Залатая Горка

Залата́я Го́рка, Залатаго́рскае прадмесце — гістарычны раён Мінска, размешчаны ў заходняй частцы горада, на ўсход ад Гарадскога сада і Захар’еўскага моста, вакол Залатагорскіх каталіцкіх могілак.

Касцёл Найсвяцейшай Тройцы — сімвал Залатагорскага прадмесця

На захадзе ад Залатой Горкі размяшчаецца цэнтральны раён Новае Места, на паўночным захадзе — Траецкае прадмесце, на паўночным усходзе — Камароўка, на ўсходзе — Вялікая Сляпянка, на паўднёвым усходзе — Доўгі Брод, на поўдні — Стромкі (Круты) Бераг^[1][2].

Гісторыя

Залатая Горка (у верхнім правым куце) з боку Валокаў Полацкіх. Чэслаў Манюшка, 1840 г.

У пачатку XIX стагоддзя непадалёку ад вёскі Камароўка знаходзіўся самы вялікі ўзгорак у акрузе — Залатая Горка. Існуе некалькі версій паходжання гэтай назвы. Паводле адной з іх, такую назву горка атрымала ад залацістага восеньскага лісця мясцовага кляновага гаю. Другая версія тлумачыць паходжанне назвы тым, што быццам бы ў гэтай мясціне знаходзілі шмат залатых скарбаў. Паводле іншай легенды, назва мясціны звязаная з паданнем пра вялікую горку залатых манет, што былі сабраныя мясцовым ксяндзом у часе лютавання эпідэміі халеры. Грошы, згодна з паданнем, пайшлі на будаўніцтва касцёла ў гонар Святога Роха — абаронцы людзей і жывёлін ад эпідэмічных захворанняў^[3][4].

У 1790 годзе ў гэтай частцы горада былі адкрытыя каталіцкія могілкі, пабудаваная драўляная капліца, а ў 1864 годзе быў узведзены мураваны касцёл Святога Роха^[5].

Залатая Горка (у верхнім правым куце) з боку Валокаў Полацкіх. Фота 1870-х гг.

Паводле беларускага падарожніка і краязнаўца Паўла Шпілеўскага, у сярэдзіне XIX ст. Залатая Горка (або «Злота Горка») была адметная «ягаднымі палямі і гуляннямі на іх у пэўную пару года»^[6].

План прадмесця, 1861 г.

У пачатку XX ст. Залатая Горка ўваходзіла ў трэцюю паліцэйскую частку горада. Цераз прадмесце праходзілі Захар'еўская (цяпер частка праспекта Незалежнасці), Даўгабродская (Казлова), Белацаркоўная, Красная і Правіянцкая (Захарава), Маляўшчынская (паводле вёскі Маляўшчына), Сляпянская (абедзве не захаваліся), Могілкавая (Смалячкова), Залатагорская (Чырваназоркавая), Шпітальная (Фрунзэ) вуліцы, Залатагорскі і Лагойскі завулкі^[1][7][8].

У 1916 годзе ў раёне Залатой Горкі было адкрытае трэцяе па ліку мінскае паштовае аддзяленне.^[9]

Старыя адрасы

• Другі Шпітальны завулак, 2, дом Мерыканці. Дзённы прытулак «Яслі». Існаваў з 1 студзеня 1905 годзе. Цяпер там стаіць Дом літаратара Саюза пісьменнікаў Беларусі (рог вуліц Фрунзэ і Румянцава, 5/2).
• Горны завулак. Завод мазаічных вырабаў Судніка, нацыянальна-свядомага беларускага прамыслоўцы. Прадпрыемства знаходзілася ля Вайсковых могілак.
• Залатая Горка. Касцёл Святога Роха. Узведзены ў пачатку 1860-х гадоў на месцы драўлянай капліцы. У чэрвені 1941 гарэў. У 1984 годзе завершаная рэстаўрацыя храма. У наш час касцёл дзейнічае.
• Захар'еўская 133, дом Ржэцкай. Тут, у кватэры П. В. Румянцава 1—3 сакавіка 1898 года адбыўся 1-ы з’езд РСДРП. У гэтым будынку 14 сакавіка 1923 года быў адкрыты Дом-музей I з'езда РСДРП (праспект Незалежнасці, 31а). У перыяд Другой Сусветнай вайны спалены. У 1948 годзе адноўлены, перанесены бліжэй да ракі Свіслач.
• Першы Шпітальны завулак, дом Параф’яновіча. У 1977—1878 гадах тут збіраўся народніцкі гурток Зямля і Воля. Гэта першая мінская рэвалюцыйная штаб-кватэра месцілася ў раёне сучаснага кінатэатра «Мір».
• Правіянцкая, 11, дом Бохана. Дарафей Бохан — вядомы ў горадзе пісьменнік і журналіст, даследчык фальклору і тутэйшай мінуўшчыны. За выступленне ў друку супраць земскіх начальнікаў у 1908 годзе сядзеў у мінскай турме. Яго дом стаяў у раёне цяперашняга інстытута замежных моў.
• Сляпянская, 6, дом Кастравіцкай. Домаўладальніцай з’яўлялася Дар’я Кастравіцкая, жонка Каруся Каганца, самабытнага беларускага пісьменніка, грамадскага дзеяча і мастака. Цяпер Сляпянскай вуліцы не існуе.
• Шпітальная, дом Насовічаў. У 1879 годзе тут знаходзілася бібліятэка чорнаперадзельцаў. Будынак месціўся ў раёне цяперашняй плошчы Перамогі, каля кавярні «Бярозка»^[10].

Сучаснасць

Тапонім Залатая Горка ў Мінску захаваўся. У 1987 годзе такую назву атрымала вуліца, што была пракладзеная пасля Другой сусветнай вайны па колішнім прадмесці, захаваўся і Залатагоркі касцёл Найсвяцейшай Тройцы (касцёл Святога Роха).

Галерэя

Касцёл Найсвяцейшай Тройцы

• Касцёл і могілкі на старых здымках
• 
  1870-я гг.
• 
  1900 г.
• 
  1903 г.
• 
  1900—04 гг.

• 
  1904—09 гг.
• 
  1904—09 гг.
• 
  1904—09 гг.
• 
  1904—09 гг.

• 
  1908 г.
• 
  1908 г.
• 
  1909 г.
• 
  1909 г.

• 
  1912 г.
• 
  1914 г.
• 
  1916 г.
• 
  1917 г.

• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1920-я гг.

Іншае

• Забудова прадмесця
• 
  Інтэрнат, 1930-я гг.
• 
  Дом спецыялістаў, 1937 г.
• 
  Дом спецыялістаў, 1937 г.
• 
  З боку Круглай плошчы, 1939 г.

• 
  Жылы дом на Даўгабродскай, 1939 г.
• 
  Жылы дом, 1940 г.
• 
  ліпень 1941 г.
• 
  Аэрафатаздымак, 1941—44 гг.

Гл. таксама

• Залатагорскія могілкі