Падол (Кіеў)

Падол (укр.: Поділ) — гістарычная мясцовасць Кіева ў складзе Падольскага раёна, нізінная частка гістарычнага цэнтра горада, старажытны раён рамеснікаў і рачнікоў. Распасціраецца ўздоўж правага берага Дняпра і Кіеўскай гавані, пад гарамі Старакіеўскай, Замкавай, Шчэкавіцай і Юркавіцай, паміж пешаходным мостам праз Дняпро і Заводскай вуліцай.

Падол
укр.: Поділ
50°28′02″ пн. ш. 30°30′49″ у. д.HGЯO
Краіна	Украіна[1]
Горад	Кіеў
Адміністрацыйны раён горада	Падольскі
Дата заснавання	1921
Плошча	34,04 км²
Сайт	podilr.gov.ua
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Назва мясцовасці паходзіць ад стараславянскага «падол» — нізіна, нізінная мясцовасць. Разам з Верхнім горадам і Пячэркай Падол складае найстаражытнейшую частку горада. Першыя паселішчы — з часоў каменнага веку (25 — 15 тыс. гадоў таму, у тым ліку кірылаўская стаянка, раскапаная на сучаснай Кірылаўскай вуліцы № 59 — 61). На тэрыторыі Падола былі даўнія гістарычныя мясцовасці Біскупшчына, Борычэў, Ганчары, Дзегцяры, Кажамякі, Плоскае. Праз Падол працякала рака Пачайна.

Аж да сярэдзіны XII стагоддзя з-за апоўзняў і паводак Падгорная тэраса Дняпра была нязручнай для жылля. Тым не менш, першая дэндрадата, атрыманая археолагамі, якая сведчыць аб пачатку будаўніцтва на Падоле, — 887 год, самая ранняя для Кіева^[2]. У пачатку X стагоддзя тут з’яўляецца рэгулярная сядзібная забудова, фармуецца вулічная сетка. Засваенне Падола сведчыць аб арыентацыі новага кіеўскага насельніцтва на рачны гандаль. У часы Старажытнай Русі на Падоле знаходзіліся асноўныя гандлёвыя і рамесныя збудаванні.

Кандыдат гістарычных навук Наталля Белавус піша:

У 1571 годзе насельніцтва Кіева складала 6500 чалавек, згодна з падатковым рэестрам. Гарадское жыццё было сканцэнтравана на Падоле, тут стаяла драўляная ратуша, у якой засядаў магістрат — орган гарадскога самакіравання, як належала па Магдэбургскаму праву. Кіяўляне жылі ў драўляных дамах, мелі каля іх сады і агароды, каменнае жытло, як у заходнееўрапейскіх гарадах, яшчэ не будавалі.

— ^[3]

Раён неаднаразова падвяргаўся затапленням, разбурэннем і пажарам. Буйны пажар адбыўся 9 ліпеня 1811 года: агонь знішчыў большасць з 2068 Падольскіх дамоў, гэта значыць, больш за палову забудовы Кіева (у той час у горадзе налічвалася 3672 жылыя будынкі)^[3].

Падол, 1902 год	Кантрактовая плошча	Храм Успення Багародзіцы Пірагошчы	Падол, 2006 год

Планаў перабудовы Падола было два. Першы быў зроблены галоўным архітэктарам Кіева Андрэем Мяленскім і датаваны 17 верасня 1811 года. У ім планавалася максімальна захаваць горадабудаўнічую базу, сістэму вуліц, дзяленне на кварталы, якое фарміравалася на Падоле стагоддзямі. Аднак план аднаўлення Мяленскага не быў зацверджаны ў Пецярбургу. Пазней перапланіроўку Падола даручылі пецярбургскаму архітэктару Уільяму Гесту, у той час адміністратару будаўнічага камітэта пры Міністэрстве ўнутраных спраў Расійскай імперыі. Ён, падзякаваўшы Мяленскаму за прадстаўленыя матэрыялы і распрацоўкі, распрацаваў праект прастакутных кварталаў. Не быў улічаны рэльеф, існуючая сістэма камунікацый, вадасцёкаў, старажытная базава-планіровачная структура забудовы, кіеўскія архітэктурныя традыцыі. 3 сакавіка 1812 гэты план быў зацверджаны. Арыгінал плана Уільяма Геста да гэтага часу не знойдзены, захаваліся асобныя яго фрагменты. Мяленскаму, як галоўнаму архітэктару, прыйшлося ўвасабляць у жыццё не свае, а чужыя задумы. Падол быў цалкам перапланаваны, узбуйнены кварталы, замест звілістых, вузкіх завулкаў пракладзены прамыя вуліцы — лініі (старажытную канфігурацыю захавалі толькі некалькі вуліц — Борычэў Ток, Пакроўская, Прытыска-Мікольская). Гэтая канфігурацыя вуліц Падола захавалася да нашага часу.

Падол даў назву Падольскаму раёну, спуску і завулку. У 1920-1930-я Падол атрымаў назву Пятроўка (Пятроўскі раён) — ад прозвішча старшыні УУЦВК Рыгора Пятроўскага.

Да Падола з Верхняга горада вядуць некалькі спускаў. Самы папулярны — Андрэеўскі. Цэнтр Падола — вялікая Кантрактовая плошча, дзе кожны дом — помнік. Стары корпус Кіева-Магілянскай акадэміі — цэнтр праваслаўнай асветы славянскіх народаў (заснавана ў 1632 годзе). На Падоле таксама знаходзяцца дом Пятра, дзе, па паданні, ён спыняўся; помнік украінскаму філосафу Рыгору Скаварадзе (1976, І. П. Кавалерыдзэ). На Пакроўскай вуліцы — Пакроўская царква (1766) у стылі ўкраінскага барока архітэктара Івана Грыгаровіча-Барскага, дом залатых спраў майстра Стрэльбіцкага, званіца царквы Міколы Добрага. На Кантрактовай плошчы з 1798 года штогод праводзіўся Усерасійскі кірмаш, для чаго ў цэнтры плошчы быў пабудаваны Гасціны двор з 50 крамамі. Таксама адноўлена царква Багародзіцы Пірагошчы (1136).

Таксама сярод найбольш вядомых славутасцяў Падола — Кіева-Магілянская акадэмія, рачны порт, Флёраўскі манастыр, Ільінская царква, фунікулёр, фантан Самсона.

Фотаздымкі

• 
  Агульны выгляд Падола, 1888
• 
  Выгляд Падола ад Вазнясенскага манастыра, пачатак ХХ ст.
• 
  Від на Хрэшчатыцкую набярэжную, 1888
• 
  Выгляд Падола ў сярэдзіне XVII ст.
• 
  Від на Падол з Андрэеўскай царквы, 1888
• 
  Від на Падол з Андрэеўскай горы, пачатак 1910-х гадоў
• 
  Вуліца Сагайдачнага
• 
  Будынкі на Падоле
• 
  Лета. Падол.
• 
  Царква Багародзіцы Пірагошчы, Падол, XII ст., адноўлена ў 1997.

Зноскі

1. GeoNames — 2005. Праверана 7 красавіка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106'></a>
2. Толочко П. П. Ранняя Русь. Гісторыя і археалогія. 2013
3. Вінаградава, Марына. Сядзіба Андрэя Меленскага ў Кіеве (нявызн.). Культурная спадчына Кіева: даследаванні і ахова гістарычнага асяроддзя. К.: АртЕк. — С. 124–131 (2003). Праверана 18 верасня 2010.