Цна (прыток Свіслачы)

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Цна.

У гэтага тапоніма ёсць і іншыя значэнні, гл. Цнянка.

Цна — рака ў Беларусі у Мінскім раёне Мінскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Свіслач (басейн Дняпра).

Цна
Характарыстыка
Даўжыня	14 км
Басейн	70 км²
Вадацёк
Вусце	Свіслач
• Каардынаты	53°57′05″ пн. ш. 27°29′50″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	1,4 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Свіслач → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Мінская вобласць
Раён	Мінскі раён
вусце
вусце

Назва

М. Фасмер назву Цна параўноўвае са ст.-пруск. tusna- «ціхі», авест. tušna-, tušni- «ціхі», ст.-інд. tūsním «ціха» і з тушыць. Менш пераканаўчым ён лічыць вывядзенне Цна з *Дьсна і збліжэнне з Дзясной^[1].

В. Жучкевіч на гэта заўважае, што ў Беларусі дадзеныя рэкі адрозніваюцца як раз самым хуткім цячэннем (за выключэннем прытока Гайны) у параўнанні з рэкамі, у якія яны ўпадаюць. Найбольш верагодным ён лічыць тлумачэнне назвы ад славянскага дзесная «правая». А. Сабалеўскі тлумачыў назву ад славянскага тъсьнъ «вузкая»^[2].

На думку К. Бугі, назва Цна магла ўзнікнуць з *Tъsna (пруск. tusnan «ціхі») ці з *Tьsna (гэта форма была б этымалагічна роднасная са словам тихъ)^[3].

Назвы тыпу Цна фіксуюцца на Верхнім Падняпроўі, Верхнім Павоччы, Верхнім Падонні^[4][5][6].

Гідраграфія

Сутокі Цны і Свіслачы каля былой в. Зацань (цяпер на тэрыторыі Мінска)

Даўжыня ракі 14 км. Плошча вадазбору 70 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 1,4 м/км. Вадазбор у межах Мінскага ўзвышша. Рэчышча Цны каналізаванае амаль на ўсім працягу.

Цна выцякала з балаціны, на паўночным ускрайку якой была вёска Забалоцце, з-пад пагорка, на якім цяпер могілкі (паміж Забалоццем і Дроздава).

На карце 1797 г. рэчка пазначаная як «Цнянка». Паселішчы на яе берагах абазначаліся як «Цна-Хмарынская», «Цна-Ёдкава» і «Цнянка».

Зноскі

1. М. Фасмер. Этимологический словарь русского языка. Т. 4. Москва, 1987. С. 303.
2. В. А. Жучкевич. Краткий топонимический словарь Белоруссии. Минск, 1974. С. 397-398.
3. K. Būga. Rinktiniai raštai. Vilnius, 1961. C. 506, 885.
4. В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 212.
5. В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. I // Балто-славянские исследования 1986. Москва, 1988. С. 163—164.
6. В. Н. Топоров. Балтийские следы на Верхнем Дону // Балто-славянские исследования. 1988—1996. Москва, 1997. С. 312, 323.