Івонка Сурвіла

Івонка Сурвіла, у дзявоцтве Шыманец (нар. 11 красавіка 1936, Стоўбцы) — беларуская грамадска-палітычная дзяячка ў эміграцыі, філолаг, мастачка, старшыня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ў выгнанні.

Івонка Сурвіла
Івонка Сурвіла, фота 2016 г.
Старшыня Рады БНР у выгнанні з 1997 — па цяп. час
Папярэднік	Язэп Сажыч
Нараджэнне	11 красавіка 1936(1936-04-11) (89 гадоў) Стоўбцы, Польская Рэспубліка
Імя пры нараджэнні	Івонка Шыманец
Бацька	Уладзімір Шыманец
Маці	Эвеліна Шыманец
Муж	Янка Сурвіла
Дзеці	Паўліна Сурвіла, Ганна Сурвіла
Адукацыя	Факультэт мастацтваў Парыжа[d] Нацыянальная вышэйшая школа прыгожых мастацтваў
Дзейнасць	літаратуразнаўства[1], жывапіс[1] і палітыка[1]
Месца працы	Французскі інстытут Мадрыда[d] Міністэрства аховы здароўя Канады[d]
Аўтограф
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Сурвіла.

Біяграфія

Бацька — Уладзімір Шыманец, родам з Засулля каля Стоўбцаў, міністр фінансаў БНР. Маці — Вольга Шыманец.

З 1944 года разам з бацькамі на эміграцыі. Жыла ў Даніі, з 1948 — у Францыі. Вучылася ў Вышэйшай мастацкай школе ў Парыжы. Скончыла філалагічны факультэт Сарбоны (1959)

Разам з мужам Янкам Сурвілам пераехала ў Мадрыд, дзе ў 1959—1965 гадах была супрацоўніцай Беларускай рэдакцыі Іспанскага нацыянальнага радыё, а таксама выкладала французскую мову. У 1969 годзе з сям’ёй пераехала ў Канаду, дзе працавала ў федэральным бюро перакладаў.

Узначальвала Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Канадзе, была старшынёй управы Каардынацыйнага камітэта беларусаў Канады. У 1984 годзе абраная ў склад праўлення Канадскай этнакультурнай рады (англ.: Canadian Ethnocultural Council) — арганізацыі, якая аб’ядноўвае інтарэсы розных этнічных груп, што жывуць у Канадзе.

У 1989 годзе разам з іншымі прадстаўнікамі беларускай дыяспары заснавала «Канадскі фонд дапамогі ахвярам Чарнобыля ў Беларусі» (англ.: Canadian Relief Fund for Chernobyl Victims in Belarus) і была яго кіраўніцай. Фонд займаўся зборам дапамогі для беларускіх шпіталяў, арганізацыяй адпачынку для дзяцей з пацярпелых ад Чарнобыльскай аварыі раёнаў, арганізацыяй стажыровак для беларускага медыцынскага персаналу ў Канадзе. У 1997 годзе па праграме Фонду ў Канаду на летні адпачынак прыехала 600 беларускіх дзяцей^[2].

З 1997 года старшыня Рады БНР у выгнанні.

Удзельнічала ў мастацкіх выстаўках як жывапісец. Дачка — Паўліна Сурвіла (1964—2020), этнамузыколаг і мастачка, другая дачка — Ганна Сурвіла.

Прозвішча

Дзявочае прозвішча Івонкі Сурвілы — Шыманец. У грамадскім і палітычным жыцці вядомая паводле мужавага прозвішча Сурвіла (піша «Сурвілла», так з падвоеным зычным пішуцца ў польскай традыцыі імёны старалітоўскага паходжання: Surwiłło, Montwiłł, Skirmuntt).

Прозвішча Сурвіла ад старалітоўскага (старабалцкага) двухасноўнага імя Sùr-vil’as^[3]. У сучаснай літоўскай антрапаніміі вядомыя адыменныя прозвішчы Sùrvilas, Survìlas, Survilà, Survylà^[4]. У Лідскім павеце ў XVI ст. зафіксаваны «Миколай Сурвило»^[5], прозвішча Сурвіла вядомае і ў наш час^[6].

Ад таго ж імя і тапонімы ўздоўж літоўскай мяжы Сурвілішкі, Сурвілы, у гэтай жа паласе і Белевічы ля Смаргоні, адкуль Янка Сурвіла, муж Івонкі Сурвілы.

Узнагароды

Узнагароджана медалём Брыльянтавага юбілею Каралевы Лізаветы II (2013)^[7], крыжам Адраджэння Беларусі (15 красавіка 2024)^[8][9], медалём Францыска Скарыны (21 люты 2024)^[10].

Выбраная бібліяграфія

• Дарога. Стоўпцы — Капэнгаген — Парыж — Мадрыд — Атава — Менск. (Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе.) 2-е выд,. дап. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2018. — 174 с.: іл. ISBN 978-0-929849-87-4

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. radabnr.org
3. Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. Vilnius, 2008. С. 141.
4. Lietuvių pavardžių žodynas. L-Ž. Vilnius, 1989. С. 861.
5. М. В. Бірыла. Беларуская антрапанімія. Мінск, 1966. С. 262.
6. М. В. Бірыла. Беларуская антрапанімія. 2. Прозвішчы, утвораныя ад апелятыўнай лексікі. Мінск, 1969. С. 399.
7. Івонка Сурвіла атрымала ўзнагароду ад брытанскай каралевы  (бел.). Наша Ніва (8 мая 2013). Праверана 12 студзеня 2025.
8. Святлана Ціханоўская сустрэлася з Івонкай Сурвілай  (бел.). Радыё Рацыя (15 красавіка 2024). Праверана 12 студзеня 2025.
9. Святлана Ціханоўская сустрэлася са старшынёю Рады БНР Івонкай Сурвілай  (бел.). Белсат (15 красавіка 2024). Праверана 12 студзеня 2025.
10. Свабода, Радыё. АПК узнагародзіў Вячорку, Някляева, Смулкову, Сурвілу, Шупу і іншых за ўнёсак у захаваньне і папулярызацыю беларускай мовы  (бел.). Радыё Свабода (21 лютага 2024). Праверана 12 студзеня 2025.