Карл Бары Шарплес

Карл Бары Шарплес (англ.: Barry Sharpless; нар. 28 красавіка 1941(1941-04-28)^[1][2], Філадэльфія, Пенсільванія^[3][4][…]) — амерыканскі вучоны-хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі за 2001 год сумесна з Рыёдзі Наёры і Уільямам Ноўлсам з фармулёўкай «за даследаванні, якія выкарыстоўваюцца ў фармацэўтычнай прамысловасці — стварэнне хіральных каталізатараў акісляльна-аднаўленчых рэакцый». У прыватнасці за адкрыццё рэакцыі энантыямернага эпаксідавання алкена. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі за 2022 год сумесна з Мортэнам Мельдалем і Каралін Бертоцы «за развіццё клік-хіміі і біяартаганальнай хіміі».

Карл Бары Шарплес
англ.: Karl Barry Sharpless
Дата нараджэння	28 красавіка 1941(1941-04-28)[1][2] (84 гады)
Месца нараджэння	Філадэльфія, акруга Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША[3][4][…]
Грамадзянства	ЗША[5][6]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Масачусецкі тэхналагічны інстытут Інстытут Скрыпса[d][7] Стэнфардскі ўніверсітэт
Альма-матар	Гарвардскі ўніверсітэт Friends' Central School[d] (1959) Дартмуцкі каледж (1963) Стэнфардскі ўніверсітэт (1968)[8] Дартмуцкі каледж (1963)[9]
Навуковы кіраўнік	Eugene van Tamelen[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі[5]
Узнагароды	Узнагарода Амерыканскага хімічнага таварыства за працу ў галіне сінтэтычнай арганічнай хіміі[d] (1983) грант Гугенхайма (1987) Prelog Medal[d] (1988) прэмія Шэеле[d] (1991) прэмія імя Артура Коўпа[d] (1992) Прэмія стагоддзя[d] (1993) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (1995) прэмія Харві (1998) прэмія Нацыянальнай акадэміі навук ЗША ў галіне хімічных навук[d] (2000) Chirality Medal[d] (2000) прэмія Вольфа па хіміі (2001) медаль Ф. А. Котана[d] (2014) медаль Прыстлі[d] (2019) Chemical Pioneer Award[d] (1988) Roger Adams Award in Organic Chemistry[d] (1997) William H. Nichols Medal[d] (2006) Tetrahedron Prize[d] (1993) Sir Derek Barton Gold medal[d] (2022) Clarivate Citation Laureate[d] (2013) Remsen Award[d] (1989) Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards[d] медаль Джона Скота[d] (2001)
Сайт	scripps.edu/chem/sharple…
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Узнагароды

• 1983 — American Chemical Society Award for Creative Work in Synthetic Organic Chemistry^[de]
• 1986 — Paul Janssen Prize for Creativity in Organic Synthesis
• 1987 — Стыпендыя Гугенхайма^[10]
• 1988 — Chemical Pioneer Award^[en]
• 1991 — Прэмія Шэеле
• 1992 — Прэмія імя Артура Коўпа
• 1993 — Прэмія стагоддзя
• 1993 — Tetrahedron Prize^[en]
• 1995 — Міжнародная прэмія караля Фейсала
• 1997 — Roger Adams Award^[de]
• 1998 — Прэмія Харві
• 2000 — Paul N. Rylander Award^[de]
• 2000 — Прэмія НАН ЗША па хімічных навуках^[en]
• 2000 — Chirality Medal^[en]
• 2001 — Нобелеўская прэмія па хіміі
• 2001 — Прэмія Вольфа па хіміі
• 2001 — Медаль Джона Скота
• 2001 — Медаль Бенджаміна Франкліна
• 2013 — Thomson Reuters Citation Laureate
• 2014 — Медаль Ф. А. Катана^[de]
• 2019 — Медаль Прыстлі
• 2022 — Нобелеўская прэмія па хіміі

Зноскі

1. K. Barry Sharpless // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. K. Barry Sharpless // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. Theopold K. H. The 2001 Benjamin Franklin medal in chemistry presented to K. Barry Sharpless // Jour. of the Franklin Inst. — Elsevier, Franklin Institute, 2002. — Vol. 339, Iss. 3. — P. 307–314. — ISSN 0016-0032; 1879-2693 — doi:10.1016/S0016-0032(01)00047-3

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q339484'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3810626'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q100157973'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q746413'></a>
4. http://www.chem-station.com/en/?p=653
5. NNDB — 2002.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513'></a>
6. http://www.nndb.com/org/290/000161804/
7. ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600'></a>
8. ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600'></a>
9. ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600'></a>
10. K. Barry Sharpless (англ.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Праверана 11 красавіка 2019.