Ваан Сукіясавіч Тэр’ян

Ваан Тэр'ян (арм.: Վահան Տերյան, імя пры нараджэнні Ваган (Ваан) Сукіясавіч Тэр-Грыгаран; 28 студзеня (9 лютага) 1885, Гандза — 7 студзеня 1920, Арэнбург) — армянскі паэт і грамадскі дзеяч.

Ваан Сукіясавіч Тэр’ян
арм.: Վահան Տերյան
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	арм.: Վահան Տեր-Գրիգորյան
Дата нараджэння	28 студзеня (9 лютага) 1885
Месца нараджэння	Гандзані[d], Тыфліская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	7 студзеня 1920(1920-01-07)[1] (34 гады)
Месца смерці	Арэнбург, Арэнбургская губерня, РСФСР[d][1]
Пахаванне	Q42794477?
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР
Альма-матар	МДУ Лазараўскі інстытут усходніх моў[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, перакладчык, пісьменнік, грамадскі дзеяч
Мова твораў	армянская мова
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Ваан Тэр'ян нарадзіўся 28 студзеня 1885 года ў сям'і сельскага святара ў сяле Гандза (цяпер раён Нінацмінда) блізу Ахалкалакі.

У 1899 годзе Ваан паступае ў Лазараўскі інстытут усходніх моў у Маскве. Разам з сябрамі Тэр'ян выдае ў інстытуце рукапісную газету «Надзея», у якой не толькі выступае з рэдакцыйнымі артыкуламі і перадавіцамі, але і ўзначальвае аддзел паэзіі, дзе публікуе свае вершы пад псеўданімамі Швін, Volo і інш. У жніўні 1906 г. Губляны паступае ў Маскоўскі ўніверсітэт, на аддзяленне рускай мовы і літаратуры гісторыка-філалагічнага факультэта. Пад непасрэдным уплывам рэвалюцыі 1905—1907 гадоў ён піша цыкл вершаў «Цярновы вянок», у якім славіць змаганцаў рэвалюцыі. Уначы 3 снежня 1906 г. кватэра Тэр'яна была падвергнута ператрусу, ён і яго сябар былі арыштаваны, але 13-га снежня яго вызвалілі з-пад варты. У гэты перыяд Тэр'ян напісаў «Эстонскую песню», «Восеньскую песню», «Восеньскую мелодыю», «Дзіва-дзяўчыне», «Пахаваеце мяне на заходзе», «Жаданне» і інш. вершы. Паэзія Тэр'яна з яе тонкім лірызмам, пранікнёнасцю пачуццяў, вылучнай музычнасцю і багаццем мовы — найбуйнейшая з'ява ў гісторыі армянскай літаратуры^[2].

У 1908 годзе ў Тыфлісе была апублікаваная яго першая складанка вершаў «Мроі змяркання». Складанка атрымала добрыя водгукі ад Аветыка Ісаакяна і Аванеса Туманяна.

У 1910 г., паралельна з навукай у Маскоўскам універсітэце, Тэр'ян рэдагуе і выдае літаратурна-мастацкі альманах «Гарун» («Вясна»). У 1915 г. Максім Горкі даручыў Тэр'яну складанне «Армянскай складанкі», якая была выдадзены ў Маскве. У тым жа годзе піша патрыятычны цыкл «Краіна Наіры».

Валерый Брусаў пераклаў шэраг вершаў паэта і назваў яго «найболей бачным дзеячам» сярод маладых паэтаў «рускай Арменіі»^[3].

Памёр ад туберкулёзу лёгкіх^[2]. Пахаваны ў Арэнбургу, месца магілы невядомае. Кенатаф паэта знаходзіцца ў пантэоне парка імя Камітаса ў Ерэване.

Бібліяінфармацыя

• Грезы предвечерья, Стихи, Тифлис, 1908;
• Стихотворения, М., 1912;
• Собрание сочин., 4 тт., изд. Армгиза, Константинополь — Ереван, 1923.
• Ваан Терьян. Стихотворения. Л. Советский писатель, 1980.

Зноскі

1. Терьян Ваан — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
2. Терьян: Лит. энциклопедия
3. Роберт Багдасарян. Ваан Терьян: Я с юношеских лет любил…