Жалонь

Жалонь (укр.: Жолонь) — рака ва Украіне і ў Гомельскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Прыпяць (басейн Дняпра).

Жалонь
укр. Жолонь
Характарыстыка
Даўжыня	113 км
Басейн	1 460 км²
Вадацёк
Выток	Оўруцкі раён
• Каардынаты	51°21′17″ пн. ш. 28°39′36″ у. д.HGЯO
Вусце	Прыпяць
• Каардынаты	51°34′05″ пн. ш. 29°48′09″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Прыпяць → Дняпро → Чорнае мора
Украіна	Жытомірская вобласць
Беларусь	Гомельская вобласць
Краіны	Беларусь[1]  Украіна
вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Даўжыня 113 км. Плошча вадазбору 1460 км². Сярэдні сцёк з вадазбору каля 4,8 м³/с. Агульнае падзенне ракі 113,4 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,7 ‰.

Назва

На думку В. Жучкевіча, назва ракі Жалонь супастаўная з імем птушкі жаўны, якое даволі шырока распаўсюджана ў анамастыцы. У тапаніміі замацаваныя назвы многіх птушак. У той жа час назва супастаўная і з тэрмінам жалонь — «жолаб»^[2].

На думку У. Тапарова, гідранімічныя аналагі на Верхнім Павоччы — назвы тыпу Жаланейка, Жалонья, Жалонка (рус. Желанейка, Желонья, Желонка). Асобныя прыклады звязаныя з абазначэннем жаўны. Балцкая крыніца для большасці гэтых назваў верагодна. Выбар павінен рабіцца паміж каранямі *Gel- (да літ. gėlùs «прэсны») і *Gil- (gilùs «глыбокі»), якія пашыраны суфіксам -n-^[3]. Таксама два гідронімы Жэлень (рака ў басейне Дзясны, рака ў басейне Прыпяці)^[4].

Асноўныя прытокі

• Праваруч: Яўрэйская канава, рэкі Ханя, Харапунь, Стрэлка і Верасожка, ручай Ражава.

Агульныя звесткі

Пачынаецца каля вёскі Пішчаныця Оўруцкага раёна Жытомірскай вобласці на паўночна-ўсходніх схілах Оўруцкага кража, цячэ па Жытомірскім Палессі (12,8 км), далей 33,8 км па мяжы з Беларуссю, 10,9 км зноў па Жытомірскай вобласці, у нізоўі па Ельскім і Нараўлянскім раёнах. Упадае ў старарэчча на пойме Прыпяці за 1,2 км на поўнач ад вёскі Вяпры Нараўлянскага раёна.

Даліна невыразная, схілы спадзістыя, вышынёю 2—5 м. Пойма двухбаковая, роўная, забалочаная, парэзаная густой сеткай меліярацыйных каналаў; шырыня яе ў верхнім цячэнні 10—30 м, на астатнім працягу 100—300 м. Рэчышча амаль на ўсім працягу каналізаванае, таму раку нярэдка называюць Мухаедаўскім каналам^[5].

Каналамі Свячанскі (рака да адгалінавання ад яе гэтага канала называецца Верхняя Жалонь), Антонаўскі і ракой Гразіва Жалонь злучаная ў 1961 годзе з ракой Славечна. Сцёк па злучальных каналах і Жалоні рэгулюцца шлюзамі.

Вадазбор рэчкі на Оўруцкім кражы і Мазырскім Палессі. Грунты пераважна пясчаныя. Лясы, большай часткай мяшаныя, пашыраны па ўсім вадазбоы.

Жыўленне ракі мяшанае. Замярзае са снежня да сакавіка.

На правабярэжнай тэрасе ракі каля вёскі Ражава і вёскі Беласарока археалагічныя помнікі — мезалітычнага і неалітычнага паселішчаў. Рака выкарыстоўваецца як водапрыёмнік меліярацыйных сістэм.