Віктар Фёдаравіч Януковіч

Ві́ктар Фёдаравіч Януко́віч (укр.: Віктор Федорович Янукович; нар. 9 ліпеня 1950, Янакіева, Сталінская вобласць, УССР) — украінскі палітычны і дзяржаўны дзеяч, чацвёрты прэзідэнт Украіны з лютага 2010 года да адхілення ад улады ў лютым 2014 года^[9][10].

Віктар Фёдаравіч Януковіч
укр.: Віктор Федорович Янукович
4-ы прэзідэнт Украіны 25 лютага 2010 — 22 лютага 2014
Кіраўнік урада	Юлія Уладзіміраўна Цімашэнка (2010) Аляксандр Валянцінавіч Турчынаў (в. а., 2010) Мікалай Янавіч Азараў (з 2010)
Папярэднік	Віктар Андрэевіч Юшчанка
Пераемнік	Аляксандр Турчынаў (в. а.)
Народны дэпутат Украіны VI склікання 23 лістапада 2007 — 19 лютага 2010
Прэзідэнт	Віктар Андрэевіч Юшчанка
10 і 13-ы прэм'ер-міністр Украіны 4 жніўня 2006 — 23 лістапада 2007 (в. а. да 18 снежня 2007)
Прэзідэнт	Віктар Андрэевіч Юшчанка
Папярэднік	Юрый Іванавіч Еханураў
Пераемнік	Юлія Уладзіміраўна Цімашэнка
21 лістапада 2002 — 5 студзеня 2005[1]
Прэзідэнт	Леанід Данілавіч Кучма
Папярэднік	Анатоль Кірылавіч Кінах
Пераемнік	Мікалай Янавіч Азараў (в. а.)
Народны дэпутат Украіны V склікання 25 мая 2006 — 12 верасня 2006
Прэзідэнт	Віктар Андрэевіч Юшчанка
3-і старшыня Данецкай абласной дзяржаўнай адміністрацыі 14 мая 1997 — 21 лістапада 2002
Прэзідэнт	Леанід Данілавіч Кучма
Папярэднік	Сяргей Васільевіч Палякоў
Пераемнік	Анатоль Міхайлавіч Блізнюк
Нараджэнне	9 ліпеня 1950(1950-07-09)[2][3][…] (75 гадоў) Янакіева, Yenakiieve City Council[d], Данецкая вобласць, УССР, СССР[4]
Імя пры нараджэнні	укр.: Віктор Федорович Янукович
Бацька	Фёдар Уладзіміравіч Януковіч
Маці	Вольга Сямёнаўна Лявонава
Жонка	Людміла Аляксандраўна Януковіч[d][5]
Дзеці	сыны - Аляксандр і Віктар
Веравызнанне	Праваслаўе, Украінская праваслаўная царква Маскоўскага патрыярхата
Партыя	1) КПСС (1979/1980[6]—1991) 2) Партыя рэгіёнаў (2000–2010)
Член у	Вярхоўная Рада Украіны VI склікання[d] Вярхоўная Рада Украіны V склікання[d]
Адукацыя	Данецкі політэхнічны інстытут у 2001 годзе — факультэт міжнароднага права Украінскай акадэміі знешняга гандлю.[7]
Навуковая ступень	доктар эканамічных навук[8]
Навуковае званне	прафесар
Прафесія	інжынер-механік
Дзейнасць	палітыка
Аўтограф
Узнагароды	Ордэн «За заслугі» ІІІ ступені Кавалер ордэна Ісмаілі Самані Сярэбраны Алімпійскі ордэн Нацыянальны ордэн Хасэ Марці Ордэн Гейдара Аліева Ганаровая грамата Кабінета Міністраў Украіны Нагрудны знак «Шахцёрская слава» 2 ступені Ганаровы чыгуначнік Ордэн Святога роўнаапостальнага вялікага князя Уладзіміра I ступені, РПЦ Ордэн святога дабравернага князя Данііла Маскоўскага I ступені Ордэн прападобнага Сергія Раданежскага I ступені Ордэн Святога роўнаапостальнага вялікага князя Уладзіміра II ступені (РПЦ) Ордэн Святога роўнаапостальнага вялікага князя Уладзіміра III ступені (РПЦ) Ордэн Прападобнага Нестара летапісца I ступені Ордэн Святога Месропа Маштоца
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Януковіч.

Біяграфія

Нарадзіўся 9 ліпеня 1950 года ў рабочым пасёлку Жукаўцы ля горада Янакіева Сталінскай вобласці (цяпер — Данецкая вобласць). Бацька Фёдар Уладзіміравіч (1923—1991), беларус, быў машыністам паравоза, паходзіў з вёскі Янукі Докшыцкага раёна Віцебскай вобласці, з якой жыхары сыходзілі на заробкі на шахты^[11]. Маці Вольга Сямёнаўна (1925—1952), руская, працавала медсястрой.

Быў двойчы судзімы (15 снежня 1967 і 8 чэрвеня 1970) — прасядзеў у турме за крымінальныя злачынствы, у агульным, тры з паловай гады. У 1978 годзе судзімасці былі знятыя.

Скончыў Данецкі політэхнічны інстытут, Украінскую акадэмію знешняга гандлю.

У 1970—1990-я гады — на інжынерных і кіруючых пасадах у аўтатранспартнай сістэме Данбаса, у т.л. генеральным дырэктарам вытворных аб’яднанняў «Данбастрансрамонт», «Укрвуглепрамтранс». З 1996 года — намеснік кіраўніка, з 1997 па 2002 год з’яўляўся губернатарам Данецкай вобласці, адначасова ў 1999—2001 гадах — старшыня Данецкага абласнога савета.

З 21 лістапада 2002 года па 31 снежня 2004 года з’яўляўся прэм’ер-міністрам Украіны пад кіраўніцтвам прэзідэнта Леаніда Кучмы. У знешняй палітыцы кабінет Януковіча лічыўся блізкім да Расіі, але заяўляў пра падтрымку членства Украіны ў Еўрапейскім Саюзе.

Паводле афіцыйных вынікаў рэферэндуму, у 2004 годзе Януковіч, які быў адным з асноўных кандыдатаў на прэзідэнцкую пасаду, упершыню быў абраны прэзідэнтам, перамогшы свайго апанента Віктара Юшчанку ў другім туры, але на фоне шырокараспаўсюджаных грамадзянскіх пратэстаў і мітынгаў на плошчы Незалежнасці ў Кіеве (вядомых пад назвай «Аранжавая рэвалюцыя» (укр.: Помаранчева революція) Вярхоўны суд Украіны прызнаў несапраўднымі вынікі другога туру выбараў з-за вялікай колькасці абвінавачванняў у фальсіфікацыях і запалохваннях выбаршчыкаў і прызначыў паўторныя выбары. У выніку паўторных выбараў Юшчанка стаў прэзідэнтам краіны.

Пасля прэзідэнцкіх выбараў Януковіч пайшоў у адстаўку з пасады прэм’ер-міністра, аднак застаўся ў апазіцыі і выступіў з крытыкай эканамічнага курсу прэзідэнта і новага прэм’ер-міністра Юліі Цімашэнкі. На парламенцкіх выбарах 2006 года перамагла «Партыя рэгіёнаў», кіраўніком якой быў Януковіч, а 4 жніўня 2006 года, пасля зацяжнога палітычнага крызісу ва Украіне, ён у другі раз стаў прэм’ер-міністрам, якім заставаўся да 18 снежня 2007 года.

У 2010 годзе Януковіч перамог Юлію Цімашэнка ў другім туры прэзідэнцкіх выбараў, заняўшы пасаду кіраўніка дзяржавы. Януковіча абвінавачвалі ў спробе цэнтралізацыі ўлады і знішчэння галоўнай апазіцыйнай партыі «Блока Юліі Цімашэнка», кіраўніца якога ў 2011 годзе была асуджаная на сем гадоў турэмнага заключэння, а супраць яе саратнікаў па другім урадзе былі ўзбуджаныя крымінальныя справы, што было расцэнена міжнароднай супольнасцю як палітычны пераслед. Апроч таго ў судовым парадку была скасаваная палітычная рэформа 2004 года, якая аслабляла паўнамоцтвы прэзідэнта, і была адноўлена канстытуцыя 1996 года.

У лістападзе 2013 года пачалася серыя падзей, у выніку якіх Януковіч страціў пасаду прэзідэнта. Ён адхіліў Пагадненне аб асацыяцыі з ЕС і замест гэтага абраў расійскі крэдыт і больш цесныя сувязі з Расіяй. Гэта прывяло да народных пратэстаў і заняцца плошчы Незалежнасці ў Кіеве (украінская праеўрапейскі настроеная моладзь назвала гэтыя падзеі «Еўрамайдан» (укр.: Євромайдан)). У студзені 2014 года Еўрамайдан ператварыўся ў кровапралітныя сутыкненні на Майдане Незалежнасці і ў іншых раёнах Украіны, калі ўкраінскія грамадзяне сутыкнуліся з атрадамі Беркута і іншымі падраздзяленнямі міліцыі. У лютым 2014 года Украіна апынулася на мяжы грамадзянскай вайны, калі жорсткія сутыкненні паміж дэманстрантамі і войскамі спецпадраздзяленняў прывялі да вялікай колькасці загінулых і параненых. 21 лютага 2014 года Януковіч заявіў, што пасля працяглых дыскусій ён дасягнуў пагаднення з апазіцыяй. Аднак у той жа дзень ён адправіўся са сталіцы ў Харкаў, пасля чаго праз Крым з’ехаў на поўдзень Расіі.

22 лютага 2014 года ўкраінскі парламент прыняў пастанову, якой канстатаваў, што прэзідэнт неканстытуцыйным чынам самаўхіліўся ад ажыццяўлення канстытуцыйных паўнамоцтваў і не выконвае свае абавязкі. Улічваючы самавольнае знікненне прэзідэнта, Вярхоўная Рада Украіны прызначыла на 25 мая датэрміновыя выбары Прэзідэнта і праз два дні выдала ордар на арышт Януковіча, абвінаваціўшы яго ў «масавых забойствах грамадзянскага насельніцтва». Насуперак распаўсюджанаму меркаванню, парламент Украіны не адхіляў Прэзідэнта ад пасады, а толькі канстатаваў незаконныя ўцёкі кіраўніка дзяржавы (яго самаўхіленне), у выніку якіх ён дэ-факта перастаў выконваць свае абавязкі.

Пасля ад’езду Януковіч правёў некалькі прэс-канферэнцый, у адной з якіх заявіў, што застаецца легітымным кіраўніком дзяржавы. Аднак, паводле сацыялагічнага апытання ў 2014 годзе, толькі 4,9 % рэспандэнтаў выказалі жаданне вяртання Януковіча на пасаду прэзідэнта Украіны.

3 кастрычніка 2014 года некалькі інфармацыйных агенцтваў паведамілі, што, паводле заявы, зробленай памочнікам міністра ўнутраных спраў Украіны Антонам Герашчанкам, «сакрэтным указам» Уладзіміра Пуціна Януковіч атрымаў расійскае грамадзянства. У той жа дзень прэс-сакратар Пуціна Дзмітрый Пяскоў заявіў, што ён нічога не ведае пра гэта і не бачыў такога ўказа.

Зноскі

1. Указ Президента України № 9/2005 від 5 січня 2005 року «Про відставку Кабінету Міністрів України» (нявызн.). (укр.)
2. Ray M. Viktor Yanukovych // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Wiktor Janukowitsch // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
4. Ray M. Viktor Yanukovych // Encyclopædia Britannica Праверана 4 мая 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
5. Viktor Yanukovych // https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/dv/cvyanukovy/cvyanukovych.pdf Праверана 4 мая 2024.
6. Глядзі лентапедыю (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 чэрвеня 2016. Праверана 4 снежня 2013.
7. Ва Украіне пачалася кампанія перад 2-м турам галасавання (нявызн.)(недаступная спасылка). ІТАР-ТАСС (26 студзеня 2010). Праверана 1 лютага 2010. ]
8. Віктар Януковіч (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 кастрычніка 2006. Праверана 4 снежня 2013.
9. http://w1.c1.rada.gov.ua/pls/radan_gs09/ns_golos?g_id=3863 Постанова про усунення і результати голосування по ній на сайті верховної ради України (укр.)
10. Рада усунула Януковича — на сайті Української правди (укр.)
11. Корни политиков: атаман из Хоружевки и Кужель-Долгорукая (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2022. Праверана 8 сакавіка 2022.