быў заснаваны ў ІІІ стагодзьдзі да н. э. як рымская калёнія, але паступова стала адным з буйных гандлёвых цэнтраў Міжземнага мора. Некаторы час горад належаў Картагену, але пасьля Другой Пунічнай вайны зноў увайшла ў склад Рымскай імпэрыі. Пасьля распаду Рымскай імпэрыі горад быў заваяваны ў 406 годзе вандаламі, а ў 416 годзе вэстготамі, якія ўтварылі ў Гішпаніі ўласную дзяржаву. Некаторы час Барсэлёна была сталіцай гэтай дзяржавы.

У 712 годзе горад быў заваяваны маўрамі й каля стагодзьдзя знаходзіўся пад іх уладай. У 801 годзе быў заваяваны сынам Карла Вялікага — Людовікам і стаў сталіцай краіны, залежнай ад імпэрыі Карла Вялікага. З 874 да 1137 году Барсэлёна была сталіцай незалежнага графства, а потым стала сталіцай Арагонскага каралеўства. Пасьля аб’яднаньня Арагону з Кастыліяй горад перажываў заняпад.

Падчас вайны за гішпанскую спадчыну 1705—1714 гадоў Барсэлёна была занятая ангельскімі войскамі. Падчас Напалеонаўскіх войнаў у Гішпаніі вакол Барсэлёны адбылася некалькі буйных бітваў. Падчас грамадзянскай вайны ў Гішпаніі горад быў цэнтрам рэспубліканскіх войскаў.

У ХХ стагодзьдзі Барсэлёна перажыла буйное разьвіцьцё гандлю й прамысловасьці. У наш час гэта сучасны горад, жыхары якога маюць высокі ўзровень жыцьця.

У 1924 годзе быў адкрыты мэтрапалітэн.

Клімат

Барсэлёна знаходзіцца ў зоне міжземнаморскага клімату, зь цёплымі й вільготнымі зімамі й сухімі, сьпякотнымі летамі. Самыя нізкія тэмпэратуры назіраюцца ў студзені й лютым (+10 °C). Вельмі рэдка выпадае сьнег. Самымі сьпякотнымі месяцамі зьяўляюцца ліпень і жнівень, калі сярэдняя тэмпэратура сягае +30 °C (самая высокая зарэгістраваная тэмпэратура склада +38,6 °C).

Дэмаграфія

Барсэлёна з самалёту

Насельніцтва гораду налічвае каля 1,6 млн чалавек, а разам з прыгарадамі каля 3,8 млн чалавек. 62% насельніцтва гэта каталёнцы, 23,5% — гішпанцы, 13,9% — іншыя (эквадорцы, пэруанцы, мараканцы, калюмбійцы, аргентынцы і г. д.).

У 1900 годзе колькасьць насельніцтва складала 533 тыс. чалавек ды хутка расла да 1950 году, калі ў Барсэлёну прыяжджалі жыхары меней разьвітых раёнаў краіны. Самая высокая колькасьць насельніцтва гораду была ў 1979 годзе калі тут жыло 1 906 998 чалавек.

Адміністрацыйны падзел

З 1997 году Барсэлёна падзелена на 10 раёнаў:

• Сіўтат Вэля
• Ейшамплэ
• Санс-Монжуік
• Лэс Кортс
• Сарыя-Сан Жэрвасі
• Грасія
• Орта-Гінардо
• Ноў Барыс
• Сант Андрэў
• Сан Марті

Эканоміка

Барсэлёна зьяўляецца адным зь першых раёнаў Эўропы, дзе пачалася індустрыялізацыя (у канцы XVIII стагодзьдзя). У сярэдзіне ХІХ стагодзьдзя горад пераўтварыўся ў буйны цэнтар лёгкай прамысловасьці й машынабудаваньня. Пасьля гэтага прамысловасьць грала асноўную ролю ў жыцьці гораду, але нашы дні абслугоўваючы сэктар пачынае пераважаць над прамысловым. У наш час асноўнымі галінамі прамысловасьці Барсэлёны зьяўляюцца лёгкая, хімічная, фармацэўтычная, аўтамабільная й электронная галіны. У Барсэлёне знаходзяцца аўтамабільныя заводы «СЕАТ», а таксама «Рэно», «Пэжо» і «Форд».

Барсэлёна штогод прымае кірмаш «La Fira», а таксама тут праводзяцца шматлікія міжнародныя эканамічныя форумы.

Асобы

• Ахіла Банольдзі (1821—1871) — сьпявак, танцмайстар, фатограф, удзельнік паўстаньня 1863-1864 гадоў

Заўвагі

1. 

Вонкавыя спасылкі

• Раман Цыбульскі (5 сакавіка 2012) Усім хамон. Мультымэдыя-часопіс «34». Праверана 14 сакавіка 2012 г.