Ракета-носьбіт

Раке́та-но́сьбіт (РН, таксама раке́та касмі́чнага прызначэ́ння, РКП) — апарат, які дзейнічае па прынцыпе рэактыўнага руху і прызначаны для вывядзення карыснай нагрузкі ў касмічную прастору.

Запуск ракеты-носьбіта «Пратон-К» з модулем «Зорка» для міжнароднай касмічнай станцыі

Часам тэрмін «ракета-носьбіт» ужываецца ў расшыраным значэнні: ракета, прызначаная для дастаўкі ў пэўны пункт (у космас, у далёкі раён Зямлі ці акіяна) карыснай нагрузкі (штучныя спадарожнікі Зямлі, касмічныя караблі, ядзерныя і няядзерныя баявыя блокі). У такой трактоўцы тэрмін «ракета-носьбіт» аб’ядноўвае тэрміны «ракета касмічнага прызначэння» і «міжкантынента́льная балісты́чная раке́та».

Храналагічны спіс ракет-носьбітаў

Краіна	Назва	Першы паспяховы запуск	Апошні паспяховы запуск	Дадатковая інфармацыя
СССР	Спадарожнік	4 кастрычніка 1957	3 лістапада 1957	На калязямную арбіту выведзены першы ў свеце штучны спадарожнік Зямлі
ЗША	Juno I	31 студзеня 1958	23 кастрычніка 1958
ЗША	Vanguard	17 сакавіка 1958	18 верасня 1959
СССР	Спадарожнік-3	15 мая 1958	15 мая 1958
ЗША	Juno II	6 снежня 1958	27 красавіка 1961
ЗША	Atlas B	18 снежня 1958	4 лютага 1959
СССР	Месяц	2 студзеня 1959	4 кастрычніка 1959
ЗША	Thor Agena A	28 лютага 1959	13 верасня 1960
ЗША	Thor Able	7 жніўня 1959	1 красавіка 1960
СССР	Усход	15 мая 1960	1 снежня 1960
ЗША	Thor Able-Star	13 красавіка 1960	13 жніўня 1965
ЗША	Atlas Agena-A	24 мая 1960	21 сакавіка 1965
ЗША	Thor Delta	12 жніўня 1960	18 верасня 1962
ЗША	Thor Agena B	12 лістапада 1960	15 мая 1966
ЗША	Redstone	19 снежня 1960	29 лістапада 1967
СССР	Маланка	12 лютага 1961	3 снежня 1965
ЗША	Atlas Agena-B	12 ліпеня 1961	31 студзеня 1961
ЗША	Atlas D	13 верасня 1961	7 лістапада 1967
СССР	Космас	27 кастрычніка 1961	19 снежня 1967
СССР	Усход-2	28 ліпеня 1962	12 мая 1967
ЗША	Thor Agena D	28 чэрвеня 1962	26 красавіка 1963
ЗША	Delta A	2 кастрычніка 1962	27 кастрычніка 1962
ЗША	Delta B	13 снежня 1962	19 сакавіка 1964
ЗША	Atlas Agena-D	12 ліпеня 1963	20 ліпеня 1965
СССР	Усход	16 кастрычніка 1963	29 чэрвеня 1976
ЗША	Atlas Centaur	27 лістапада 1963	14 ліпеня 1967
ЗША	Delta C	27 лістапада 1963	22 студзеня 1969
ЗША	Saturn I	29 студзеня 1964	30 ліпеня 1965
СССР	Маланка-М	2 красавіка 1964	30 верасня 2010
ЗША	Titan II	8 красавіка 1964	18 кастрычніка 2003
СССР	Космас-1	18 жніўня 1964	28 снежня 1965
ЗША	Delta D	19 жніўня 1964	6 красавіка 1965
ЗША	Titan IIIA	11 лютага 1965	6 мая 1965
ЗША	Thor Burner	20 мая 1965	24 мая 1975
СССР	Пратон	16 ліпеня 1965	6 ліпеня 1966
ЗША	Titan IIIC	12 кастрычніка 1965	6 сакавіка 1982
ЗША	Delta E	6 лістапада 1965	1 красавіка 1971
Францыя	Дыямант-А	26 лістапада 1965	15 лютага 1967
ЗША	Atlas-Е	1 чэрвеня 1966	20 красавіка 1967
ЗША	Saturn IB	5 ліпеня 1966	15 ліпеня 1975
ЗША	Titan IIIB	29 ліпеня 1966	23 кастрычніка 1970
СССР	Саюз	28 лістапада 1966	24 мая 1975
ЗША	Delta G	14 снежня 1966	7 верасня 1967
СССР	Усход-2М	28 лютага 1967	29 жніўня 1991
СССР	Пратон-К	2 сакавіка 1968	30 сакавіка 2012
СССР	Космас-2	16 сакавіка 1967	18 чэрвеня 1977
СССР	Космас-3	16 сакавіка 1967	27 жніўня 1968
СССР	Космас-3М	15 мая 1967	27 красавіка 2010
ЗША	Saturn V	9 лістапада 1967	14 мая 1973
СССР	Цыклон-2А	27 кастрычніка 1967	1 лістапада 1968
СССР	Цыклон-2	6 жніўня 1969	24 чэрвеня 2006
ЗША	Delta J	4 ліпеня 1968	4 ліпеня 1968
ЗША	Delta N	16 жніўня 1968	12 сакавіка 1972
ЗША	Delta M	19 снежня 1968	13 сакавіка 1971
Францыя	Дыямант-Б	10 сакавіка 1970	21 мая 1972
Кітай	Чанчжэн 1	24 красавіка 1970	3 сакавіка 1971
СССР	Саюз-Л	24 лістапада 1970	12 жніўня 1971
ЗША	Titan IIID	15 чэрвеня 1971	17 лістапада 1982
Вялікабрытанія	Black Arrow	28 кастрычніка 1971	28 кастрычніка 1971
СССР	Саюз-М	27 снежня 1971	31 сакавіка 1976
ЗША	Delta L	31 студзеня 1972	31 студзеня 1972
ЗША	Delta-900	23 ліпеня 1972	6 лістапада 1973
ЗША	Delta-1000	23 верасня 1972	21 чэрвеня 1975
СССР	Саюз-У	18 мая 1973	24 жніўня 2011
Кітай	Feng Bao 1	18 верасня 1973	19 верасня 1981
ЗША	Delta-2000	13 красавіка 1974	6 кастрычніка 1981
Кітай	Чанчжэн 2	5 лістапада 1974	26 студзеня 1978
ЗША	Titan IIIE	10 снежня 1974	5 верасня 1977
Францыя	Diamant BP4	6 лютага 1975	27 верасня 1975
ЗША	Delta-3000	13 снежня 1975	24 сакавіка 1989
СССР	Цыклон-3	24 чэрвеня 1977	30 студзеня 2009
Францыя	Ariane 1	24 снежня 1979	22 лютага 1986
Кітай	Чанчжэн 2C	9 верасня 1982	11 красавіка 2007
ЗША	Titan 34D	30 кастрычніка 1982	25 верасня 1992
СССР	Саюз-У2	28 снежня 1982	3 верасня 1995
Кітай	Чанчжэн-3	8 красавіка 1984	25 чэрвеня 2000
Францыя	Ariane 3	4 жніўня 1984	12 ліпеня 1989
СССР	Зеніт-2	21 чэрвеня 1985	10 чэрвеня 2004
СССР	Энергія	15 мая 1987	15 лістапада 1988	Ракета-носьбіт для праекта «Буран»
Францыя	Ariane 2	21 лістапада 1987	2 красавіка 1989
Францыя	Ariane 44LP	15 чэрвеня 1988	27 лістапада 2001
Кітай	Чанчжэн 4	6 верасня 1988	3 верасня 1990
Ізраіль	Shavit	19 верасня 1988	3 красавіка 1990
ЗША	Delta-6000	14 лютага 1989	24 ліпеня 1992
Францыя	Ariane 44L	5 чэрвеня 1989	15 лютага 2003
ЗША	Titan IV	14 чэрвеня 1989	12 жніўня 1998
ЗША	Delta-4000	27 жніўня 1989	12 чэрвеня 1990
ЗША	Delta-5000	18 лістапада 1989	18 лістапада 1989
Францыя	Ariane 4	22 студзеня 1990	3 снежня 1999
ЗША	Pegasus	5 красавіка 1990	9 кастрычніка 2000
Кітай	Чанчжэн 2E	16 ліпеня 1990	28 снежня 1995
ЗША	Atlas I	25 ліпеня 1990	25 красавіка 1997
Францыя	Ariane 42P	20 лістапада 1990	4 мая 2002
ЗША	Delta-7000	26 лістапада 1990	8 чэрвеня 2007
Францыя	Ariane 44P	4 красавіка 1991	25 верасня 2001
ЗША	Atlas II	7 снежня 1991	16 сакавіка 1998
ЗША	Atlas IIA	10 чэрвеня 1992	5 снежня 2002
Кітай	Чанчжэн 2D	9 жніўня 1992	25 мая 2007
Расія	Старт-1	25 сакавіка 1993	25 красавіка 2006
Францыя	Ariane 42L	12 мая 1993	23 студзеня 2002
ЗША	Atlas IIAS	16 снежня 1993	31 жніўня 2004
Японія	H-II	4 лютага 1994	21 лютага 1998
Кітай	Чанчжэн-3A	8 лютага 1994	24 кастрычніка 2007
ЗША	Taurus	13 сакавіка 1994	4 сакавіка 2011
Індыя	ASLV	4 мая 1994	4 мая 1994
ЗША	Pegasus XL	27 чэрвеня 1994	25 красавіка 2007
Індыя	PSLV	15 кастрычніка 1994	23 красавіка 2007
Расія	Рокат	26 снежня 1994	1 лютага 2011
Ізраіль	Shavit-1	5 красавіка 1995	10 чэрвеня 2007
Кітай	Чанчжэн-3B	14 лютага 1996	05 ліпеня 2007
Японія	M-V	12 лютага 1997	22 верасня 2006
ЗША	Titan IVB	23 лютага 1997	19 кастрычніка 2005
Францыя	Ariane 5G	30 кастрычніка 1997	18 снежня 2009
Расія	Штыль	7 ліпеня 1998	26 мая 2006
ЗША	Delta 3	27 жніўня 1998	23 жніўня 2000
Расія Украіна	Зеніт-3SL	28 сакавіка 1999	24 верасня 2011
Расія Украіна	Днепр	21 красавіка 1999	17 жніўня 2011
Кітай	Чанчжэн 4B	10 мая 1999	19 верасня 2007
Кітай	Чанчжэн 2F	19 лістапада 1999	25 верасня 2008	РН прызначана для запуска КК Шэньчжоў
ЗША	Minotaur	27 студзеня 2000	6 лютага 2011
ЗША	Atlas IIIA	24 мая 2000	13 сакавіка 2004
Расія	Пратон-М	7 красавіка 2001	13 снежня 2015
Індыя	GSLV	18 красавіка 2001	25 снежня 2010
Расія	Саюз-ФГ	21 мая 2001	8 чэрвеня 2011
Японія	H-IIA	29 жніўня 2001	24 лютага 2007
Францыя	Ariane-5 ECA	11 снежня 2002	20 мая 2011
ЗША	Delta 7000H	8 ліпеня 2003	10 чэрвеня 2011
ЗША	Atlas IIIB	21 лютага 2002	3 лютага 2005
ЗША	Atlas-5	21 жніўня 2002	5 жніўня 2011
Кітай	Kaitou-1	15 верасня 2002	16 верасня 2003
ЗША	Delta IV Medium	20 лістапада 2002	11 сакавіка 2011
Расія	Саюз-2	8 лістапада 2004	21 кастрычніка 2011
ЗША	Delta IV Heavy	21 снежня 2004	20 студзеня 2011
Кітай	Чанчжэн-4C	11 лістапада 2007	11 лістапада 2007
Іран	Кавешгяр-1	4 лютага 2008 года	4 лютага 2008
Францыя	Ariane-5 ES-ATV	9 сакавіка 2008	16 лютага 2011
Расія Украіна	Зеніт-3SLБ	28 красавіка 2008 года	11 снежня 2015	Рэкорд 27 спадарожнікаў
ЗША	Falcon 9	4 чэрвеня 2010 года	22 снежня 2015	Ракета прыватнай фірмы SpaceX
ЕКА	Vega	13 лютага 2012 года	13 лютага 2012
Паўночная Карэя	«Ынха-3»	12 снежня 2012 года	12 снежня 2012	Выведзены штучны спадарожнік Зямлі КНДР «Кванмёнсон-3» (кар. «Яркая зорка»)
Кітай	Куайчжоў	25 верасня 2013 года	21 снежня 2014 года

Спасылкі

• Храналогія касмічных пускаў і падзей СССР і Расіі Архівавана 3 студзеня 2012.
• Храналогія замежных пускаў і падзей Архівавана 14 кастрычніка 2013.
• Encyclopedia Astronautica