Тэбрыз

Тэбры́з^[4], Таўры́з^[4] (перс.: تبریز Tabriz, азерб. Təbriz, تبریز) — горад з насельніцтвам 1,4 мільёна чалавек ля возера Урмія ў Іране, адміністрацыйны цэнтр іранскай правінцыі Усходні Азербайджан. У горадзе асноўны склад насельніцтва складаюць азербайджанцы, пасля іх вынікаюць персы, курды і іншыя нацыянальнасці. Насельніцтва размаўляе як на азербайджанскай, так і на персідскай мовах. Чацвёрты па велічыні горад Ірана.

Тэбрыз перс.: تبریز Сцяг Краіна  Іран[1] Каардынаты 38°04′26″ пн. ш. 46°17′46″ у. д.HGЯO Кіраўнік Q134086976? Плошча 324 км² Вышыня цэнтра 1 340 м Насельніцтва ▲1 558 693 чал. (2016)[2][3] Часавы пояс UTC+03:30 Тэлефонны код 041 Паштовыя індэксы 51368 Аўтамабільны код 15 Афіцыйны сайт tabriz.ir Тэбрыз на карце Ірана

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

• IV стагоддзе да н.э. — сталіца Атрапатэны.
• III—VII стагоддзя — у складзе дзяржавы Сасанідаў.
• XII—XIII стагоддзя — сталіца дзяржавы Атабекаў Азербайджана.
• 1220—1222 — горад тройчы падвергся нападу манголаў падчас Першага, разведвальнага паходу манголаў на Паўднёвы Каўказ (1220—1222) і тройчы ад іх адкупіўся.
• XIII—XIV стагоддзя — адна са сталіц дзяржавы ільханаў-Хулагуідаў.
• 1375—1468 — сталіца Кара-Каюнлу.
• 1469—1501 — сталіца Ак-Каюнлу.
• 1501—1555 — сталіца дзяржавы Сефевідаў.

Горад тройчы быў разбураны (у 858 годзе, 1041 годзе і 1721 годзе) з-за магутных землетрасенняў, а таксама моцна пацярпеў падчас баявых дзеянняў падчас ірана-іракскай вайны 1980—1988 гадоў

Насельніцтва

Год Колькасць 1974 510 000 [5] 1983 852 000 [6] Год Колькасць 1995 1 450 000 [7] 2011 1 500 000 [8] Год Колькасць 2016 1 558 693 [2][3]

Эканоміка

Гістарычна Тэбрыз быў буйным гандлёвым цэнтрам, пра што сведчыць старадаўні Тэбрызскі базар — помнік Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Цяпер горад з’яўляецца другім па значэнні прамыслова-індустрыяльным цэнтрам Ірана. У горадзе размешчана сетка профільных заводаў і фабрыкаў Іранскай трактарабудаўнічай кампаніі «Тэбрыз Махсен», якая складае ядро машынабудаўнічай індустрыі Ірана, філіялы якой дзейнічаюць у шматлікіх гарадах краіны і за мяжой. У горадзе размешчаны таксама нафтаперапрацоўчы, хімічны і цэментавы заводы. Развіта лёгкая і тэкстыльная прамысловасць, функцыянуе дыванаткацкая прадзільная фабрыка.

Навука і адукацыя

У 1898 годзе вядомы персідскі паэт Абід-аль-Мемалік пачаў выдаваць у Тэбрызе газету «Адаб».

У Тэбрызе дзейнічаюць каля дваццаці вышэйшых навучальных устаноў, сярод якіх вылучаюцца Тэбрызскі ўніверсітэт, Тэбрызскі ўніверсітэт медыцынскіх навук, Універсітэт мастацтваў і Універсітэт педагогаў Азербайджана. У горадзе знаходзіцца Цэнтр навукі і тэхналогій Усходняга Азербайджана і Тэбрызская нацыянальная бібліятэка.

Гарады-пабрацімы

•  Баку, Азербайджан^[9][10]
•  Газа, Дзяржава Палесціна
•  Конья, Турцыя
•  Магілёў, Беларусь (17 красавіка 2012)^[11]
•  Стамбул, Турцыя
•  Худжанд, Таджыкістан

Вядомыя асобы

• Гегам Багдасаравіч Сар’ян (1902—1976) — армянскі паэт^[12].

Гл. таксама

• Тэбрызская школа мініяцюры
• Тэбрызскі дыван