Адам Станіслававіч Грабніцкі-Дактаровіч

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Грабніцкі.

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Дактаровіч.

Адам Станіслававіч Грабніцкі-Дактаровіч (польск.: Adam Hrebnicki-Doktorowicz; 6 студзеня 1858, Цётча Лепельскага павета Віцебскай губерні Расійскай імперыі, цяпер Ушацкі раён Віцебскай вобласці Беларусі — 13 кастрычніка 1941, Роюс паблізу Ігналіны, цяпер Ігналінскі раён Літвы) — біёлаг, батанік, навуковец-садавод і памолаг. Прафесар (1918).

Адам Станіслававіч Грабніцкі-Дактаровіч
польск.: Adam Hrebnicki-Doktorowicz
Дата нараджэння	25 снежня 1857 (6 студзеня 1858)
Месца нараджэння	Цётча, Лепельскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	13 кастрычніка 1941(1941-10-13) (83 гады)
Месца смерці	Роюс, Дукштаская сянюнія[d], Ігналінскі раён, Літва
Месца пахавання	Дукшты
Грамадзянства	Польская Рэспубліка
Бацька	Станіслаў Дактаровіч-Грабніцкі[d]
Маці	Канстанцыя з Самішчаў[d]
Дзеці	Станіслаў Дактаровіч-Грабніцкі[d]
Род дзейнасці	батанік
Навуковая сфера	садаводства і памалогія
Месца працы	Лясны інстытут[d][1] Усерасійскі інстытут раслінаводства імя М. І. Вавілава[d][2]
Альма-матар	Лясны інстытут[d] (1883)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

З шляхецкага роду Грабніцкіх герба «Астоя». Нарадзіўся ў маёнтку свайго дзядзькі.

У 1872 годзе набыў маёнтак Арэхаўна «па рашэнні Віцебскай злучанай палаты крымінальнага і грамадзянскага суда ад 4 мая 1872 года», імаверна, пасля асуджэння і смерці былога ўладальніка, стрыечнага брата Отана Грабніцкага, удзельніка паўстання 1863—1864 гадоў^[3].

Вучыўся ў Віцебскай класічнай гімназіі і Дынабургскім рэальным вучылішчы. У 1883 годзе скончыў Лясны інстытут у Санкт-Пецярбургу (цяпер Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны лесатэхнічны ўніверсітэт), атрымаў дыплом вучонага лесніка I-га класу. Спецыялізацыю праходзіў пад кіраўніцтвам батаніка І. П. Барадзіна.

У 1884—1891 гадах працаваў асістэнтам, у 1902—1922 гадах быў прафесарам пладаводства і агародніцтва, на заснаванай ім кафедры садаводства Ляснога інстытута.

Магіла А. С. Грабніцкага ў Дукштах Ігналінскага раёна.

У 1895 годзе стаў членам Бюро па прыкладной батаніцы Вучонага камітэта Міністэрства земляробства і дзяржаўнай маёмасці (цяпер — Усерасійскі інстытут раслінаводства імя М. І. Вавілава, Санкт-Пецярбург). Да работ у Бюро яго і лепшых батанікаў Санкт-Пецярбурга прыцягнуў А. Ф. Баталін, галоўны батанік і дырэктар Імператарскага Батанічнага саду ў Санкт-Пецярбургу. Членамі Бюро без забеспячэння, якія бралі пасільны ўдзел у працах Бюро ў гэты перыяд, былі прызначаныя ў 1894 годзе — асістэнт па кафедры батанікі Імператарскай Ваенна-медыцынскай акадэміі В. К. Варліх і прафесар Імператарскага Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта Х. Я. Гобі, у 1895 годзе — выкладчык пладаводства Ляснога інстытута А. С. Грабніцкі і ардынатар Клінічнага інстытута Вялікай княгіні Алены Паўлаўны А. В. Пель; у 1896 годзе — малодшы кансерватар Імператарскага Санкт-Пецярбургскага батанічнага сада Г. І. Танфільеў.

У 1886 годзе апісаў, забяспечыўшы ўласнымі малюнкамі, яблыкі сорту Edelbohmer і ў тым жа годзе апублікаваў працу ў пецярбургскім штомесячніку «Веснік садоўніцтва».

Разам з прафесарам А. Ф. Рудзскім пераклаў на рускую і браў актыўны ўдзел у першым рускім выданні шырока вядомай двухтомнай працы нямецкага садавода М. Гашэ «Кіраўніцтва па пладаводстве» (Пецярбург, 1889).

У 1890 годзе на хутары Рай (цяпер — Дукштаская сянюнія Літвы) на плошчы 15 га заклаў гадавальнік і вялікі калекцыйны сад з 512 сартоў яблыні і 256 сартоў грушы і вёў за імі падрабязныя назіранні. У 1922 годзе ў яго памалагічным садзе было ўжо 1197 сартоў яблыні, грушы, слівы, вішні і чарэшні.^[4] У 1894 годзе знаходзіўся з навуковымі мэтамі ў Паўночнай Амерыцы.

Увайшоў у гісторыю расійскага садоўніцтва вядомай працай «Атлас пладоў», які выдадзены (1903) пад яго рэдакцыяй і з удзелам у апісанні 46 з 114 распаўсюджаных у Расіі сартоў яблыні і іншых пладовых парод. Выданне «Атласа пладоў» прафінансаваў імператар Мікалай II.

У 1900 годзе ў Пецярбургу пад яго рэдакцыяй выйшла кніга А. Ц. Болатава «Выявы і апісанні розных парод яблыкаў і груш, якія пладаносяць у Дваранінаўскіх, а таксама і ў іншых садках».

Супрацоўнічаў у многіх часопісах, дзе апублікаваў каля 100 артыкулаў па садоўніцтву, у Энцыклапедыі сельскай гаспадаркі, выдадзенай А. Ф. Дэўрыенам у 1900—1906 гадах. Шмат увагі надаваў пошуку і апісанню мясцовых сартоў яблыні.

Помнік Адаму Грабніцкаму ў Роюсе.

Галоўныя навуковыя працы прысвечаны сортавывучэнню, выяўленню і апісанню каштоўных сартоў пладовых культур народнай селекцыі, вывучэнню біялогіі апылення і апладнення пладовых культур.

Быў кавалерам многіх ордэнаў Расійскай імперыі.

Пасля далучэння Прыбалтыкі да СССР у 1939 годзе стаў кансультантам Літоўскага агранамічнага інстытута. Памёр ад цяжкай хваробы.

У Роюсе Адаму Грабніцкаму пастаўлены помнік.

Выбраныя працы

• Уход за плодовым садом. — СПб, 1893;
• Атлас плодов (вып. 1-4). — СПб, 1903—1906 (редактор и соавтор);
• К вопросу о перекрестном опылении плодовых деревьев. — Петроград, 1915.

Зноскі

1. Гончаров Н. П. «Не притащенная» наука: институциализация прикладной ботаники в России, The “not dragged” science: The institutionalisation of applied botany // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 3. — С. 13–31. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-13002

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130214113'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a>
2. Роберт Регель: Отдел прикладной ботаники, 1917–1918 гг, Robert Regel: the Bureau of Applied Botany, 1917–1918 // Историко-биологические исследования — 2015. — Т. 7, вып. 4. — С. 90–123. — ISSN 2076-8176; 2500-1221

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130691122'></a>
3. Василий Азоронок. За четверть века до катастрофы (руск.)
4. У 1956 годзе на гэтай тэрыторыі створаны апорны пункт Віценайскай плодагародніннай вопытнай станцыі (цяпер Літоўскі НДІ плодаагародніцтва).