Лабірынт фаўна (саўндтрэк)

«Лабіры́нт фа́ўна» (англ.: Pan’s Labyrinth, ісп.: El Laberinto del Fauno) — саўндтрэк Хаўера Наварэтэ да аднайменнага фільма 2006 года рэжысёра Гільерма дэль Тора. Другая сумесная праца кампазітара і рэжысёра (пасля «Хрыбта д’ябла»).

Лабірынт фаўна
англ.: Pan’s Labyrinth ісп.: El Laberinto del Fauno
Саўндтрэк Хаўера Наварэтэ
Дата выпуску	23.10.2006[1]
Жанр	музыка для сцэны і экрана[d]
Працягласць	72:51[2], 73:44[3], 74:23[1]
Лэйбл	Milan Records[en][4]
Прафесійныя рэцэнзіі
AllMusic [3] Best Ever Albums [5] Filmtracks.com[en] [6] IGN [7] Movie Music UK [8] movieXclusive.com [9] Movie Wave [10] MusicBrainz [11] Rate Your Music[en] [1] ScoreTrack [12] SensCritique[fr] [13] Soundtrack.net [14] Soundtrack Collector [15]

Праца над саўндтрэкам распачалася яшчэ да здымкаў фільма. Галоўнай музычнай тэмай стала калыханка, вядучай музычнай формай карціны была выбрана форма вальса, асноўным музычным памерам адпаведна — 3/4^[16]. Наварэта напісаў цэлы шэраг музычных кампазіцый, што дазволіла Дэль Тора свабодна адчуваць сябе на этапе мантажу. Хоць многія трэкі ў фільм не ўвайшлі, рэжысёр настаяў, каб у альбом былі ўключаны ўсе напісаныя кампазіцыі^[3][16].

Запіс саўндтрэка адбываўся на студыі «Барандаў^[en]» (Прага), звядзенне музыкі выконвалася на студыі «Soundtrack» (Барселона)^[2][11]. Альбом быў выпушчаны 23 кастрычніка 2006 года лэйблам «Milan Records^[en]»^[1] і атрымаў пераважна станоўчыя водгукі крытыкаў.

За музыку да фільма Хаўер Наварэтэ ўдастоіўся намінацыі на прэмію «Оскар»^[17].

Стваральнікі

Кампазітар — Хаўер Наварэтэ

Выканаўцы^[1][16]:

• Аркестр — Пражскі філарманічны аркестр^[en]
• Дырыжор — Марыа Клеменс^[d]
• Фартэпіяна — Яраслава Эліяшава
• Канцэрціна^[en] — Багуміл Котмель^[d]
• Салістка — Луа

Стваральнікі альбома^[1][16]:

• Музычныя прадзюсары — Фрыда Торэсбланка, Хаўер Угартэ^[d]
• Выканаўчыя прадзюсары — Эмануэль Шамбарэдон, Ян Хіронс
• Запіс, звядзенне музыкі — Марк Блэйнс
• Асістэнт гуказапісу — Міхал Градыск
• Мастэрынг — Крысціян Двігінс

Спіс кампазіцый

Альбом складаецца з 21 кампазіцыі, усе аўтарства Хаўера Наварэтэ.

№	Назва	Па-беларуску	Працягласць
1.	«Long, Long Time Ago» / «Hace mucho, mucho tiempo»	«Даўным-даўно»	2:11
2.	«The Labyrinth» / «El laberinto»	«Лабірынт»	4:04
3.	«Rose, Dragon» / «La rosa y el dragón»	«Ружа, цмок»	3:34
4.	«The Fairy and the Labyrinth» / «El hada y el laberinto»	«Фея і лабірынт»	3:33
5.	«Three Trials» / «Las tres pruebas»	«Тры выпрабаванні»	2:04
6.	«The Moribund Tree and the Toad» / «El árbol que muere y el sapo»	«Паміраючае дрэва і жаба»	7:08
7.	«Guerrilleros» / «Guerrilleros»	«Партызаны»	2:05
8.	«A Book of Blood» / «El libro de sangre»	«Кніга крыві»	3:47
9.	«Mercedes Lullaby» / «Nana de Mercedes»	«Калыханка Мерсэдэс»	1:36
10.	«The Refuge» / «El refugio»	«Прытулак»	1:32
11.	«Not Human» / «El que no es humano»	«Не чалавек»	5:52
12.	«The River» / «El río»	«Рака»	2:48
13.	«A Tale» / «Un cuento»	«Гісторыя»	1:52
14.	«Deep Forest» / «Bosque profundo»	«Глыбокі лес»	5:45
15.	«Waltz of the Mandrake» / «Vals de la mandrágora»	«Вальс мандрагоры»	3:38
16.	«The Funeral» / «El funeral»	«Пахаванне»	2:42
17.	«Mercedes» / «Mercedes»	«Мерсэдэс»	5:34
18.	«Pan and the Full Moon» / «La luna llena y el fauno»	«Фаўн і поўня»	5:04
19.	«Ofelia» / «Ofelia»	«Афелія»	2:16
20.	«A Princess» / «Una princesa»	«Прынцэса»	3:59
21.	«Pan's Labyrinth Lullaby» / «Nana del laberinto del fauno»	«Калыханка лабірынта фаўна»	1:47

Вытворчасць

Для напісання саўндтрэка да фільма «Лабірынт фаўна» Гільерма дэль Тора запрасіў іспанскага кампазітара Хаўера Наварэтэ, з якім раней ужо працаваў над фільмам «Хрыбет д’ябла» (2001). Рэжысёр падняў пытанне саўндтрэка яшчэ да пачатку здымкаў. Перш за ўсё ён перадаў Наварэтэ некалькі музычных фрагментаў «для натхнення» і папрасіў напісаць калыханку. Апісваючы сваё ўяўленне аб цэнтральнай музычнай тэме фільма, Дэль Тора казаў: «Гэта павінна быць калыханка, якая навявала б нешта кельцкае з поўначы Іспаніі і была б поўная смутку»^[18]. З’яўленне гэтай музычнай тэмы да пачатку здымкаў мела прынцыповае значэнне для рэжысёра. З аднаго боку, гэтую мелодую ў некалькіх сцэнах павінна была напяваць гераіня Марыбэль Верду Мерседэс. З іншага боку, рэжысёр адчуваў, што гэтая мелодыя стане вызначальнай для яго бачання ўсёй гісторыі^[16].

Рэжысёр, сцэнарыст і прадзюсар фільма Гільерма дэль Тора.

Асноўным патрабаваннем Дэль Тора была меладычнасць і эмацыйнасць музыкі, што стала сапраўдным выпрабаваннем для кампазітара^[19][20]. Калі Наварэтэ напісаў першы варыянт, рэжысёр музыку ўпадабаў, аднак палічыў яе недастаткова меладычнай. Дэль Тора адзначаў: «Большасць кампазітараў баяцца мелодыі, але найлепшыя з калыханак якраз такія: просты матыў, што мае моц абудзіць цеплыню мацярынскага голасу»^[16]. Наступны варыянт, прапанаваны Наварэтэ, меў мелодыю, аднак, паводле Дэль Тора, «у ім усё яшчэ не даставала некалькіх нот, быццам ён [кампазітар] любым коштам намагаўся пазбегнуць празмернай запамінальнасці, празмернай меладычнасці»^[16]. У выніку, мелодыя была дапрацавана, як таго жадаў рэжысёр. Па прызнанні Дэль Тора, ён канчаткова пераканаўся ў завершанасці калыханкі, калі яго дачка запатрабавала мелодую на свой iPod^[en][16]. Сам рэжысёр выкарыстоўваў калыханку ў якасці натхнення пры працы над раскадроўкай фільма^[16].

Выкарыстаны ў калыханцы музычны памер 3/4 аказаў уплыў і на іншыя кампазіцыі саўндтрэка. Чым далей прасоўвалася праца над музычным суправаджэннем кінастужкі, тым больш рэжысёр і кампазітар прыходзілі да ўсведамлення, што музычная форма гэтай гісторыі — вальс. У выніку, асацыяцыі з вальсавай музыкай набылі добрыя персанажы і пачуцці — гэта і настальгічная іспанская мелодыя «The Refuge», і пачатак кампазіцыі «The Funeral», і мелодыя «Waltz of the Mandrake», дзе музычная форма адлюстравана ў назве^[16].

Запіс саўндтрэка адбываўся паралельна са стварэннем гукавога афармлення фільма. Рэжысёр разумеў, што канчатковы выбар паміж гукавымі эфектамі і музыкай, а таксама іх камбінаванне будзе адбывацца на стадыі мантажа. Каб адчуваць сябе больш свабодна ў мантажнай, ён папрасіў Наварэтэ напісаць і прадставіць у яго распараджэнне дадатковую колькасць музычных тэм. Паколькі такім чынам музыкі апынулася больш, чым патрэбна, у выніковым мантажы фільма некаторыя кампазіцыі прыйшлося моцна ўрэзаць, а ад некаторых увогуле адмовіцца. Аднак, пры выпуску саўндтрэка рэжысёр настаяў, каб у альбом былі ўключаны ўсе кампазіцыі, якія Наварэтэ напісаў да фільма^[3][16].

Альбом быў запісаны на студыі «Барандаў^[en]» (Прага), звядзенне музыкі выконвалася на студыі «Soundtrack» (Барселона)^[2][11]. Саўндтрэк быў выпушчаны 23 кастрычніка 2006 года лэйблам «Milan Records^[en]»^[1].

Крытыка

Джонатан Брокстан назваў музычнае суправаджэнне «Лабірынта фаўна» адным з найлепшых саўндтрэкаў года: «Нягледзячы на адносную невядомасць кампазітара і адчувальны дух артхауса ў фільме, саўндтрэк не саступае найлепшым галівудскім творам апошніх дванаццаці месяцаў»^[8]. Па меркаванні Джэймса Крыстафера Монгера «Наварэтэ запаўняе кожную пустэчу цудамі, абапіраючыся на арфу, хоры і глыбокія струнныя, каб адлюстраваць пагружэнне маладой дзяўчыны ў фантазію сярод свету, які імкнецца разарваць сябе на шматкі»^[3]. Эндру Гранадэ адзначае, што «Наварэтэ стварыў партытуру з паслядоўнай эстэтыкай, якая прываблівае вас і раскрывае больш глыбокія сувязі з кожным наступным праслухваннем»^[14]. Падобную думку выказаў Джон Лі: «Музыка надзелена такім багаццем, якое патрабуе шматразовага праслухоўвання. Кожны раз гэта будзе асобны вопыт, і гэта дастаткова важкая прычына для аматараў саўндтрэкаў, каб уключыць гэты альбом у сваю калекцыю»^[9].

Аглядальнік з «The Film Scorer» адзначае ролю музыкі ў супрацьпастаўленні і яднанні двух светаў: «Падзеі „Лабірынта фаўна“ разгортваюцца ў двух пастаянна збліжаючыхся светах: рэальным і фантастычным. Музыка кампазітара Хаўера Наварэтэ надае кожнаму непаўторную індывідуальнасць і адначасова звязвае іх агульнай тэмай»^[21].

Джэймс Саўтхол выказаў меркаванне, што гэтая музыка можа палярызаваць слухачоў па ўзросце: «Гэта маляўнічая, маштабная музыка, у якой дамінуе запамінальная тэма, і я цалкам магу ўявіць, як маладыя фанаты кінамузыкі закахаюцца ў яе па вушы; больш маршчыністыя старэчы цалкам могуць спытаць, дзе эмацыйная глыбіня, і скласці спіс розных іншых саўндтрэкаў мінулых гадоў, якія робяць нешта падобнае, але лепш»^[10].

Некаторыя крытыкі звярталі ўвагу на слабыя моманты саўндтрэка. Эндру Гранадэ адзначыў, што Наварэтэ часам звяртаецца да банальных клішэ. Прыкладам можа служыць атанальнае нарошчвання вялізнага духавога, струннага і фартэпіяннага кластара ў канцы кампазіцыі «A Book of Blood» дзеля ілюстрацыі жаху, і жудасная, нечалавечая перкусія, якая прабіваецца праз дысананс рэплікі «Not Human»^[14]. Аглядальнік з рэсурса IGN выказаў думку, што саўндтрэк становіцца ахвярай засілля струнных над іншымі інструментамі. Рэцэнзент дадае: «У рэшце рэшт, нягледзячы на свой змрочна-рамантычны характар, саўндтрэк мае тэндэнцыю занадта моцна замыкацца на сабе, і многія кампазіцыі гучаць практычна неадрознымі адна ад адной»^[7].

Аналіз

Адкрываючая кампазіцыя саўндтрэка, «Long, Long Time Ago», адразу пачынаецца з загалоўнай тэмы фільма — дзіцячай калыханкі. Мелодыю выконвае дзявочы голас у форме напеву з закрытым ротам. Па меркаванні Джонатана Брокстана, гэтая кампазіцыя гучыць так, быццам яе напісаў Франсіс Ле^[en] або Жорж Дэлеру^[en] для фільма Французскай новай хвалі 1960-х гадоў^[8]. У аглядзе для «Filmtracks.com^[en]» адзначаецца падабенства загалоўнай мелодыі з саўндтрэкам Джона Отмана да фільма «Гульня ў хованкі^[en]»^[6]. У спалучэнні з пяшчотным фартэпіяна, мудрагелістымі струннымі і глыбокім фонавым вакалам калыханка ўзнікае яшчэ ў дзвюх кампазіцыях саўндтрэка: «Mercedes Lullaby» і «A Princess»^[6][8].

Інструментальныя варыяцыі галоўнай тэмы можна пачуць яшчэ ў шэрагу трэкаў. Драматычнае, падобнае на вальс выкананне на чале з сольным фартэпіяна з’яўляецца ў кампазіцыі «A Tale», у тым жа духу выканана належна меланхалічная кампазіцыя «The Funeral», найбольшага перапаўнення пачуццямі галоўная тэма дасягае ў кампазіцыі «Ofelia», дзе да выканання далучаецца поўны аркестр. Фінал саўндтрэка, «Pan’s Labyrinth Lullaby», уяўляе сабой скрыпічнае сола, якое адрозніваецца асаблівай вытанчанасцю і далікатнасцю^[8].

Акрамя асноўнай тэмы, значная частка партытуры складаецца з серыі рупліва зробленых і выразных музычных фраз, кожная з якіх выклікае ва ўяўленні розныя магічныя грані гісторыі, калі юная Афелія адпраўляецца ў лабірынт і сустракае ўсё больш дзівосных істот. «Чароўныя харавыя крэшчэнда^[ru] багата напаўняюць „Three Trials“, злавесныя маршы і рэзкія эфекты піцыката^[en] дамінуюць у „The Moribund Tree and the Toad“, а звілістае сола альта праслізгвае праз усю „A Book of Blood“, перш чым яна выліваецца ў ашаламляльны дысананс»^[8].

Па ходу альбома музыка паступова губляе свой магічны бляск і пачынае набываць пужаючы аспект, нібы падзяляючы са слухачом усё больш жахлівыя небяспекі, з якімі сутыкаецца Афелія. Да моманту з’яўлення такіх кампазіцый, як «Not Human», «Deep Forest», «Valse of the Mandrake», «Mercedes» і «Pan and the Full Moon», партытура амаль у поўную сілу ўключае рэжым жахаў, аркестр стварае ўсё больш яркія моманты шалёнай экшан-музыкі і рэзкага дысанансу, а хор забяспечвае некалькі момантаў прывіднага кантрапункту^[8].

Узнагароды і намінацыі

За музыку да фільма «Лабірынт фаўна» кампазітар Хаўер Наварэтэ быў намініраваны на 9 кінематаграфічных узнагарод і перамог у 3 намінацыях^[22]. Ніжэй прыведзены спіс узнагарод і намінацый у храналагічным парадку.

Кінафестываль / Кінапрэмія	Дата	Прэмія / Катэгорыя	Намінант	Вынік	Спасылкі
Супольнасць ланцуга прэмій	2006	Найлепшая арыгінальная музыка	Хаўер Наварэтэ	Перамога	[23][24]
Таварыства анлайн-кінакрытыкаў[en]	08.01.2007[en]	Найлепшая арыгінальная музыка[en]	Хаўер Наварэтэ	Намінацыя	[25]
Кола пісьменнікаў-кінематаграфістаў[en]	19.01.2007[ca]	Найлепшая музыка	Хаўер Наварэтэ	Намінацыя	[26]
Гоя	28.01.2007[en]	Найлепшая арыгінальная музыка[en]	Хаўер Наварэтэ	Намінацыя	[27][28]
Міжнароднае таварыства аматараў кіно	Студзень 2007	Найлепшая арыгінальная музыка	Хаўер Наварэтэ	2-е месца	[29]
Оскар	25.02.2007	Найлепшая арыгінальная музыка[en]	Хаўер Наварэтэ	Намінацыя	[17]
Арыэль	21.03.2007[ca]	Найлепшая музыка	Хаўер Наварэтэ	Перамога	[30][31][32]
Залаты Дэрбі[fr]	2007	Найлепшая арыгінальная музыка	Хаўер Наварэтэ	Перамога	[33]
Грэмі	10.02.2008	Найлепшы альбом саўндтрэкаў для кіно, тэлебачання ці іншага візуальнага медыя[en]	Хаўер Наварэтэ	Намінацыя	[34]

Выкананні

Сюіта на аснове саўндтрэка «Лабірынта фаўна» была выканана 21 ліпеня 2007 года на III Міжнародным кангрэсе кінамузыкі ў Убедзе^[en] (Іспанія)^[35]. Галоўная тэма «Лабірынта фаўна» ўвайшла ў кампіляцыйны альбом фэнтэзійнай музыкі «Lord of the Rings: Fantasy's Finest - Vol. 1» (2014)^[36]. У чэрвені 2019 года калыханка з «Лабірынта фаўна» была выканана Дацкім нацыянальным сімфанічным аркестрам^[en] і салісткай Тувай Семінгсен ў межах канцэрта «Fantasymphony: One Concert to Rule Them All»^[37][38].