Аляксей Аляксандравіч Дзянісаў (архітэктар)

Аляксей Аляксандравіч Дзянісаў (8 сакавіка 1879, Ізмайлаўск — 25 жніўня 1966) — беларускі інжынер і архітэктар. Галоўны архітэктар Мінска (жнівень-кастрычнік 1944^[1]).

Аляксей Аляксандравіч Дзянісаў
Дата нараджэння	8 сакавіка 1879(1879-03-08)
Дата смерці	25 жніўня 1966(1966-08-25) (87 гадоў)
Грамадзянства	Беларуская ССР
Альма-матар	Рыжскі тэхнічны ўніверсітэт (1906)
Месца працы	Паўднёва-Заходняя чыгунка Белдзяржбуд[d] Беларускі рэспубліканскі саюз спажывецкіх таварыстваў
Член у	Саюз архітэктараў СССР Беларускі саюз архітэктараў
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Дзянісаў.

Біяграфія

Скончыў Рыжскі політэхнічны інстытут у 1906 годзе. Працаваў архітэктарам ва Упраўленні Паўднёва-Заходняй чыгункі, Белдзяржбудзе, у жніўні-кастрычніку 1944 года быў галоўным архітэктарам Мінска^[1], потым працаваў ва Упраўленні галоўнага архітэктара^[2], у 1949—1957 гадах — у Белкаапсаюзе.

Член Саюза архітэктараў СССР з 1934 года.

Прадзед гісторыка Антона Дзянісава і стрыечны брат дзеда гісторыка Уладзіміра Дзянісава.

Творчасць

Дом адпачынку ў Ждановічах, 1937 год.

Дом на рагу вуліц Карла Маркса і Камсамольскай, 1934 год.

3-і Дом Саветаў у Мінску.

Кааператыўны жылы дом швейнай фабрыкі «Кастрычнік», 1927 год.

Вядомыя праекты:

• рэканструкцыя дома віцэ-губернатара (1924)^[3],
• будынак упаўнаважанага ВСНГ (1924—1925)^[4],
• кааператыўны жылы дом швейнай фабрыкі «Кастрычнік» па вуліцы Розы Люксембург (1927),
• жыл дом^[d] на рагу вуліц Карла Маркса і Камсамольскай (1930)^[5],
• удзел у распрацоўцы праекта Першай Усебеларускай сельскагаспадарчай і прамысловай выстаўкі — галоўны ўваход, асноўныя павільёны (1930, разам са Станіславам Гайдукевічам)^[6],
• жылы дом для супрацоўнікаў Галоўнага ўпраўлення дарог і транспарту пры СНК БССР на рагу вуліц Свярдлова і Ульянаўскай (пачатак 1930-х, разбураны ў час вайны)^[7],
• галоўны даваенны комплекс лечкамісіі на Чырвонаармейскай (1932—1933)^[4],
• 3-і Дом Саветаў (1936, разам з Уладзімірам Вараксіным),
• будынак гаража СНК БССР (паміж 1936—1939)^[8] у Мінску;
• дом адпачынку^[d] (1928)^[5] у Ждановічах;
• дом арцелі інвалідаў «Адраджэнне» (1953)^[5] у Гомелі.

На пачатку 1930-х гадоў у альбоме «Мастацтва БССР за 15 год (1917—1932 гг.)» Дзянісава разам з Гайдукевічам, Цісэнам і іншымі называюць «старымі архітэктарамі», «прадстаўнікамі буржуазнага эклектызму» і супрацьпастаўляюць «моладзі, якая прайшла новую, сучасную школу» — Лаўрову, Валадзько, Воінаву^[9]. У 1953 годзе Воінаў і Ягораў наадварот адзначылі, што ўжо ў 1920-я гады Аляксееў быў сярод архітэктараў, якія супрацьпаставілі «канструктывісцкай „архітэктуры“» праекты на грунце нацыянальных традыцый, прыкладамі даваліся яго будынкі ўпаўнаважанага ВСНГ і Лечкамісіі^[4].

Зноскі

1. Феномен Мінска Архівавана 24 кастрычніка 2020.
2. Лихута И. С. 60-летие Инспекции Государственного строительного надзора и контроля и ее работа со строительным комплексом города Минска. Записки инспектора. — Мн.: Белстройцентр, 2007. — 208 с. ил. — С. 12.
3. Гістарычная забудова ансамбля мінскага калегіума езуітаў. (Дом віцэ-губернатара) (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2019. Праверана 31 мая 2020.
4. Воинов А., Егоров Ю. Фактам вопреки // Советская Белоруссия, 24 мая 1953.
5. Денисов Алексей Александрович // Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)
6. Можейко Г. Самая масштабная выставка в истории Беларуси была в 1930 году: площадь в 100 футбольных полей, 350 тысяч гостей и репрессированные организаторы(недаступная спасылка) // kp.by, 9 августа 2019
7. Інфармацыя па тэлеграм-канале «Беларускі піонэр»
8. «Оценочная стоимость — 12 млн долларов». Что сейчас в бывших правительственных гаражах, которые могут снести. 7 декабря 2019 Архівавана 24 красавіка 2020.
9. Мельнікаў І. Іосіф Лангбард. Архітэктар, які прысвяціў жыццё Мінску Архівавана 22 ліпеня 2021. // baj.by, 31 ліпеня 2016