Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла і кляштар францысканцаў (Свіслач)

Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла і кляштар францысканцаў — колішні рымска-каталіцкі культавы комплекс у г. Свіслачы Гродзенскай вобласці. Знаходзіўся ў цэнтры мястэчка, на Гімназічнай плошчы.

Славутасць
Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла і кляштар францысканцаў
Касцёл на малюнку Напалеона Орды. 1875
53°02′07″ пн. ш. 24°05′40″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Месцазнаходжанне	Свіслач
Ордэнская прыналежнасць	францысканцы
Архітэктурны стыль	беларускае народнае дойлідства і архітэктура барока[d]
Дата пабудовы	1754
Дата скасавання	1860-я

Гісторыя

Касцёл на малюнку Напалеона Орды. Справа будынак Свіслацкай гімназіі. 1868

Праект гімназіі 1835 года. Злева бачная званіца касцёла

Драўляны касцёл быў пабудаваны паміж 1633 і 1654 (1666) гг., знаходзіўся пад апекай езуітаў. Рэестры 1709 і 1721 гг. даюць апісанне драўлянага храма пад 2-схільным гонтавым дахам, пасярэдзіне якога ўзвышалася вежачка-званіца з цыбулепадобнай галоўкай; у інтэр’еры на столі меўся роспіс. У 1705 г. пры касцёле гродзенская харунжая Аленай Яаннай з Агінскіх  (ВД) заснавала францысканскі кляштар, надзяліўшы яго 45 тыс. «золотовок», маёнткам Глядавічы і в. Індура; 7 тыс. «золотовок» падараваў лоўчы Уладзіслаў Кміта Трэмбалеўскі. У 1733 г. касцёл згадваецца ў дрэнным стане.

Гімназія і званіца былога касцёла. 1879

Новы драўляны храм пабудаваны ў 1754 г. ўладальнікамі мястэчка Тышкевічамі. У 1793 г. створана парафія. Скасаваны ў 1832 г. і перададзены ў 1850-я гг. ваеннаму ведамству. У 1860-я гг. касцёл закрыты і разабраны; будаўнічы матэрыял выкарыстаны на ўзвядзенне праваслаўнага храма ў в. Лаша. Намаганні ўладальніцы маёнтка графіні Красінскай у 1905 г. пабудаваць на выкупленай зямлі мураваны храм не прынеслі вынікаў з-за пярэчання гродзенскага і брэсцкага праваслаўнага епіскапа Міхаіла.

Архітэктура

Касцёл

Касцёл на малюнку 1879 года

Касцёл на плане горада 1795 года

Касцёл — твор народнага драўлянага дойлідства з рысамі стылю барока. Храм быў вырашаны прамавугольным зрубам з трохграннай апсідай, двухсхільны гонтавы дах над якой пераходзіў у вальмавы і завяршаўся сігнатуркай. Над фасадам узвышалася двух’ярусная чатырохгранная шатровая званіца. Асіметрыю ў кампазіцыю будынка ўносіла бакавая прамавугольная сакрысція. Вертыкальна ашаляваныя фасады чляніліся прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Рэестры адзначаюць 3 алтары, у галоўным з якіх знаходзіўся абраз «Найсвяцейшая Дзева Марыя і Св. Францішак» са старога касцёла; бакавыя алтары прысвячаліся Св. Антонію Падуанскаму і Св. Юзафу. Пералічваюцца манстранцыя «аўгсбургскай работы», пазітыў, рака Св. Антонія, 2 скульптуры Хрыста і амбон. Падлога ў храме была выкладзена мураванымі плітамі, у прэсбітэрыі — мармуровымі. Перад касцёлам стаяла шмат’ярусная званіца з гадзіннікам.

Кляштар

Жылы корпус першапачаткова быў драўляны, уключаў трапезную, 6 келляў і 4 спальні. У 1799 г. ўжо стаяў мураваны 2-павярховы корпус з цаглянымі падлогамі і скляпеннямі; унізе знаходзіліся трапезная, кладоўка, склад і амбар. У 1817 г. дах пакрыты чарапіцай. Поводле рэестра 1721 г. кляштарны комплекс уключаў таксама фортку, шэраг гаспадарчых пабудоў, дзяцінец, агарод, могілкі са званіцай.

Літаратура

• Касцёл святых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар францысканцаў // Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — С. 453. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5.