Любэч

Любэч^[1], таксама Любеч (укр.: Любеч) — колішні горад, цяпер пасёлак гарадскога тыпу ў Рыпкынскім раёне Чарнігаўскай вобласці Украіны, на Дняпры. Насельніцтва 2381 чал. (2007).

Пасёлак гарадскога тыпу Любэч укр.: Любеч Сцяг Герб Краіна  Украіна Вобласць Чарнігаўская вобласць Раён Рыпкынскі раён Каардынаты 51°42′19″ пн. ш. 30°39′42″ у. д.HGЯO Першая згадка 881 Вышыня цэнтра 151 м Водныя аб’екты Дняпро Насельніцтва 1 939 чал. (2021) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы 15041 Аўтамабільны код CB / 25 КААТУУ 7424456000 Любэч на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Знаходзіцца за 58 км ад Чарнігава, за 28 км ад чыгуначнай станцыі Няданчычы на лініі Чарнігаў — Оўруч.

Гісторыя

• 882: першы ўспамін пра Любеч у Аповесці мінулых часоў, калі князь Алег захапіў горад і ўсталяваў над ім сваю ўладу.
• 1024—1036 і 1054—1239: у складзе Чарнігаўскага княства.
• 1097: шэсць князёў Рурыкавічаў з кіеўскіх, чарнігаўскіх, пераяслаўскіх і валынскіх зямель — усе акрамя полацкага князя Усяслава, які проста не быў запрошаны, правялі ў Любечы свой з'езд, паводле пастаноў якога «Руская зямля» — вотчына нашчадкаў Яраслава Мудрага — канчаткова падзялілася на абасобленыя ўладанні трох старэйшых ліній — Ізяславічаў, Святаславічаў і Усеваладавічаў. Гэты падзел не тычыўся толькі Полацкай зямлі і Ноўгарада. Вотчынныя правы на Кіеў перайшлі толькі да нашчадкаў Ізяслава. Так быў пахаваны родавы сюзерэнітэт як форма ўлады на Русі^[2].
• 1356: увайшоў у склад Вялікага Княства Літоўскага.
• 1-я пал. XV ст.: перайшоў у валоданне Манівідаў.
• 1471: цэнтр воласці Кіеўскага ваяводства.
• 1484: вялікі князь Казімір надаў Любеч збегламу з Вялікага княства Маскоўскага князю Васілю Міхайлавічу Вярэйскаму^[3].
• 1500—1508: горад захапілі маскоўскія войскі.
• 1526: размежаванне Гомельскага і Любецкага старостваў.
• 1569: згодна з умовамі Люблінскай уніі апынуўся ў Каралеўстве Польскім.
• 1571: у Любечы было 502 дымы; у склад Любецкага староства ўваходзілі Лоеўская воласць ^[4] і шэраг вёсак сучаснага Брагінскага раёна.
• 1623: атрымаў Магдэбургскае права.
• 1635: у Чарнігаўскім ваяводстве.
• 1646: у складзе Лоеўска-Любецкага староства перайшоў у Старадубскі павет Смаленскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага^[5].
• 1667: згодна з Андрусаўскім перамір'ем трапіў пад уладу Маскоўскай дзяржавы; соценны горад Чарнігаўскага казацкага палка.
• XVIII—XIX стст.: невялікае мястэчка Чарнігаўскай губерні.
• 1 верасня 1941 — 23 верасня 1943: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.
• 1986: пацярпеў ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

Славутасці

• Замчышча.
• Царква Праабражэння Гасподняга (1817).

Вядомыя асобы

• Аляксандр Людвігавіч Алейнік (нар. 1958) — беларускі пісьменнік.
• Антоній Пячэрскі (~982—1073) — хрысціянскі святы, царкоўны дзеяч Русі.
• Валерый Стралко (нар. 1938) — беларускі перакладчык.