Гарадзішча-1 (Свір)

Гарадзішча-1 — помнік археалогіі, гарадзішча ў гарадскім пасёлку Свір Мядзельскага раёна Мінскай вобласці.

Славутасць
Гарадзішча-1
54°50′51″ пн. ш. 26°24′07″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Месцазнаходжанне	Свір
Заснавальнік	Даўмонт Пскоўскі
Дата заснавання	XIII стагоддзе
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 613В000452шыфр 613В000452
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гарадзішча VI стагоддзя да н.э. — IX стагоддзя н.э. размешчана ў цэнтры пасёлка, на ізаляваным пагорку з вельмі стромкімі схіламі, які ўзвышаецца над навакольнай мясцовасцю на 12—15 м. Пляцоўка памерам 30×40 м. Усходняя частка пагорка разбурана кар’ерам. Захавалася частка пляцоўкі памерам 12×28 м. У 1976 годзе Яраслаў Звяруга даследаваў 48 м². Культурны пласт да 2,6 м^[1].

Пад рэшткамі сярэдневяковага замка, заснаванне якога ў XIII стагоддзі прыпісваецца літоўскаму князю Даўмонту, выяўлены сляды паселішча эпохі ранняга жалеза. Яно не мела абарончых збудаванняў (яго надзейнай аховай з’яўляліся найперш стромкія схілы пагорка)^[1].

Драўляны сярэдневяковы замак быў абнесены кальцавым валам вышынёй 3 м. Рэшткі замка ў канцы XVI стагоддзя апісаў польскі храніст Мацей Стрыйкоўскі^[1].

Гарадзішча ў пачатку XX стагоддзя

Сярод выяўленых у час раскопак рэчаў найбольш шматлікія ўпрыгажэнні: пярсцёнкі, скроневыя кольцы, бразготкі, спіралькі, бранзалет, падковападобная фібула і інш. Знойдзены жалезныя нажы, вісячыя, у т.л. цыліндрычныя, замкі, шылы, наканечнікі стрэл, гліняныя і шыферныя прасліцы, каменная форма для ліцця, разнастайныя вырабы з косці (праколкі, ручкі, абоймы і інш.). Кераміка ў ніжнім гарызонце ляпная (штрыхаваная і гладкасценная), у верхнім ганчарная^[1].

Помнік Стэфану Баторыю

У 1930-я гады на замчышчы пастаўлены помнік у гонар знаходжання там караля польскага і вялікага князя літоўскага Стэфана Баторыя ў 1579 годзе падчас пераможнай выправы на Полацк, які з 1563 года да 1579 года быў акупаваны войскамі Івана Грознага.