Фёдар Данілавіч Клімчук

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Клімчук.

Фё́дар Дані́лавіч Клімчу́к (27 лютага 1935, в. Сіманавічы, цяпер Драгічынскі раён, Брэсцкая вобласць — 22 кастрычніка 2018, Мінск^[3]) — беларускі мовазнаўца-дыялектолаг, гісторык.

Фёдар Данілавіч Клімчук
Дата нараджэння	27 лютага 1935(1935-02-27)[1]
Месца нараджэння	Сіманавічы, Драгічынскі павет, Палескае ваяводства, Польская Рэспубліка
Дата смерці	22 кастрычніка 2018(2018-10-22)[1] (83 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Заходнія могілкі (Мінск)
Грамадзянства	Польская Рэспубліка  СССР  Беларусь
Род дзейнасці	дыялектолаг, гісторык, навуковы супрацоўнік, выкладчык універсітэта, мовазнавец, фалькларыст
Навуковая сфера	дыялекталогія, гісторыя, мовазнаўства[2], фалькларыстыка[2], этналінгвістыка[2] і лінгвістычная геаграфія[2]
Месца працы	Інстытут мовазнаўства НАНБ
Навуковая ступень	кандыдат філалагічных навук (1973)
Навуковае званне	старшы навуковы супрацоўнік
Альма-матар	Пінскі дзяржаўны настаўніцкі інстытут (1954) Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя Максіма Горкага (1967)
Прэміі

Біяграфія

Нарадзіўся 27 лютага 1935 года ў вёсцы Сіманавічы Драгічынскага павета Палескага ваяводства Польскай Рэспублікі (цяпер Драгічынскі раён Брэсцкай вобласці Беларусі) у сялянскай сям’і. З першага па трэці клас навучаўся ў Сіманавіцкай школе, чацвёрты клас наведваў у сяле Вулька Сіманавіцкая, з пятага па дзясяты клас навучаўся ў школах Драгічына. У 1952 годзе скончыў Драгічынскую сярэднюю школу № 2^[4].

У тым жа годзе паступіў на гістарычны факультэт Пінскага дзяржаўнага настаўніцкага інстытута, які закончыў у 1954 годзе. Па заканчэнні інстытута працаваў настаўнікам у вёсцы Відзібор Столінскага раёна Брэсцкай вобласці. У 1955—1968 гадах працаваў настаўнікам у школах Драгічынскага раёна^[4].

З 1964 па 1967 год завочна навучаўся на гістарычным факультэце Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага. У 1957 годзе пачаў навуковую працу: збіраў дыялектны, фальклорны і этнаграфічны матэрыял. У 1962 годзе пазнаёміўся і пачаў супрацоўнічаць з мовазнаўцам Мікітам Талстым (праўнукам Льва Талстога)^[4].

У 1968 годзе паступіў у аспірантуру пры Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР, якую скончыў у 1971 годзе, як малодшы навуковы супрацоўнік пачаў працаваць у сектары дыялекталогіі гэтага ж інстытута. З 1981 года старшы навуковы супрацоўнік. У 1973 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Да лінгвагеаграфіі Заходняга Палесся»^[4].

Памёр 22 кастрычніка 2018 года на 84-м годзе жыцця пасля хваробы^[3]. Пахаваны 24 кастрычніка на Заходніх могілках Мінска^[5]. На надмагільным помніку з тыльнага боку змешчана выява Клімчука маладым і ягоны верш, напісаны на родным дыялекце^[6].

Дзейнасць

Працуючы ў школе, пачаў запісваць дыялекты і песні родных мясцін.

Аўтар больш як 200 навуковых прац. Асноўныя кірункі навуковае дзейнасці: дыялекталогія, лінгвагеаграфія, лексікаграфія, тапаніміка, глотагенез, этнагенез, міжмоўныя і міжэтнічныя кантакты, сацыялінгвістыка, фальклор, этнаграфія, этналінгвістыка.

Быў старшынёй грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства „Загароддзе“». Выдаў пераклад «Новага Запавету» на заходнепалескі дыялект^[7].

Прэміі і ўзнагароды

У 2000 годзе ў складзе аўтарскага калектыву атрымаў Дзяржаўную прэмію Рэспублікі Беларусь у галіне гуманітарных і сацыяльных навук за цыкл прац «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак» у 5-ці тамах.

Бібліяграфія

Навуковыя працы^[A]

• Клімчук Ф. Д. Да лінгвагеаграфіі Заходняга Палесся: Фанетыка 4-х палесскіх гаворак: Дыс.на атрыманне вучонай ступені канд. філ. навук. — Мінск: Б.в., 1973. — 193 с.: табл.
• Клімчук Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся: Фанетычны нарыс / АН Беларус. ССР.Ін-т мовазнаўства імя Я.Коласа. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — 128 с.
• Традыцыйнае вяселле вёскі Сіманавічы Драгічынскага раёна Брэсцкай вобласці. — Мінск : Мэджык, 2011. — 84 с. — ISBN 978-985-6473-39-8.
  • Пра мову п’есы «Пінская шляхта». // Гістарычная Брама : гісторыка-краязнаўчы часопіс. — 2010. — № 10.

Пераклады

• Пераклады з твораў Л. М. Талстога на гаворкі Палесся / Грамадскае аб'яднанне "Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства "Загароддзе". Мінск : Мэджык, 2011. — 310 с. — ISBN 978-985-6473-61-9.
• Пераклады на заходнепалескую гаворку: (вёска Сіманавічы Драгічынскага раёна Берасцейскай вобласці). — Мінск : Мэджык, 2012. — 182 с. — ISBN 978-985-6473-74-9.
• Новый Завіт: Новы Запавет Госпада нашага Ісуса Хрыста / пераклад на заходнепалескую гаворку Фёдара Клімчука. — Мінск : Медысонт, 2021. — 319 с. — ISBN 978-985-7261-64-2.

Заўвагі

1. Больш падрабязны спіс :

   • Працы Ф. Клімчука, у якіх разглядаюцца ці закранаюцца праблемы этнагенезу і этна-нацыянальнай самасвядомасці // Гістарычная брама. № 1—2 (19—20), 2002.
   • Фёдар Данілавіч Клімчук.

Зноскі

1. WorldCat Entities — OCLC, Inc., 2022. Праверана 15 красавіка 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112122720'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q190593'></a>
2. Národní autority České republiky Праверана 16 красавіка 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
3. Памёр Фёдар Клімчук (нявызн.). Наша Ніва (23 кастрычніка 2018). Праверана 23 кастрычніка 2018.
4. Климчук Фёдор Данилович. Председатель общества «Загородье» (руск.). zagorodde.na.by (web.archive.org) (архіўная копія ад 23 студзеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 23 чэрвеня 2013. Праверана 1 лістапада 2018.
5. Фёдар Данілавіч Клімчук (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 лютага 2020. Праверана 11 снежня 2020.
6. Зірніце, які помнік паставілі на магіле мовазнаўца Хведара Клімчука
7. «Арыентаваўся на мову дзеда». Навошта навуковец пераклаў Новы Запавет на заходнепалескі дыялект (нявызн.). Радыё Свабода (7 снежня 2017). Праверана 23 кастрычніка 2018.