Аветык Ісаакян

Аветык Ісаакя́н (арм.: Ավետիք Սահակի Իսահակյան, 1875—1957) — выдатны армянскі паэт, празаік, публіцыст. Акадэмік АН Арменіі (1943).

Аветык Ісаакян
арм.: Ավետիք Սահակի Իսահակյան
Аветык Ісаакян на паштовай марцы Арменіі 2000 года
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	18 (30) кастрычніка 1875[1][2]
Месца нараджэння	Александропаль, Александропальскі павет[d], Эрыванская губерня, Каўказскае намесніцтва[d], Расійская імперыя[1][2][…]
Дата смерці	17 кастрычніка 1957(1957-10-17)[3][4][…] (81 год)
Месца смерці	Ерэван, Армянская ССР, СССР[4][1][…]
Пахаванне	Пантэон імя Камітаса[d][2]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Vigen Isahakyan[d]
Альма-матар	Геваркянская тэалагічная семінарыя (1892)[1] Лейпцыгскі ўніверсітэт (1895)[1] Цюрыхскі ўніверсітэт
Месца працы	Veradzenunt[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, празаік, публіцыст
Гады творчасці	1890-я — 1957
Кірунак	сацыялістычны рэалізм
Жанр	верш, паэма
Мова твораў	армянская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Дашнакцуцюн
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР Нацыянальная акадэмія навук Рэспублікі Арменія[1]
Прэміі
Узнагароды
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Помнік у Пантэоне імя Камітаса

Нарадзіўся 19 кастрычніка 1875 года ў Александропалі Эрыванскай губерні (цяпер Гюмры, Арменія).

Вучыўся ў Эчміядзінскай духоўнай семінарыі «Геваркян» (1889—1892) і Лейпцыгскім універсітэце. У 1911 годзе быў выгнаны з Расійскай імперыі за рэвалюцыйную дзейнасць. Да 1936 года жыл галоўным чынам за мяжой (Францыя, Швейцарыя і інш.), асабіста быў знаёмы са шматлікімі інтэлектуаламі свайго часу. Ісаакян уваходзіў у Дашнакцуцюн і адзначыўся антысавецкімі выказваннямі.

Па вяртанні ў СССР быў старшынёй СП Армянскае ССР. Акадэмік АН Армянскае ССР (1943). Дэпутат ВС Армянскае ССР 2—4 скліканняў.

У той час Ісаакян знаходзіўся пад абаронай Першага сакратара ЦК КП Арменіі Рыгора Аруцінава. У 1937 годзе ён выкрасліў са спісу прадстаўленых НКУС СССР да арышту шматлікіх вядомых армянскіх дзеячаў, сярод якіх быў і Ісаакян^[5]. Таксама для Ісаакяна, як і для некаторых іншых прадстаўнікоў армянскай інтэлігенцыі, быў пабудаваны асабняк у Ерэване^[6].

Аветык Ісаакян памёр 17 кастрычніка 1957 года. Пахаваны ў Ерэване ў Пантэоне імя Камітаса.

Творчасць

Друкаваўся з 1892 года. Творчасць цесна звязаная з гісторыяй і культурай армянскага народа, прасякнутая гуманізмам і павагай да чалавечай годнасці. Першы зборнік вершаў «Песні і раны» (1897) вылучаецца лірызмам і напеўнасцю. У філасофскай паэме «Абул Ала Маары» (1901—1911) тэма трагічнага адзіноцтва моцнае асобы. Аўтар гістарычнай балады «Нашыя продкі» (1917), паэмы «Сасма Мгер» (1919, перапрацаваная ў 1937), зборніка вершаў і апавяданняў «Люлька цярпення» (1928), цыклаў вершаў «Нашыя гісторыкі і нашыя гусаны» (1939), «Маёй радзіме» (1940), «Армянская архітэктура» (1942), патрыятычных вершаў гадоў Вялікае Айчыннай вайны, раману «Уста Каро» (незакончаны)^[7].

На беларускую мову творы Ісаакяна перакладалі Мікола Аўрамчык, Рыгор Барадулін, Янка Брыль, Эдуард Валасевіч^[7].

Узнагароды і прэміі

• Сталінская прэмія першае ступені (1946) — за патрыятычныя вершы перыяду Вялікае Айчыннай вайны «Вялікаму Сталіну», «Ратны заклік», «Маёй радзіме», «Нашая барацьба», «Сэрца маё на вяршынях гор», «Вечнай памяці С. Г. Загіяна»
• Два ордэны Леніна
• Медалі СССР, у тым ліку медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

Памяць

• У сталіцы Рэспублікі Арменія Ерэване па адрасе Зарабян 20 адкрыты дом-музей А. Ісаакяна.
• А. Ісаакяну прысвечаная паштовая марка СССР 1975 года.
• А. Ісаакяну прысвечаная паштовая марка Арменіі 2000 года.
• Помнікі А. Ісаакяну ўсталяваныя ў Ерэване, у Гюмры.

• Помнікі і паштовыя маркі, прысвечаныя Аветыку Ісаакяну
• 
  Помнік у Гюмры
• 
  Помнік у Ерэване
• 
  Паштовая марка СССР 1975 года

Зноскі

1. Հայկական սովետական հանրագիտարան / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718'></a>
2. Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — Т. 2.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618'></a>
3. Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a>
4. Исаакян Аветик Саакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
5. Представители интеллигенции призывают увековечить память руководителя Советской Армении Григория Арутюняна Архівавана 6 кастрычніка 2014. (руск.)
6. «Я буду просить вас, товарищ Сталин, разобраться в вопросе с Нагорным Карабахом и Нахичеваном» Архівавана 26 мая 2013. (руск.)
7. Ісаакян Аветык Саакавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 326. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).