Станіслаў Расалоўскі

Станіслаў Расалоўскі (пол. Stanisław Rosołowski, нар. 5 лютага 1797 у Ружанах, пам. 31 жніўня 1855 у Вільні) — лекар, перакладчык і паэт^[3].

Станіслаў Расалоўскі
Род дзейнасці	перакладчык, паэт, урач
Дата нараджэння	1797[1][2]
Месца нараджэння	Ружаны
Дата смерці	1855[1][2]
Месца смерці	Вільня, Віленскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Бернардзінскія могілкі
Альма-матар	Віленскі ўніверсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў незаможнай сям’і ў мястэчку Ружаны^[4]. Ён рана страціў бацьку, і маці, Францішка, выйшла замуж зноў за акцёра Ігната Кучынскага і выступала пераважна на віленскай сцэне.

Айчым хацеў, каб ён заняўся музыкай, але пасля заканчэння гімназіі Станіслаў паступіў на медыцынскі факультэт Віленскага ўніверсітэта. У 1817 годзе ён прадставіў дысертацыю: «De polipi cordi vivente in hominis generatione»^[5] (Вільня, 1818), за якую атрымаў ступень доктара медыцыны.

Падчас вучобы ён быў вучнем віленскага прафесара медыцыны Юзафа Франка, які вылучаў яго сярод іншых студэнтаў і ў сваіх мемуарах называў сваім сябрам. Пасля сканчэння вучобы быў накіраваны на працу лекарам на Піншчыну, але здолеў вярнуцца ў Вільню.

У 1820 годзе ажаніўся на Кацярыне Апіц, дочцы віленскага пекара.

Паводле Адама Ганорыя Кіркора падчас эпідэміі халеры выконваў свае абавязкі лекара з прысвячэннем, як у Вільні, так і ў Мінску (1831). У 1835 годзе быў абраны чальцом Віленскага медычнага таварыства, аднак асаблівай ініцыятывай не вырозніваўся.

Найбольш вядомы як паэт-перакладчык, класіцыст. Паводле Адынца, да з’яўлення Міцкевіча Расалоўскі разам з Ігнатам Шыдлоўскім «былі карыфеямі паэзіі ў Вільні». Пераклады Расалоўскага за паэтычныя вартасці і вернасць арыгінальнаму стылю высока ацэньваў Уладзіслаў Сыракомля.

У 1815 годзе ён публічна прадставіў пераклад фрагмента дзявятай кнігі "Энеіды" Вергілія. Праз чатыры гады ў «Віленскім дзённіку» быў апублікаваны яшчэ адзін фрагмент «Энеіды», восьмая песня.

Сярод аўтараў, чые творы ён перакладаў, былі: Расін («Ода вясковаму жыццю»), Лебрэн, Байран (урыўкі з «Чайльд Гарольда»), Мур («Ірландскія мелодыі»), Ламарцін. Публікаваў пераклады ў часопісах «Tygodnik Wileński», «Dziennik Wileński», «Biruta» i «Znicz» Юзэфа Крачкоўскага і «Radegast» Адама Кіркора.

У 1834 быў анансаваны выхад двухтомніка паэтычных твораў Расалоўскага, але гэтага так і не адбылося.

З яго вядомых уласных паэтычных твораў вядома няшмат, пераважна гэты былі невялікія творы, напісаныя з асабістых нагодаў.

Вельмі вострую характарыстыку Расалоўскаму даў у сваіх успамінах Станіслаў Мараўскі: «Ён стаў сапраўдным бічом, сапраўдным трутнем Вільні і цалкам заслужыў агульную пагарду, якая яго акружала і якая не апраўдвала яго убогасці»^[6]. Але вельмі цёпла пра Расалоўскага адгукаўся Кіркор, які называў яго сваім даўнім сябрам і хваліў яго магутную і выразную сілу прамаўлення. Так ці інакш, у памяці сучаснікаў Расалоўскі застаўся як «доктар-паэт» (так яго паўсюдна называлі).

У Станіслава Расалоўскага была дачка Зоф’я, якая ў 1838 годзе была настаўніцай у жаночым пансіянаце ў Гродне, і сын Эдвард, які вучыўся ў Віленскай медыцынскай акадэміі і памёр у маладым узросце. Сам ён жыў у Вільні, дзе і памёр 31 жніўня 1855 года. Пасмяротную імшу адпраўлялі ў касцёле святога Яна, хорам дырыжыраваў Станіслаў Манюшка.

Быў пахаваны на Бернардзінскіх могілках, побач з раней памерлымі сынам і жонкай^[7].

Спіс перакладаў

• Słodycz wiejskiego życia, przez Rakana, p. Stanisława Rosołowskiego. 1817. II. 239.
• Powrót na wieś, p. Stanisława Rosołowskiego. 1818. I. 409.
• Smierć Kakusa, ustęp z Wirgiliusza, p. Stanisława Rosołowskiego. 1819. II. 407.
• Tass. Oda napisana przez Victorina Fabre i uwieńczona jednomyślnem zdaniem akademii de Jeux Floraux, przekładania Stanislawa Rosołowskiego. 1820. II. 62.
• Oda na śmierć J. B. Rosseau, napisana przez Le Franc de Pompignau, przekładania Stanislawa Rosołowskiego. M. D. 1820. II. 339.
• Dobroczynność. Oda Delilla, przez Stanislawa Rosołowskiego. 1820. III. 183.
• Zapadnienie Lizbony, z franc. P. Le Brun, p. Stanisława Rosołowskiego. 1821. I. 442.
• Rosołowskiego Stanislawa: Oda do słońca z powodu nieszczęść, jakie trapily ziemię po zapadnieniu Lizbony, z Le Bruna. 1822, II. 71.
• Wspomnienie Ady. Wyjątek z 3-ej pieśni poematu Lorda Byrona pod tytułem: Child Harold, przeklad Stanislawa Rosołowskiego. 1829. LN (Literatura Nadobna). IV. 40.
• Melodye Irlandzkie Tomasha Moore, przełożone p. Stan. Rosołowskiego M. D. 1829. LN. IV. 115.
• Hymn do Boga, naśladowany z Adyssona p. Stan. Rosołowskiego. 1829. LN (Literatura Nadobna). IV. 255.
• Dydona. Tragedya p. Le Franc de Pompignan, p. Stan. Rosołowskiego (wyjątki). 1818. I. 496; II. 83.
• «Radegast»:
• W Imionniku do Flory B. (St. R.) str.16.
• Ułamek z 3cięj pieśni Child Harolda, poematu Lorda Byrona. (St. Rosołowskiego) str. 62.
• Melodja IX. z Byrona. (St. R.) str. 64.
• Więrsz Byrona do Miss Chaworth. (St. R.) str. 66.
• «Znicz»:
• Rosołowskiego S. Wyjatek o człowieku z harmonij śś. Lamartina str. 118.
• Wiersz Wiktora Hugo do młodej dziewczyny str. 191.
• Odpowiedż Byrona na list Przyjaciela str. 212.