Паўночны марскі шлях

Паўно́чны марскі́ шлях (ПМШ) — водны гандлёвы шлях Расеі праз Паўночны Ледавіты акіян ад Карскага мора на захадзе да Бэрынгава праліва на ўсходзе^[1].

Ня варта блытаць з Паўночна-ўсходнім праходам.

Паўночны марскі шлях на памятнай манэце Банка Расеі «Міжнародны палярны год» (2007 год, лінія кропкамі)

Выкарыстаньне

У 1878—1880 гадах фінскі геоляг Адольф Нордэншэльд ажыцьцявіў першае пасьпяховае плаваньне праз Паўночны марскі шлях. Са швэдзкай Карльскруны ён абагнуў Эўразію з усходу і праз поўдзень вярнуўся ў Стакгольм. Выправу аплацілі папалам расейскі камэрсант Аляксандар Серабракоў і швэдзкія ўстановы^[2]. У 1910—1915 гадах гідрограф Барыс Вількіцкі, які меў беларускае паходжаньне, праплыў па Паўнмаршляху ад Уладзівастока да Архангельска. Ягоны бацька Андрэй Вількіцкі, які быў начальнікам Галоўнага гідраграфічнага кіраўніцтва Расейскай імпэрыі, ініцыяваў тую гідраграфічную экспэдыцыю Паўночнага Ледавітага акіяну на 2 ледаколах — «Вайгач» і «Таймыр»^[3]. 17 сьнежня 1932 году Савет народных камісараў СССР стварыў Галоўнае кіраўніцтва Паўнмаршляху, якое ўзначаліў Ота Шміт, які быў ураджэнцам Беларусі.

Паўночны марскі шлях (сінім) карацейшы параўнальна з Паўднёвым (чырвоным)

У 2010-я гады глябальнае пацяпленьне дазволіла адкрыць Паўночны марскі шлях для летняга плаваньня безь ледаколаў^[4]. 4 чэрвеня 2019 году на пецярбурскай вэрфі спусьцілі на ваду атамны ледакол «Урал», які накіравалі суправаджаць грузавыя караблі праз Паўночны марскі шлях у парты Ўсходняй Азіі^[5]. 18 верасьня 2020 году Ўрад Расеі ўхваліў Пастанову № 1487 «Аб зацьвярджэньні Правілаў плаваньня ў акваторыі Паўночнага марскога шляху», паводле якіх «арганізацыя плаваньня суднаў у акваторыі ПМШ ажыцьцяўляецца карпарацыяй "Расатам"»^[6]. 5 кастрычніка 2020 году «Беларуская калійная кампанія» ўпершыню паставіла хлёрысты каль з Клайпедзкага порта (Летува) па Паўночным марскім шляху ў Кітай. Абодва караблі даставілі груз у 1,5 разы хутчэй, чым праз звычайны паўднёвы напрамак^[7].