Нюкта

Ню́кта, Ні́кта (стар.-грэч.: Νύξ, Νυκτός, «ноч») — бажаство ў грэчаскай міфалогіі^[3], персаніфікацыя начной цемры.

Нюкта / Нікта
Νυκτός
Нікта, багіня ночы (Адольф-Вільям Бугро — Ноч (1883))
Міфалогія	Старажытнагрэчаская міфалогія
Сфера ўплыву	ноч
Пол	жаночы
Занятак	багіня ночы
Бацька	Хаас
Маці	Імгла
Браты і сёстры	Эрэб, Гея, Тартар і Эрот
Муж	Эрэб
Дзеці	Немезіда, Charon[d], Гемера, Эрыс, Hypnos[d], Morpheus[d], Танатас, Momus[d], Апата, Geras[d], Lyssa[d], Oneiroi[d], Moirae[d], Эфір, Керы, Philotes[d], Moros[d], Oizys[d], Epiphron[d], Гесперыды, Phantasos[d], Atropos[d][1][2], Clotho[d][1][2], Lachesis[d][1][2], Eleos[d], Dolos[d], Hybris[d], Amicitia[d], Contentio[d], Dumiles[d], Epaphus[d], Euphrosyne[d], Эрот, Hesperis[d], Дыс[d], эрыніі[d] і Phthonus[d]
Перыяд жыцця	несмяротная
У іншых культурах	Нокс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Нюкта (значэнні).

Паводле Гесіёда, Нюкта нарадзілася з Хааса (у выкладзе Гігіна, ад Хааса і Імглы^[4]), з'яўляецца адной з першасных светаўтваральных патэнцый. Нікта нарадзіла светлага Эфіра і Гемеру (Дзень) (ад свайго брата Эрэба, які ўвасабляе вечную цемру)^[5], а таксама яшчэ Танатаса (Смерць)^[6], Гіпнаса (Сон)^[6], Гераса (Старасць)^[6], Эрыс (Разлад)^[6], Керу (Гвалтоўную смерць; пад імем кер могуць таксама выступаць некалькі багінь)^[6], Мора (які «адказваў» за рок і гвалтоўную смерць)^[6], Харона, перавозчыка памерлых у Аід, — сілы, што хаваюць у сабе тайны жыцця і смерці, якія выклікаюць дысгарманічнасць у быцці свету, без якой, аднак, неймаверны ні свет, ні яго канчатковая гармонія. Часам у лік дзяцей Нюкты ўключаюць таксама Немесіду (Помста)^[6], Апату (Зман)^[6], Аніра — бога прарочых і хлуслівых сноў^[6], Мома — бога насмешак^[6], гесперыд^[6], мойр (багінь лёсу)^[6][7].

Жытло Нюкты размешчана ў бездані Тартара^[8]; там сустракаюцца Нюкта-Ноч і Дзень-Гемера, змяняючы адзін аднаго і напераменку абыходзячы зямлю. Побач дамы сыноў Нікты — Сну і Смерці, на якія ніколі не глядзіць Геліяс.

Орфікі лічылі Нюкту (а не Хаас) першакрыніцай быцця. У арфічнай тэагоніі з Дэрвені Нюкта — «карміцелька багоў», з якой пачынаецца радавод^[9]. Паводле орфікаў, было тры Нюкты: першая «праракае», другая «шаноўная», з ёй злучаецца яе бацька Фанес, а трэцяя нараджае Дыку^[10]. Ёй прысвечаны III арфічны гімн, дзе яе атаясамляюць з Афрадытай^[11]. Паводле Мусея, усё паходзіць ад Ночы і Тартара^[12].

Яе аракул ў Мегарах^[13]. Давала прадраканні ў Дэльфах^[14].

У гонар Нюкты названы два нябесныя целы. Гэта імя носяць астэроід «Нюкта» з парадкавым нумарам 3908 і адзін з пяці спадарожнікаў Плутона — «Нікта», які быў адкрыты ў 2005 годзе і атрымаў назву 21 чэрвеня 2006 г. на сесіі Міжнароднага астранамічнага саюза.

Зноскі

1. Гесіёд 217 // Θεογονία — 0700.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q156498'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q44233'></a>
2. Любкер Ф. Μοῖρα // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 878–879.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q101490'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1459210'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q694826'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4135787'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24933120'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q30059240'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4249594'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q45205347'></a>
3. Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.218, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.470
4. Гігін. Міфы. Увядзенне 1
5. Гесіёд. Тэагонія 123—125
6. Гесіёд. Тэагонія 211—225
7. Сафокл, фр.1018b
8. ТАРТАР (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 мая 2014. Праверана 8 ліпеня 2014.
9. Фрагменты ранних греческих философов. Ч.1. М., 1989. С.46; Дамаскій. Пра першыя пачаткі 124
10. Орфіка, фр.99 Керн
11. Арфічныя гімны III 2
12. Мусей, фр.1 Керн; Комментарий А. А. Тахо-Годи в кн. Античные гимны. М., 1988. С.329
13. Паўсаній. Апісанне Элады I 40, 6
14. Схолии к Пиндару. Пифийские песни Введение // Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С.172; Плутарх. Почему божество медлит с воздаянием 28