Вяз шурпаты

Вяз шурпаты, Вяз горны^[1] (Ulmus glabra) — расліна; від роду Вяз сямейства Вязаў.

Вяз шурпаты
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ружакветныя Сямейства:  Вязавыя Род:  Вяз Від:  Вяз шурпаты
Міжнародная навуковая назва
Ulmus glabra Huds.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   19053 NCBI   172265 EOL   594916 GRIN   t:40834 IPNI   856863-1 TPL   kew-2448690

Біялагічнае апісанне

Kветкі

Дрэва вышынёй да 30 м і да 2 м, дыяметрам з густой шырока-цыліндрычнай, зверху круглявай кронай. Кара бурая, глыбока прасякнута расколінамі. Лісце эліптычнае або даўгавата-зваротнаяйкападобнае, даўжынёй 8-15 см.

Жаночыя кветкі сабраны ў пазухавыя пучкі і сядзяць на кароткіх кветаножках. Мужчынскія пылавікі фіялетавыя. Кветкі з’яўляюцца ў сакавіку ці ў красавіку. Плады — авальная або зваротнаяйкападобная крылатка, дыяметрам да 2,5 см. Спачатку яна апушаная, затым становіцца голай, з невялікім выманнем на канцы і ў цэнтры з семем. Расліна плоданасіць у маі-чэрвені.

Распаўсюджанне і экалогія

Арэал віду ўключае ў сябе Цэнтральную і Усходнюю Еўропу, Крым, Каўказ і Малую Азію. Таксама расце на паўднёвым усходзе Казахстана, вялікая папуляцыя расце ў гарах Заілійскага Алатау^[2]. У Нарвегіі заходзіць за Палярны круг крыху на поўнач ад 67° пн. ш. (самае паўночнае у свеце прыроднае месцазнаходжанне роду Вяз), у Швецыі дасягае шыраты ледзь паўночней 65° пн. ш., у Фінляндыі пранікае за 63° пн. ш. Паўночная мяжа росту ў Расіі праходзіць праз паўднёвыя раёны Рэспублікі Карэлія (у Карэліі нават ёсць адзінкавае месцазнаходжанне злёгку на поўнач ад 64° пн. ш.), Архангельскай вобласці і Рэспублікі Комі^[3][4]. На поўдзень ад гэтай лініі дадзены від сустракаецца ў малой колькасці ў другім ярусе іглічных і іглічна-шыракалістых лясоў, на водападзеле і ў далінах рэк. Расліна з’яўляецца адным з характэрных відаў шырокалісцевых лясоў. У дубовых і ліпавых лясах зоны шыракалістых лясоў ён расце як прымешак у першым і ў другім ярусе. У стэпавай зоне сустракаецца ў бэлечных лясах, у поймах і на схілах тэрас рачных далін. Расце таксама на чарназёмах, але не можа выносіць засоленыя глебы. У гарах Каўказа ён можа падымацца на вышыню каля 1400 метраў над узроўнем мора^[5].

Лісце

Батанічная класіфікацыя

Сінонімы

Па дадзеных The Plant List^[6]:

• Ulmus campestris L.
• Ulmus communis Carrière
• Ulmus horizontalis Loudon (ням. inval.)
• Ulmus latifolia Moench
• Ulmus montana With. (nom. illeg.)
• Ulmus podolica Klokov
• Ulmus scabra Mill.
• Ulmus sukaczevii Andrews

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 136. — 160 с. — 2 350 экз. - у крыніцы пад назвай Ulmus scabra
2. Другие виды вязов (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2014. Праверана 6 мая 2017.
3. Ulmus glabra Huds. (шведск.)(недаступная спасылка). Den Virtuella Floran. Naturhistoriska riksmuseet (6 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2012. Праверана 25 студзеня 2013.
4. Ареал вяза голого (Ulmus glabra Huds.). (нявызн.)(недаступная спасылка). © 2003-2009 Проект «Агроэкологический атлас России и сопредельных стран: экономически значимые растения, их болезни, вредители и сорные растения». Дикие родичи культурных растений. (20 верасня 2007). Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2011. Праверана 28 студзеня 2013.
5. Вяз шершавый на Ecosystema.ru
6. Ulmus glabra Huds. (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden (2 жніўня 2010). Архівавана з першакрыніцы 31 снежня 2012. Праверана 14 верасня 2012.