Душанбэ

Душанбэ́ (тадж.: Душанбе; з 1929 да 1961 года Сталінабад) — сталіца і найбуйнейшы горад Таджыкістана, размешчаны на рацэ Душанбінка ў Гісарскай даліне. Сярэдняя вышыня горада над узроўнем мора каля 800 метраў.

Горад
Душанбэ
тадж.: Душанбе
Герб
38°34′04″ пн. ш. 68°47′37″ у. д.HGЯO
Краіна	Таджыкістан
Рэгіён	Душанбэ
Раён	Душанбінскі
Унутраны падзел	4 раёны
Кіраўнік	Rustam Emomali[d]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	XVII стагоддзе
Першае згадванне	17 стагоддзе
Ранейшыя назвы	Сталінабад
Горад з	1925
Плошча	124,6 км²
Вышыня цэнтра	706 м
Водныя аб’екты	Кафірніган
Часавы пояс	UTC+5, летам UTC+6
Насельніцтва
Насельніцтва	863 400 чалавек (2020)
Шчыльнасць	6248 чал./км²
Нацыянальны склад	таджыкі, узбекі, рускія
Канфесійны склад	іслам, праваслаўе
Афіцыйная мова	таджыкская мова
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	+992 37
Паштовы індэкс	734000
Аўтамабільны код	СБ, ДБ (1959—1991) с 1999-2009 01РТ с 2009-2014 01TJ с 2014 01TJ, 05TJ
dushanbe.tj
Паказаць/схаваць карты
Душанбэ
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Горад узнік ў 1924 годзе на месцы невялікага паселішча, у якім па панядзелках праходзілі вялікія кірмашы («душамбе» па-таджыкску — панядзелак). У 1920 годзе збеглы ад бальшавікоў апошні эмір Бухары, заснаваў у горадзе сваю рэзідэнцыю, але хутка быў выгнаны «Чырвонай арміяй». У 1929 годзе, праз горад прайшла чыгунка і ён стаў сталіцай новаўтворанай савецкай рэспублікі Таджыкістан.

З 1991 года — сталіца незалежнага Таджыкістана.

Дэмаграфія

Насельніцтва

Год Колькасць 1875 10 000 [1] 1911 20 000 1920 3 140 [2] 1924 283 [3] 1926 5 600 1929 7 298 [4] Год Колькасць 1933 35 818 1939 82 600 1949 150 000 1959 233 500 1970 376 200 1979 493 528 [5] Год Колькасць 1989 595 820 [5] 2000 561 895 [5] 2009 709 600 2010 724 844 [6] 2011 747 600 2014 778 500 Год Колькасць 2015 852 000 2016 802 200 2020 863 400 [5] 2020 948 800 [7] 2021 1 185 400 2022 1 201 800 [8]

Нацыянальны склад

• таджыкі — 84 %
• узбекі — 9 %
• рускія — 5 %
• іншыя — 2 %

Рэлігія

• іслам — 93 %
• праваслаўе — 5 %
• ішныя - 2 %

Транспарт

• Душанбэ (аэрапорт)
• Душанбінскі тралейбус

Раёны

• Шахмансур
• Самані
• Фірдаўсі
• Сіно

Славутасці

• Таджыкскі нацыянальны музей
• Арка і помнік Ісмаілу Самані
• Таджыкскі тэатр оперы і балета імя Садрыдзіна Айні
• Таджыкскі тэатр імя Лахуці
• Свята-Мікалаеўскі сабор, Душанбэ

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Душанбэ

• Генрых Уладзіміравіч Губіш (нар. 1932) — беларускі і таджыкскі архітэктар.
• Веніямін Рыгоравіч Конюхаў (нар. 1936) — беларускі архітэктар.
• Віктар Міхайлавіч Папоў (нар. 1945) — беларускі архітэктар.
• Ігар Міхайлавіч Саўчанка (1957—2007) — урач-анестэзіёлаг-рэаніматолаг. Доктар медыцынскіх навук (2003), прафесар (2006).

Адукацыя

• Таджыкскі нацыянальны ўніверсітэт

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6)