Камп’ень

Камп’е́нь (фр.: Compiègne [kɔ̃pjɛɲ], пікард.: Compiène), — горад на поўначы Францыі, рэгіён О-дэ-Франс, дэпартамент Уаза. Цэнтр аднайменнай акругі. Размешчаны за 65 км на паўднёвы ўсход ад Ам’ена і за 71 км на паўночны ўсход ад Парыжа, за 11 км ад аўтамагістралі А1 «Поўнач». Праз горад працякае рака Уаза. Каля горада вялікі Камп’енскі лес.

Горад Камп’ень фр.: Compiègne Герб Краіна  Францыя Рэгіён О-дэ-Франс Дэпартамент Уаза Каардынаты 49°24′54″ пн. ш. 2°49′23″ у. д.HGЯO Мэр 2014-2020 Плошча 53,10 км² Вышыня цэнтра 41 м, 31 м[1], 134 м[1] і 45 м[2] Водныя аб’екты Эна (рака)[3] і Уаза[4] Насельніцтва 40 732 чалавек (2014) Шчыльнасць 767 чал./км² Часавы пояс UTC+1 і UTC+2 Паштовы індэкс 60200 Код INSEE 60159 Афіцыйны сайт mairie-compiegne.fr (фр.) Камп’ень на карце Францыі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Узнік на месцы рымскага паселішча Кампендыум (лац.: Compendium). Меркавана пры Хлодвігу I пабудаваны драўляны палац, які пасля часта служыў рэзідэнцыяй франкскіх каралёў. У 870-я гг. па загадзе Карла II Лысага пабудаваны новы палац, разбураны ў 978 годзе. У 888 годзе ў Камп’ені каранаваны першы прадстаўнік дынастыі Капетынгаў на французскім троне — граф Эд Парыжскі. У 1153 годзе Камп’ень атрымаў гарадскія правы. 23 мая 1430 года каля Камп’еня бургундцы захапілі ў палон Жанну д’Арк. 18-21 верасня 1901 года ў замку спыняліся расійскі імператар Мікалай II з імператрыцай. У 1918 годзе каля Камп’еня заключаны дагавор паміж Германіяй і дзяржавамі Антанты (Першае камп’енскае перамір’е), у 1940 — паміж Германіяй і французскім урадам А. Петэна (Другое камп’енскае перамір’е). У 1941—1944 гадах у Камп’ені існаваў перасыльны лагер і лагер для інтэрнаваных^[5].

Славутасці

Камп’енскі замак

Галоўная славутасць горада — Камп’енскі замак у стылі класіцызму (будаваўся з 1370-х гг.), аздоблены пад імператарскі палац пры Напалеоне I. Музеі: экіпажаў і турызму (заснаваны ў 1927), Другой імперыі і імператрыцы (1953). Да замка прылягае т.з. Камп’енскі лес з «Малым паркам», прамой алеяй, альтанкай Марыі Луізы («зялёны тунэль»), дарогай, якая вядзе да паляўнічага доміка імператрыцы Яўгеніі (сяр. 19 ст.); у в. Сен-Жан-о-Буа знаходзіцца ўмацаваная гатычная царква бенедыкцінскага абацтва (13 ст.)^[5].

У старой частцы Камп’еня, размешчанай на левым беразе Уазы, захаваліся: руіны гарадскіх умацаванняў (кан. 12-17 стст.) з брамай капліцы (1552, арх. Ф. Дэлорм), раманская царква Сен-П’ер-дэ-Мінім  (фр.) (12 ст.), руіны бенедыкцінскага абацтва Сен-Карней  (фр.) (13-14 стст., заснавана Карлам II Лысым у 876 як абацтва Нотр-Дам з капэлай, пабудаванай па прыкладзе Ахенскай капэлы да 877; у 9-10 стст. тут каранаваліся французскія каралі, некаторыя з іх пахаваны ў абацтве; разбурана ў 1822 і 1940), вежа Жанны д’Арк  (фр.) (рэшткі каралеўскага данжона 12 ст.), багадзельня Св. Мікалая (13 ст., капліца 17 ст.), гатычныя цэрквы Св. Антонія  (фр.) (13-16 стст.), Св. Якава  (фр.) (13-18 стст.) і Ратуша  (фр.) з гадзіннікавай вежай (пач. 16 ст., цяпер Гістарычны музей статуэтак); фахверкавыя дамы 15-16 стст., былы каралеўскія стайні (1738, з 1876 — Нацыянальная школа верхавой язды), Старая саляная крама (партал 1784, арх. К. Н. Леду). Помнік Жанне д’Арк (1880, скульптар Э. Леру)^[5].

• 
  Сен-П’ер-дэ-Мінім  (фр.)
• 
  Царква Святога Антонія  (фр.)
• 
  Царква Святога Якава  (фр.)
• 
  Ратуша  (фр.)
• 
  Фахверкавыя дамы
• 
  Вежа Жанны д’Арк  (фр.)

Каля Камп’еня, на поўдзень і паўднёвы ўсход: у с. Шампліё  (фр.) — руіны гала-рымскіх тэрм, храма і тэатра (2 ст.); у в. Мар’енваль  (фр.) — протаготычная царква Нотр-Дам (сяр. 11 ст., рэберная скляпенні хораў, 1122, — адны з першых у Францыі); у г. Крэпі-ан-Валуа  (руск.) — замак герцагаў Валуа (12-13 стст.); у в. П’ерфон — замак  (руск.) (кан. 14 — пач. 15 стст., адноўлены ў 1857—1870 як рэзідэнцыя Напалеона III арх. Э. Э. Віяле-ле-Дзюкам). У в. Сен-Жан-о-Буа знаходзіцца ўмацаваная гатычная царква бенедыкцінскага абацтва (13 ст.)^[5].

Культура

Музей Антуана Віўнеля (археалагічны збор і калекцыя мастацтва ад Сярэднявечча да 19 ст.). Французскі музычны тэатр (будынак 1867-70, арх. Г. А. Анселе)^[5].

Адукацыя

Камп’енскі тэхналагічны ўніверсітэт

Камп’енскі тэхналагічны ўніверсітэт (1972)^[5].

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, хімічнай прамысловасці, машынабудавання^[5].

Дэмаграфія

Дынаміка колькасці насельніцтва, чал.

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Даніэль Буланжэ, французскі пісьменнік

Гарады-пабрацімы

• Юі, Бельгія (1959)
• Арона, Італія (1962)
• Ландсгут, Германія (1962)
• Віяндэн, Люксембург (1964)
• Беры-Сент-Эдмундс, Вялікабрытанія (1967)
• Кір’ят-Тывон, Ізраіль (1988)
• Сіракава, Японія (1988)
• Ролі, ЗША (1989)
• Эльблёнг, Польшча (2002)
• Гімарайнш, Партугалія (2006)

Зноскі

1. база даных аб французскіх камунах — Institut national de l'information géographique et forestière, 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1665102'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20894925'></a>
2. https://data.geopf.fr/telechargement/download/GEOFLA/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28.7z — 2016.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q133878296'></a>
3. Sandre

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1520862'></a>
4. Sandre

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1520862'></a>
5. Ком­пь­ень // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.