Фрэйзер Стодарт

Сэр Джэймс Фрэ́йзер Сто́дарт (англ.: Sir James Fraser Stoddart; 24 мая 1942(1942-05-24)^[1][2][…], Эдынбург — 30 снежня 2024(2024-12-30)^[3][4], Мельбурн^[5][6]) — шатландскі хімік, які працуе ў Паўночназаходнім універсітэце ў ЗША. Працуе ў галіне супрамалекулярнай хіміі і нанатэхналогій. Распрацаваў высокаэфектыўныя сінтэзы механічна заблакаваных малекулярных архітэктур, такія як малекулярныя кольцы Барамэа, катэнаны і ратаксаны з выкарыстаннем працэсаў малекулярнага распазнавання і малекулярнай самаарганізацыі. Паказаў, што гэтыя тапалогіі могуць выкарыстоўвацца ў якасці малекулярных перамыкачоў і маторных малекул. Ягоная група нават ужывала гэтыя структуру для вырабу нанаэлектронных прыладаў і нанаэлектрамеханічных сістэм. За свае намаганні атрымаў шмат узнагарод, у тым ліку міжнародную прэмію караля Фейсала ў навуцы 2007 года. У 2016 годзе стаў лаўрэатам Нобелеўскай прэміі разам з Жанам-П'ерам Саважам і Бернардам Ферынгам за распрацоўку і сінтэз малекулярных машын.

Фрэйзер Стодарт
англ.: James Fraser Stoddart
Дата нараджэння	24 мая 1942(1942-05-24)[1][2][…]
Месца нараджэння	Эдынбург, Вобласць Эдынбург, Вялікабрытанія
Дата смерці	30 снежня 2024(2024-12-30)[3][4] (82 гады)
Месца смерці	Мельбурн, штат Вікторыя, Аўстралія[5][6]
Грамадзянства	Вялікабрытанія  ЗША
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Каліфарнійскі ўніверсітэт у Лос-Анджэлесе[7] Шэфілдскі ўніверсітэт Паўночна-Заходні ўніверсітэт Бірмінгемскі ўніверсітэт Tianjin University[d][8]
Альма-матар	Эдынбургскі ўніверсітэт (1966) Stewart's Melville College[d]
Навуковы кіраўнік	Эдмунд Хірст[d]
Член у	Леапальдзіна Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Эдынбургскае каралеўскае таварыства Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Лонданскае каралеўскае таварыства[9]
Узнагароды	прэмія Альберта Эйнштэйна (2007) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (2007) медаль Дэві[d] (2008) член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (1994) Fellow of the Royal Society of Chemistry[d] (2011) член Каралеўскага таварыства Эдынбурга[d] прэмія імя Артура Коўпа[d] (2008) ISNSCE Nanoscience Prize[d] (2010) Прэмія стагоддзя[d] (2014) honorary doctor of the University of Birmingham[d] член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук Feynman Prize in Nanotechnology[d] (2007) ганаровы доктар Універсітэта Лаваля[d] (2022) Tetrahedron Prize[d] (2007) Clarivate Citation Laureate[d] (2002) Fellow of the Australian Academy of Science[d] (2021)
Цытаты ў Вікіцытатніку
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Крышталічная структура ратаксану.

Крышталічная структура катэнану.

Крышталічная структура малекулярных кольцаў Барамэа.

Зноскі

1. Rogers K. J Fraser Stoddart // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. James Fraser Stoddart // Brockhaus Enzyklopädie

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. Sir Fraser Stoddart (1942-2024) Праверана 31 снежня 2024.
4. Tributes paid after death of Nobel Prize winner — BBC Online, 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q747860'></a>
5. Organic chemist and nanoscientist Fraser Stoddart dies at 82 — Chemical & Engineering News. Праверана 1 студзеня 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1003168'></a>
6. https://www.nytimes.com/2025/01/11/science/j-fraser-stoddart-dead.html
7. Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1 Праверана 10 лістапада 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123508386'></a>
8. Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1 Праверана 10 лістапада 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123508386'></a>
9. Fellows Directory

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q99485572'></a>