Еўрапейскае касмічнае агенцтва

Еўрапейскае касмічнае агенцтва (скарочана ЕКА; англ.: European Space Agency, ESA) — міжнародная арганізацыя, створаная ў 1975 годзе ў мэтах даследавання космасу.

Еўрапейскае касмічнае агенцтва
Лагатып ЕКА
Краіна	Францыя
Штаб-кватэра	Парыж Дадатковыя цэнтры: Нордвейк Дармштат Кёльн Фраскаці Вільянуэва-дэ-ла-Каньяда Куру, касмадром
Тып арганізацыі	міжнародная арганізацыя
Афіцыйныя мовы	англійская, французская і нямецкая
Кіраўнікі
Генеральны дырэктар	Жан-Жак Дардэн (Jean-Jacques Dordain)
Заснаванне
Дата заснавання	31 мая 1975 года
Галіна	Навукова-даследчая работа[d][1] і activities of extraterritorial organizations and bodies[d][2]
Член у	22 дзяржавы-удзельніцы
ESA.int
Медыяфайлы на Вікісховішчы

ЕКА складаецца з 22 сталых членаў, у некаторых праектах таксама бяруць удзел Славенія, Латвія і Канада.

Арганізацыя ЕКА

Штаб-кватэра Агенцтва знаходзіцца ў Парыжы. У Нордвейку (Нідэрланды) размешчаны Еўрапейскі цэнтр касмічных даследаванняў і тэхналогій. Еўрапейскі касмічны цэнтр кіравання размешчаны ў Дармштаце (Германія). У іншым германскім горадзе, Кёльне, размешчаны Еўрапейскі цэнтр астранаўтаў. Цэнтр назірання за Зямлёй і інфармацыйны цэнтр Еўрапейскага касмічнага агенцтва знаходзяцца ў Фраскаці пад Рымам (Італія). Для запускаў створаных касмічных апаратаў выкарыстоўваецца касмадром Куру ў Французскай Гвіяне. ЕКА мае кантактныя офісы ў Бельгіі, ЗША і Расіі і наземныя станцыі сачэння па ўсім свеце.

У агенцтве ўвесь час працуе 1907 чалавек (2005), а яго бюджэт складае 2977 мільёнаў еўра (2005).

Дзяржавы-удзельнікі і бюджэт

Членства і ўклад у ESA

     Краіны-ўдзельнікі ESA     паводле ECS пагаднення     падпісалі Пагадненне аб Супрацоўніцтве

     Краіны-ўдзельнікі ESA     Асацыяваныя ўдзельнікі     паводле ECS пагаднення     якія падпісалі Пагадненне пра Супрацоўніцтва

У гэтай табліцы прадстаўлена агульная інфармацыя пра краіны, якія ўваходзяць у ESA, і іх уклад.

Дзяржава	Уваходжанне	Нацыянальная праграма	Уклад (млн. €)	Уклад (%)
Францыя[3]	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	CNES	&&&&&&&&&&&&0718.800000718,8	&&&&&&&&&&&&&017.90000017,9%
Германія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	DLR	&&&&&&&&&&&&0750.500000750,5	&&&&&&&&&&&&&018.70000018,7%
Італія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	ASI	&&&&&&&&&&&&0350.500000350,5	&&&&&&&&&&&&&&08.7000008,7%
Вялікабрытанія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	UKSA	&&&&&&&&&&&&0240.&&&&&0240,0	&&&&&&&&&&&&&&06.&&&&&06,0%
Іспанія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	CDTI	&&&&&&&&&&&&0184.&&&&&0184,0	&&&&&&&&&&&&&&04.6000004,6%
Бельгія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	BELSPO	&&&&&&&&&&&&0169.800000169,8	&&&&&&&&&&&&&&04.2000004,2%
Нідэрланды	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	NSO	&&&&&&&&&&&&&060.30000060,3	&&&&&&&&&&&&&&01.5000001,5%
Швейцарыя	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	SSO	&&&&&&&&&&&&0105.600000105,6	&&&&&&&&&&&&&&02.6000002,6%
Швецыя	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	SNSB	&&&&&&&&&&&&&065.30000065,3	&&&&&&&&&&&&&&01.6000001,6%
Данія	01980-10-30 30 кастрычніка 1980	DTU Space	&&&&&&&&&&&&&027.80000027,8	&&&&&&&&&&&&&&00.7000000,7%
Ірландыя	01980-12-10 10 снежня 1980	EI	&&&&&&&&&&&&&015.60000015,6	&&&&&&&&&&&&&&00.4000000,4%
Нарвегія[4]	01986-12-30 30 снежня 1986	NSC	&&&&&&&&&&&&&063.10000063,1	&&&&&&&&&&&&&&01.6000001,6%
Аўстрыя	01986-12-30 30 снежня 1986	FFG	&&&&&&&&&&&&&052.20000052,2	&&&&&&&&&&&&&&01.3000001,3%
Фінляндыя	01995-01-01 01 студзеня 1995	TEKES	&&&&&&&&&&&&&019.40000019,4	&&&&&&&&&&&&&&00.5000000,5%
Партугалія	02000-11-14 14 лістапада 2000	FCT	&&&&&&&&&&&&&015.80000015,8	&&&&&&&&&&&&&&00.4000000,4%
Грэцыя	02005-03-09 9 сакавіка 2005	ISARS	&&&&&&&&&&&&&&08.6000008,6	&&&&&&&&&&&&&&00.2000000,2%
Люксембург	02005-06-30 30 чэрвеня 2005	Luxinnovation	&&&&&&&&&&&&&015.&&&&&015,0	&&&&&&&&&&&&&&00.4000000,4%
Чэхія	02008-11-12 12 лістапада 2008	CSO	&&&&&&&&&&&&&011.50000011,5	&&&&&&&&&&&&&&00.3000000,3%
Румынія[5][6]	02011-12-23 23 снежня 2011	ROSA	&&&&&&&&&&&&&&07.6000007,6	&&&&&&&&&&&&&&00.2000000,2%
Польшча	02012-11-19 19 лістапада 2012	CBK	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0
Эстонія	02015-02-04 4 лютага 2015	ESO	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0
Венгрыя	02015-02-24 24 лютага 2015	HSO	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0	&&&&&&&&&&&&&&00.&&&&-0
Асацыяваныя ўдзельнікі
Канада[7][8]	01979-01-01 01 студзеня 1979[7]	CSA	&&&&&&&&&&&&&018.70000018,7	&&&&&&&&&&&&&&00.5000000,5%
Удзельнікі і партнёры			&&&&&&&&&&&02900.1000002 900,1	&&&&&&&&&&&&&072.10000072,1%
zb Еўрасаюз	02004-05-28 28 мая 2004[9]	ESP	&&&&&&&&&&&&0867.700000867,7	&&&&&&&&&&&&&021.60000021,6%
zcпаводле ECS пагаднення	—	—	&&&&&&&&&&&&&&05.8000005,8	&&&&&&&&&&&&&&00.1000000,1%
zdІншыя паступленні	02025 —	02025 —	&&&&&&&&&&&&0246.500000246,5	&&&&&&&&&&&&&&06.1000006,1%
Усяго ESA			&&&&&&&&&&&04020.1000004 020,1	&&&&&&&&&&&&0100.&&&&&0100,0%

Выдаткаванне і размеркаванне бюджэту

Бюджэт ESA складаў 2,977 млрд. € у 2005 годзе, 2,904 млрд. € у 2006, 3,018 млрд. € у 2008 і 3,600 млрд. € у 2009^[10][11]. Кожныя 3-4 года члены ESA узгадняюць бюджэтны план на некалькі гадоў на канферэнцыі членаў ESA. Хоць план можа быць зменены, ён вызначае асноўны кірунак дзейнасці. Апошняя канферэнцыя была праведзена ў 2008 годзе, калі быў вызначаны бюджэт да 2012 года.

Як правіла краіны маюць уласныя касмічныя праграмы, якія па-рознаму ўзаемадзейнічаюць з ESA у фінансавым і арганізацыйным плане. Да прыкладу, французскае касмічнае агенцтва CNES мае бюджэт, які перавышае вылучаемыя ESA сродкі ўдвая. Існуюць таксама сумесныя праекты паміж ESA і нацыянальнымі касмічнымі агенцтвамі.

Пашырэнне

Уваходжанне ў ESA адбываецца у тры этапы. На першым этапе краіна падпісвае Пагадненне аб Супрацоўніцтве (англ.: Cooperation Agreement). Калі краіна жадае больш поўна супрацоўнічаць з ESA, яна падпісвае ECS пагадненне (англ.: European Cooperating State Agreement). Пагадненне дзейнічае на працягу пяці гадоў, па заканчэнні якіх краіна можа або пачаць перамовы аб поўным членстве, або падпісаць новае пагадненне.

Статус «ECS пагадненне» атрымалі 5 краін: Славенія, Латвія, Славакія, Літва і Балгарыя.

Статус «Пагадненне аб Супрацоўніцтве» атрымалі 5 краін: Кіпр, Мальта, Турцыя, Украіна і Ізраіль.^[12] Статус назіральніка даецца краінам, якія разглядаюць патэнцыйную магчымасць супрацоўніцтва а ў далейшым і далучэнні да касмічнага агенцтва.

Магчымая кааперацыя з іншымі агенцтвамі

Існуюць планы да 2014 годзе зрабіць ESA агенцтвам Еўрасаюза^[13].

Праекты ЕКА

• Арыян — сямейства ракет-носьбітаў
• Спейслэб — модуль для астранаўтаў, не адлучны падчас палёту караблёў ЗША «Спейс шатл»
• Каламбус — першапачаткова праект асобнай арбітальнай станцыі, рэалізаваны ў выглядзе модуля МКС
• ATV — аўтаматычны грузавы карабель
• Джота — АМС да каметы Галея
• Гюйгенс — пасадачны модуль для Тытана (спадарожніка Сатурна) на АМС «Касіні» (сумесна з NASA)
• Смарт-1 — АМС да Месяца
• Разета — АМС да каметы
• Марс-экспрэс — АМС да Марса
• Венера-экспрэс — АМС да Венеры
• BepiColombo — сумесная з JAXA АМС да Меркурыя
• Дарвін — касмічны інфрачырвоны тэлескоп (распрацоўваецца да 2015 г.)
• Gaia — касмічны тэлескоп (распрацоўваецца да 2011 г.)
• Galileo — спадарожнікавая сістэма навігацыі, якая на гэты момант распрацоўваецца.
• MetOp — метэаралагічныя спадарожнікі
• YES і YES2 — спадарожнікі маладых інжынераў
• Гермес — шматразовы крылаты пілатуемы касмічны карабель (адменены праект 1987—1993 гг.)
• Вега — лёгкая ракета-носьбіт.
• Саюз-СТ — замоўленая ў Расіі ракета-носьбіт для запускаў з Куру
• CSTS — часткова-шматразовы бяскрылы пілатуемы касмічны карабель (распрацоўваецца да 2018 г.)

Праграмы ЕКА

ЕКА арганізоўвала і арганізоўвае праграмы фундаментальных касмічных даследаванняў:^[14]

• EURECA
  • Horizon 2000  (венг.),
  • Horizon 2000 plus
  • Cosmic Vision
• Aurora