Свята-Крыжаўзвіжанская царква (Варацэвічы)

Свята-Крыжаўзвіжанская царква — праваслаўны храм у вёсцы Варацэвічах Іванаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Размешчана ў цэнтры вёскі.

Праваслаўны храм
Свята-Крываўзвіжанская царква
52°06′31,97″ пн. ш. 25°22′55,28″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Варацэвічы
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Пінская і Лунінецкая
Благачынне	Іванаўскае
Архітэктурны стыль	псеўдарускі
Архітэктар	Леанард Аўгусцінавіч Кржыжаноўскі
Будаўніцтва	1869—1872 гады
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000265шыфр 113Г000265
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Свята-Крыжаўзвіжанская царква.

Гісторыя

Пабудавана ў 1869—1872 (1874) гадах з цэглы. Выбар пляцоўкі пад будаўніцтва і яе план у 1864 годзе склаў інжынер-архітэктар М. Я. Чакмасаў і прыватны землямер Тарасевіч^[1]. Каштарыс на ўзвядзенне храма ў тым жа годзе выканаў архітэктар М. М. Барташэўскі^[2].

Пры расчыстцы пляцоўкі была знесена карчма. Нейкі час існавала струхлелая драўляная царква, спраектаваная старшым грамадзянскім інжынерам Яноўскім у 1842 годзе замест ранейшага храма.

Для храма быў выкарыстаны «нармальны» праект № 2 бутавай царквы на 300 чалавек, распрацаваны Леанардам Кржыжаноўскім у 1870 годзе^[3]. Падрадчыкамі з’яўляліся жыхары Чарнігаўскай губерні І. Ц. Сяргееў і яго сын Кузьма.

Храм асвяцілі ў 1872 годзе. У 1920—30-я гады царква была закрыта, царкоўныя рэчы разабралі прыхаджане. Шмат рэчаў вернута ў царкву ў час яе адкрыцця ў 1993 годзе.

Архітэктура

Помнік архітэктуры псеўдарускага стылю. Манументальны белакаменны будынак з развітай аб’ёмна-прасторавай кампазіцыяй, якую фарміруюць 3-ярусная шатровая званіца (дабудавана ў 1882), прамавугольная ў плане трапезная, кубападобная малітоўная зала, да якой далучана паўкруглая апсіда. Розная вышыня аб’ёмаў, панаванне сярод іх шмат’яруснай шатровай званіцы з макаўкай стварае шматпланавую маляўнічую кампазіцыю.

Чатырохсхільны дах асноўнага аб’ёму і шацёр званіцы завершаны цыбулепадобнымі галоўкамі на гранёных барабанах. Галоўны ўваход аформлены арачным прафіляваным парталам. Фасады расчлянёны парнымі і адзінарнымі арачнымі аконнымі праёмамі ў руставаных ліштвах. Пластыка фасадаў насычана архітэктурным дэкорам, запазычаным са старажытнарускага царкоўнага дойлідства: аркатурныя фрызы, броўкі, гарадкі, парэбрык, кілепадобныя ліштвы і інш.

У інтэр’еры апсіда раскрываецца ў малітоўную залу шырокім арачным прасветам і вылучана 2-ярусным іканастасам. Вуглы залы скошаны, зала перакрыта плоскай столлю на падугах.

Разны ківот і іканастас спраектаваў у 1870 годзе брэсцкі архітэктар Мсціслаў Барташэўскі^[2]. Ганаровае месца ў інтэр’еры храма займае абраз «Ісус Хрыстос» з дароўным надпісам, падараваны царкве ў дзень яе асвячэння гаспадаром маёнтка Напалеонам Ордам (адноўлены 12 снежня 1907)^[4].

Зноскі

1. Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 24. — Мн., «Права і эканоміка». — 2018. — С. 77, 80–81
2. Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 22. — Мінск: «Права і эканоміка», 2017. — С. 77—78
3. Кулагин А. Н. Архивные сведения о гродненских зодчих XIX — начала XX веков // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 23. — Мінск, «Права і эканоміка». — 2017. — С. 47—48
4. Варацэвічы. // Іванаўская цэнтральная раённая бібліятэка, 2019. (бел.)