Лабелія Дортмана

Лабе́лія До́ртмана^[1] (Lobelia dortmanna) — рэдкая прыбярэжна-водная расліна роду Лабелія сямейства Званочкавыя (Campanulaceae), занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі і Расіі. Вядомая ў Заходняй Еўропе пад назвай водная лабелія (англ.: water lobelia, ням.: Wasser-Lobelie).

Лабелія Дортмана
Зігаморфная кветка лабеліі Дортмана
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Званочкавыя Падсямейства:  Лабеліевыя Род:  Лабелія Від:  Лабелія Дортмана
Міжнародная навуковая назва
Lobelia dortmanna L., 1753
Сінонімы
Dortmannia lacustris (Salisb.) G.Don Lobelia lacustris Salisb. nom. illeg. Rapuntium dortmanna (L.) C.Presl
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   34516 NCBI   368684 EOL   577783 GRIN   t:432638 IPNI   143206-1 TPL   kew-353489

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Травяністая расліна. Каранёвая сістэма махрыстая, моцна развітая. Лісце лінейнае, даўжынёй да 7,5 см, сабранае ў прыкаранёвую разетку, якая знаходзіцца пад вадой. Кветаносныя сцёблы бязлісцевыя альбо пакрытыя шматлікімі дробнымі лускавінкамі, выступаюць над вадой падчас цвіцення і плоданашэння.

Кветкі званочкавай формы, бела-блакітныя, радзей белыя ці пурпурныя, сабраны ў друзлую аднабокую гронку на верхавіне сцябла, альбо сядзяць паасобку ў пазухах лісця.

Цвіце ў канцы ліпеня — пачатку жніўня, плоданасіць у жніўні. Плод — сухая прадаўгаватая каробачка, раскрываецца двума створкамі. Насенне дробнае, падоўжана-грудкаватае, распаўсюджваецца ветрам.

Экалагічная характарыстыка

Расце ў прыбярэжных зонах прэснаводных вадаёмаў на чыстым пясчаным дне на глыбіні 60-80 см. Сустракаецца паасобку альбо невялікімі групамі; скапленняў не ўтварае. З’яўляецца індыкатарам чысціні вады. Можна выказаць здагадку, што магчымае змяненне ўзроўню азёр ўяўляе для яе значную небяспеку^[2]. Іншы лімітуючы фактар — забруджванне вадаёмаў^[3].

Распаўсюджанне

Лабелія Дортмана з’яўляецца роднай для халодных умераных абласцей Еўропы: Паўночная, Сярэдняя і Усходняя Еўропа (ад Брытанскіх астравоў і паўночнага захаду Францыі на ўсходзе да паўночнага захаду Расіі) і поўначы Паўночнай Амерыкі (абодва ўзбярэжжы)^[4][5].

Рэліктавы від. Усюды рэдкая.

У літаратуры

Гляджу на кветку-матылёк - лабелія… Палеская краса, а святасці ў ёй, што боязна мне нават дакрануцца.

Аксана Спрынчан. «На Белым возеры…»[6].

Аксана Спрынчан у вершы «На Белым возеры…» згадвае лабелію^[7].

Ахоўны статус

Від Лабелія Дортмана занесены ў Чырвоныя кнігі Расіі і многіх рэгіёнаў еўрапейскай часткі Расіі, а таксама ў Чырвоную кнігу Беларусі.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 76. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Сорокин А. С., Прохорова О. А. Экология, охрана и распространение лобелии Дортмана в Калининском участке южной тайги(недаступная спасылка) // Взаимоотношения компонентов биогеоценозов в южной тайге. — Калинин, 1985.
3. Красная книга. Флора и фауна Архангельской области(недаступная спасылка) (руск.)
4. Flora Europaea: Lobelia dortmanna
5. Germplasm Resources Information Network: Lobelia dortmanna Архівавана 5 чэрвеня 2011.
6. Аксана Спрынчан. «На Белым возеры…»(недаступная спасылка)
7. Лабелія Дортмана адзіны від лабеліі ў беларускім Палессі