Кежмарак

Ке́жмарак (славацк.: Kežmarok, ням.: Kesmark/Käsmark, венг.: Késmárk) — горад ва ўсходняй Славакіі на рацэ Попрад паміж Высокімі Татрамі і Левачскімі Врхамі. Цэнтр Спішскай вобласці Прэшаўскага края. Насельніцтва каля 17 000 чалавек.

Горад Кежмарак Kežmarok Герб[d] Сцяг Царква ў Кежмарку Краіна  Славакія Статус Раённы цэнтр Край Прэшаўскі край Раён Кежмарак Каардынаты 49°08′18″ пн. ш. 20°25′45″ у. д.HGЯO Заснаваны 1251 Першая згадка 1251 Горад з 1269 Плошча 24,83 км² Вышыня цэнтра 626 м Водныя аб’екты Попрад[d] Насельніцтва 17 241 чалавек (2002) Шчыльнасць 702 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код 0 52 Паштовы індэкс 060 01 Аўтамабільны код KK Афіцыйны сайт kezmarok.sk (славацк.) Кежмарак на карце Славакіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Кежмарак утварыўся ў XIII ст. аб'яднаннем трох блізкіх паселішчаў — славацкіх рыбакоў, нямецкіх каланістаў і каралеўскіх мытных вартавых. Упершыню згадваецца ў 1251 годзе ў лісце караля Белы IV як «Villa (Saxonum apud Ecclesiam) Sancte Elisabeth». Гарадскія правы Кежмарак атрымаў у 1269 годзе разам з правам на ўласны сырны рынак (па-нямецку «Käsemarkt» — «сырны рынак»).

У Кежмарку вясной 1410 года, падчас Вялікай вайны, адбываліся перамовы вялікага князя літоўскага Вітаўта з венгерскім каралём Жыгімонтам. 6 красавіка 1410 года ў Кежмарку быў здзейснены замах на Вітаўта, падпалена частка горада, дзе ён размясціўся і ў пажары атрад наёмнікаў напаў на двор князя, але ахова здолела адбіцца^[1].

25 красавіка 1433 года горад моцна пацярпеў ад нападу гусітаў. Пасля 1440 года ў Кежмарку засядаў граф Спіша. У XV стагоддзі (потым яшчэ раз у 1655 годзе) стаў вольным каралеўскім горадам. У пачатку XVI стагоддзя горад аднагалосна прыняў лютэранства. У сярэднявеччы Кежмарак быў багатым гандлёвым і рамесным горадам.

Кежмарк быў крэпасцю роду Цёкалі (Thököly).

У 1918 годзе група кежмарскіх славакаў абвясціла незалежную Славацкую рэспубліку.

Да Другой сусветнай вайны ў Кежмарку пражывала вялікая колькасць этнічных немцаў (глядзіце карпацкія немцы). Таксама была вялікая яўрэйская абшчына. Падчас вайны пад пратэкцыяй першай Славацкай рэспублікі каля 3000 яўрэяў былі дэпартаваныя ў нямецкія лагеры смерці. Усе немцы пакінулі горад у 1944 годзе пры набліжэнні Чырвонай арміі.

У 1950 годзе Кежмарак быў абвешчаны архітэктурным запаведнікам.

Насельніцтва

Паводле перапісу 2001 года ў горадзе налічваліся 17 383 жыхары. 95,21% з іх славакі, 1,59% цыганы, 0,83% чэхі і 0,43% немцы^[2]. Па веравызнанні 77,50% рымска-каталікі, 10,98% без рэлігійнай прыналежнасці, 4,83% лютэране і 2,63% грэка-каталікі^[2].

Гарады-пабрацімы[3]

Бохня, Польшча Глівіцы, Польшча Хайдусабасла, Венгрыя Купішкіс, Літва Ланшкроўн, Чэхія

Лесневен, Францыя Новы Тарг, Польшча Пржыбрам, Чэхія Вайльбург, Германія Згеж, Польшча

Вядомыя асобы

• Мілан Лах (нар. 1973) — славацкі рэлігійны ўніяцкі дзеяч
• Войцех Аляксандр, рэнтгенолаг
• Любаш Бартэчка, хакеіст
• Карл Сованка, мастак і скульптар
• Радаслаў Сухі, хакеіст
• Імрэ Цёкалі, прынц Трансільваніі
• Юрай Герц, кінарэжысёр

Зноскі

1. Каляндар-2010 «600 год перамогі пад Грунвальдам» / Аўтар-укладальнік Дудар А. Г. — УП «Арэх». — 100 экз.
2. Municipal Statistics (англ.)(недаступная спасылка). Statistical Office of the Slovak republic (15 снежня 2007). Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2007. Праверана 4 верасня 2012.
3. Oficiálne stránky mesta Kežmarok (славацк.). kezmarok.sk (8 лютага 2010).