Францыск (Папа Рымскі)

Францыск, Каталіцкая Царква ў Беларусі афіцыйна ўжывае імя Францішак^[8], свецкае імя Хорхэ Марыа Берголья (ісп.: Jorge Mario Bergoglio; 17 снежня 1936(1936-12-17)^[2][3][…], Флорэс^[d], Буэнас-Айрэс^[4] — 21 красавіка 2025(2025-04-21)^[5][6][…], Domus Sanctae Marthae^[d], Ватыкан^[7]) — 266-ы Папа Рымскі (2013–2025), раней — аргенцінскі каталіцкі дзеяч.

Яго Святасць Францыск
лац.: Franciscus
герб Папы Францыска[d]
266-ы папа 13 сакавіка 2013 — 21 красавіка 2025
Папярэднік	Бенедыкт XVI
Пераемнік	Леў XIV
дапаможны біскуп 20 мая 1992 — 3 чэрвеня 1997
Дыяцэзія	Архідыяцэзія Буэнас-Айрэса[d]
архібіскуп-каад’ютар[d] 3 чэрвеня 1997 — 28 лютага 1998
Дыяцэзія	Архідыяцэзія Буэнас-Айрэса[d]
Кардынал-святар 21 лютага 2001 — 13 сакавіка 2013
Архібіскуп Буэнас-Айрэса[d] 28 лютага 1998 — 13 сакавіка 2013
Дыяцэзія	Архідыяцэзія Буэнас-Айрэса[d]
Папярэднік	Антоніа Кварасіна[d]
Пераемнік	Марыа Аўрэліа Полі[d]
тытулярны біскуп 20 мая 1992 — 3 чэрвеня 1997
Дыяцэзія	Дыяцэзія Аукі (тытулярная)[d]
Папярэднік	Тэадор Губрых[d]
Пераемнік	Мячыслаў Цісла[d]
дыяцэзіяльны біскуп[d] 30 лістапада 1998 — 13 сакавіка 2013
Дыяцэзія	Ардынарыят Аргенціны для верных усходняга абраду[d]
Папярэднік	Антоніа Кварасіна[d]
Пераемнік	Марыа Аўрэліа Полі[d]
Патрыярх Захаду[d] 13 сакавіка 2013 — 21 красавіка 2025
Папярэднік	Бенедыкт XVI
Правінцыял Аргенцінска-ўругвайскай правінцыі езуітаў[d] 1973 — 1979
Адукацыя	Факультэт філасофіі і тэалогіі Сан-Мігель[d] Inmaculada Concepción Seminary[d][1] Colegio Máximo de San José[d][1] Вышэйшая школа філасофіі і тэалогіі Святога Георга[d][1]
Навуковая ступень	доктар тэалогіі[d]
Дзейнасць	ксёндз, хімік, пісьменнік, багаслоў, прапаведнік, рымска-каталіцкі біскуп, палітык, chemical technologist, аўтабіёграф, каталіцкі тэолаг, выкладчык універсітэта, філосаф
Нараджэнне	17 снежня 1936(1936-12-17)[2][3][…] Флорэс[d], Буэнас-Айрэс[4]
Смерць	21 красавіка 2025(2025-04-21)[5][6][…] (88 гадоў) Domus Sanctae Marthae[d], Ватыкан[7]
Пахаванне	Санта-Марыя-Маджорэ
Бацька	Марыа Хасэ Берголья[d][1]
Маці	Рэджына Марыя Сілвары[d][1]
Аўтограф
Узнагароды	Бэмбі[d] (2016) Асоба года па версіі часопіса «Time»[d] (2013) Sexist Man Alive[d] (2021)
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

Хорхэ Марыа Берголья нарадзіўся ў Аргенціне ў сям’і выхадцаў з Італіі. Яго бацька працаваў бухгалтарам у сферы чыгуначнага транспарту, маці была хатняй гаспадыняй. Хорхэ быў малодшым з пяці дзяцей.

Ён атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю ў галіне хіміі, пасля чаго нядоўга працаваў тэхнікам-хімікам у лабараторыі, дзе займаўся аналізам складу прадуктаў харчавання. Таксама ў маладосці падпрацоўваў прыбіральшчыкам і вышыбалай у начным клубе Буэнас-Айрэса.

У 19 гадоў паступіў у семінарыю Вілья-Дэвота ў Буэнас-Айрэсе. У 11 сакавіка 1958 годза ўступіў у ордэн езуітаў. Навіцыят праходзіў у Чылі (гуманітарныя навукі), затым працягнуў сваю адукацыю ў каледжы Святога Іосіфа, у Буэнас-Айрэсе, дзе атрымаў ліцэнцыят па філасофіі. Выкладаў літаратуру, філасофію і тэалогію ў трох каталіцкіх каледжах Буэнас-Айрэса.

13 снежня 1969 года Берголья быў пасвечаны ў святары Рамонам Хасэ Кастэльянам, тытулярным архібіскупам Джомніа. Прызначаны прафесарам тэалагічнага факультэта ў каледжы Сан-Мігель у аргенцінскай сталіцы. У 1970-я гады займаў розныя пасады ў езуіцкім ордэне Аргенціны.

Уражанае яго навыкамі лідара кіраўніцтва езуіцкага ордэна ў рэшце рэшт павысіла Берголья, і ён у 1973—1979 гадах з’яўляўся правінцыялам Аргенціны. У 1980 годзе быў прызначаны рэктарам сваёй альма-матэр — семінарыі святога Іосіфа. Займаў гэту пасаду да 1986 года. Затым у Германіі скончыў сваю доктарскую дысертацыю і вярнуўся на радзіму як спавядальнік і духоўны дырэктар Кардоўскі архібіскуп, дзе яго непасрэдным начальнікам быў кардынал Раўль Прыматэста.

Дапаможны біскуп Буэнас-Айрэса, з тытулам тытулярнага біскупа Аука (20 мая 1992 — 3 чэрвеня 1997). Каад’ютар (біскуп з правам спадчыны епархіі) архібіскуп Буэнас-Айрэса (3 чэрвеня 1997 — 28 лютага 1998). Архібіскуп Буэнас-Айрэса (з 28 лютага 1998 года). Вялікі канцлер Каталіцкага ўніверсітэта Аргенціны. Кардынал-святар (з 21 лютага 2001 года) з тытулам царквы Святога Роберта Беларміна.

На працягу 15 гадоў быў архібіскупам Буэнас-Айрэса і прымасам (найвышэйшай духоўнай асобай) Аргенціны. Берголья заклікаў духавенства і паству выступіць супраць абортаў і эўтаназіі. Ён пацвердзіў царкоўнае вучэнне па асуджэнні гомасексуалізму, хоць і заклікае не зневажаць гомасексуалістаў. Ён рашуча выступае супраць заканадаўства, уведзенага ў 2010 годзе ўрадам Аргенціны, якое дазваляе аднаполыя шлюбы.

У 2005 годзе супраць кардынала Берголья спрабавалі завесці крымінальную справу. Яго абвінавачвалі ў дамоўленасці з хунтай у 1976 годзе падчас «бруднай вайны», каб скрасці двух святароў-езуітаў. Гэтым святарам Берголья прапанаваў пакінуць службу, каб не нерваваць улады. У той час як ксяндзы заклікалі да звяржэння ўлады. Але ніякіх доказаў віны Хорхэ Берголья не было.

13 сакавіка 2013 года Хорхэ Марыа Берголья стаў новым Папам Рымскім з імем Францыск (Францішак). Гэта першы Папа-лацінаамерыканец, першы — Папа-езуіт^[9].

Пасля расійскага ўварвання ва Украіну ў лютым 2022 года, Папа Францішак выступіў з рознымі ініцыятывамі, каб садзейнічаць міру. Здзейсніўшы вельмі незвычайны крок, Францішак адправіў на дапамогу Украіне двух высокапастаўленых кардыналаў (Конрада Краеўскага і Міхаіла Чэрні)^[10]. 25 сакавіка Францыск асвяціў і Расію, і Украіну^[11].

Акрамя іспанскай, свабодна гаварыў на італьянскай і нямецкай мовах.

Цікавыя факты

Любімымі пісьменнікамі Папа называе Хорхэ Луіса Борхеса, Леапольда Марэчаля, а таксама Фёдара Дастаеўскага і Гілберта Чэстэртана. Аматар футболу.

Францыск стаў першым Папам Рымскім, ад імя якога 11 кастрычніка 2013 года ў Беларусь быў перададзены дакумент на беларускай мове, які ўяўляе сабой падзяку Ядвізе Пастарнак, жыхарцы в. Муляры (Вілейскі раён), за служэнне Касцёлу. Дакумент быў урачыста перададзены Апостальскім нунцыем у Беларусі архібіскупам Клаўдзіа Гуджэроці^[12].

Францыск асабіста хадайнічаў аб вызваленні беларускіх палітвязняў Мікалая Дзядка, Ігара Аліневіча, Мікалая Статкевіча, Яўгена Васьковіча, Арцёма Пракапенкі і Юрыя Рубцова^[13].