Бярэзіна (прыток Нёмана)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бярэзіна (значэнні).

Бярэ́зіна ці Захо́дняя Бярэ́зіна — рака ў Гродзенскай і Мінскай абласцях Беларусі, правы прыток ракі Нёман.

Бярэзіна
Бярэзіна ў Валожынскім раёне.
Характарыстыка
Даўжыня	190 км
Басейн	3 992 км²
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	54°04′17″ пн. ш. 27°06′00″ у. д.HGЯO
Вусце	Нёман
• Каардынаты	53°48′20″ пн. ш. 25°59′00″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Нёман → Балтыйскае мора
Краіна	Беларусь
— выток, — вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гідраграфія

Пачынаецца каля вёскі Бортнікі Маладзечанскага раёна, на вышыні 300 м над узроўнем мора, працякае ў Валожынскім і Іўеўскім раёнах. Мясцовае суднаходства ад вёскі Бакшты (за 45 км ад вусця) — у перыяд высокай вады.

Даліна выразная, яе шырыня ў верхняй частцы 0,5—3 км, ніжэй вёскі Забрэззе 2—3 км. Пойма нізкая, асушаная, месцамі ўзгорыстая, шырыня ў вярхоўі 0,2—0,5 км, на астатніх участках ад 0,3 да 3 км. У пойме ракі Бярэзінскае балота^[1].

Бераг побач з вёскай Забрэззе

Берагі пераважна стромкія. Рэчышча моцназвілістае, шырыня ракі ў межань у вярхоўі 5—20 м, у сярэдняй і ніжняй плыні 20—35 м, паблізу вусця да 50 м. Бярэзіна на ўчастку Гародзькі — Сакаўшчына праразае знешнюю граду Ашмянскага ўзвышша.

У сярэдняй плыні на рацэ Сакаўшчынскае вадасховішча. Амаль усе прытокі Бярэзіны каналізаваныя. У басейне ракі каля 20 каналаў даўжынёй больш за 5 км (агульная даўжыня больш за 150 км).

Вадазбор — 4 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці — 30 м³/с. Агульнае падзенне — 172 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні — 0,8 ‰. Лясістасць тэрыторыі складае каля 29 % (Налібоцкая пушча ў ніжняй частцы вадазбору). Характэрны працэсы забалочвання.

Асноўныя прытокі

Справа: Ластаянка, Цвецень, Краўлянка, Альшанка, Чарніца, Чапунька. Злева: Іслач, Волка, Дубіна.

Жыўленне, водны рэжым

Для Бярэзіны характэрны мяшаны тып жыўлення з перавагай снегавога.

Асаблівасцю воднага рэжыму з’яўляецца высокае вясновае разводдзе, нізкая летняя і зімовая межань, крыху павышаны сцёк восенню. Падняцце ўзроўню вады пачынаецца звычайна ў сярэдзіне — канцы сакавіка і доўжыцца 20–30 дзён з інтэнсіўнасцю 10–15 см за суткі.

Самае ранняе разводдзе адзначалася на пачатку лютага, самае позняе — у сярэдзіне красавіка. У верхнім цячэнні разводдзе заканчваецца ў канцы мая, а ў сярэднім і ніжнім — на пачатку чэрвеня. Вясновае разводдзе змяняецца летне-восеньскай межанню, якая працягваецца да восеньскіх паводак (20‒40 дзён). Наступленне межані ў верхнім цячэнні прымеркавана да канца мая, у сярэднім і ніжнім — да пачатку чэрвеня. Межань працягваецца на працягу пяці месяцаў і заканчваецца да канца лістапада. Нізкі ўзровень зімняй межані адзначаецца на працягу ўсёй зімы (лістапад — снежань). Зімовая межань доўжыцца да 3,5 месяцаў (з канца лістапада — пачатку снежня па сакавік).

Узровень вады ў разводдзе і межань змяняецца на 1,4–3,4 м, максімальна 4,6 м.

На перыяд вясновага разводдзя прыпадае 42 %, летне-восеньскую межань 38 %, зімовы перыяд 20 % аб’ёму гадавога сцёку.

На рацэ

Сярод маляўнічых краявідаў (12 км на поўнач ад горада Маладзечна) знаходзіцца зона адпачынку Барок, каля вёскі Гердуцішкі Маладзечанскага раёна дом адпачынку «Алеся». Каля вёскі Калдыкі Валожынскага раёна размешчана вучэбная геаграфічная станцыя БДУ «Заходняя Бярэзіна». Па тэрыторыі басейна Бярэзіны пралягаюць турыстычныя маршруты. У нізоўях ракі створаны ландшафтны заказнік «|Налібоцкі».